نمونه بازار شکنی در بازارهای ایران

دامپینگ چیست؟

منظور از دامپینگ، فروش کالا با قیمتی کمتر از قیمت استاندارد است به طوری که صرفه اقتصادی نداشته باشد. در تجارت بین الملل، دامپینگ به بازار شکنی یا قیمت شکنی معروف است. دامپینگ اصطلاحی است که کاربرد بسیاری در بازرگانی دارد. معادل فارسی لغت دامپینگ «رقابت مکارانه» یا «رقابت مخرب» است.

هدف از دامپینگ، خارج کردن رقبا از میدان رقابت و در اختیار گرفتن بازار است. دامپینگ در واقع نوعی تبعیض قیمت به حساب می‌آید که برای به دست آوردن سود بسیار در بلند مدت انجام می‌شود. در ادامه‌ مقاله درباره دامپینگ توضیح می‌دهیم، با ما همراه باشید.

دامپینگ یا قیمت شکنی در اقتصاد

اخیرا برخی از کشورها به یکی از سیاست‌هایی که تاثیر مخربی به دنبال دارد، به نام دامپینگ روی آورده‌اند. به کشور وارد کننده‌ محصول، آسیب‌های بسیاری وارد می‌شود. اگرچه ممکن است در زمان کوتاهی این کار برای مصرف کنندگان مفید و باعث خوشنودی آن‌ها باشد، اما دامپینگ به روشی غیر مستقیم، بر بازار داخلی کشور تاثیر بسیاری می‌گذارد و باعث می‌شود به تولید کنندگان داخلی ضرر بسیاری وارد شود. این مسئله درسال‌های اخیر بسیار رواج پیدا کرده است.

دامپینگ زمانی روی می‌دهد که کشوری قیمت صادرات یک کالا را به دلیل وجود سیاست‌هایی، کمتر از ارزش واقعی آن یا حتی کمتر از قیمت تمام شده آن محصول قرار می‌دهد تا سهم ناعادلانه‌ای از بازار فروش را به دست آورد و بتواند هنگامی که درخواست محصول در کشور مقصد افزایش پیدا کرد، از آن سود بیشتری ببرد.

دامپینگ را می‌توان این چنین تعریف کرد: فروش کالا در خارج از یک کشور به قیمتی پایین‌تر از قیمت بازار داخلی.

انواع دامپینگ

دامپینگ درانواع مختلفی انجام می‌شود که هر کدام ویزگی خاص خود را دارند. این تقسیم بندی به شرح زیر است:

1. دامپینگ یا بازار شکنی مستمر ( دامپینگ بلند مدت )

دامپینگ یا بازار شکنی مستمر به معنی این است که برخی از تولید کننده‌های داخلی بیشترین سود بازار را نصیب خود کنند. این نوع بازار شکنی در بلند مدت اتفاق می‌افتد و اثرات آن نیز بلند مدت است.

2. دامپینگ یا بازار شکنی مخرب یا ویران‌گر

در این نوع دامپینگ که نوعی کارشکنی کوتاه مدت محسوب می‌شود، کالاها و اجناس را با قیمتی کمتر در بازارهای خارجی به فروش می‌رسانند که از قیمت‌های داخلی کشوری که اقدام به فروش در آن می‌نمایند، بسیار کمتر است و فروشندگان یا در واقع همان بازار شکنان حاضر به تحمل زیان‌های این کار هستند تا بتوانند در بلند مدت سودهای بسیاری به دست آورند و در بازار به فروشنده انحصارگر تبدیل گردند.

نمونه‌ای که برای این نوع دامپینگ می‌توان مثال زد، از تولید کننده‌ها و بازرگانان کشور چین که با عرضه محصولات خود در بازار کشورهای دیگر به قیمت‌های پایین توانستند بیشتر بازارهای کشورهای دیگر را به دست آورند، اگرچه ابتدا و در کوتاه مدت متحمل زیان و ضررهایی شدند اما آن‌ها صرفه‌های بلند مدت را ترجیح دادند.

3. دامپینگ یا بازار شکنی تصادفی یا فصلی

بازارشکنی یا دامپینگ تصادفی، زمانی انجام می‌گیرد که یک کالا را به طور اتفاقی در بازار کشورهای دیگر و با قیمتی کمتر از بازارهای آن کشور به فروش برسانند و هدف از این کار این است که میزان تولیدات اضافه را به فروش برسانند و از انباشته شدن تولیدات خود در انبارها جلوگیری کنند. پس از این کار بقیه تولیدات را با قیمت‌های بالا به فروش می‌رسانند. این نوع دامپینگ معمولا با تغییرات فصل نیز روی می‌دهد.

مزایای دامپینگ برای کشورهای فروشنده:

* کشور فروشنده، کالاهای خود را با قیمتی بسیار پایین عرضه می‌نماید و با این کار رقبای خود را کنار می‌زند. البته زمانی این کار به نفع شرکت‌ها است که کشور بر صادرات خود یارانه‌های حمایتی وضع کرده باشد .

* کشوری که اقدام به دامپینگ می‌کند بازارهای بلند مدت را متعلق به خود می‌نماید .

* در بعضی کشورها دامپینگ را با هدف افزایش اشتغال و در آمدزایی انجام می‌دهند .

مزایای دامپینگ برای خریدار:

یکی از مزایای دامپینگ برای مصرف کنندگان و خریداران کالاها است. به طوری که می‌توانند با قیمت بسیار پایین‌تر از قیمت‌های داخلی خرید کنند. این کار حتی باعث می‌شود که اگر مصرف کننده کالاهای ارزان را به جای کالاهای تولید شده استفاده کند، کالاهای تولید شده هم با قیمت ارزان‌تر وارد بازار شوند .

معایب و مشکلات دامپینگ برای کشورها

از معایب دامپینگ این است که باعث تخریب اقتصاد کشورها می‌‌گردد و رقیب‌های تجاری در زمینه کالاهای مرغوب از بازار بیرون می‌روند و بازار در انحصار کالاهای بی‌کیفیت باقی می‌ماند؛ مانند کالاهای تولید کنندگان چینی.

همچنین این مسئله باعث به وجود آمدن بحران بیکاری در کشورها می‌شود، زیرا تولید کننده‌های داخلی این کشورها تولیدات خود را متوقف می‌نمایند.

معیارهای تشخیص دامپینگ مقایسه قیمت کالاهای وارداتی با کالاهای تولید داخل است. زمانی دامپینگ اتفاق می‌افتد که کالاهای وارداتی در بازار کشور با قیمتی به فروش برسد که این قیمت کمتر از هزینه‌های تولید کالاهای مشابه آن‌ها در خود کشور باشد.

کشور وارد کننده می‌تواند با اعمال سیاست‌هایی مانند حمایت از تولید کنندگان داخلی و وضع تعرفه بر کالاهای وارداتی، مانع این بازار شکنی شود.

سیاست‌های ضد دامپینگ

سازمان تجارت جهانی، دامپینگ را به دلیل این که منجر به آسیب جدی به صنعت داخلی کشور وارد کننده می‌شود، ممنوع کرده است.

از دامپینگ به عنوان وسیله‌ای برای استعمار اقتصادی کشورهای در حال توسعه توسط کشورهای قدرتمند و صنعتی استفاده می‌شود تا بازار داخلی آن‌ها را تحت سلطه خود قرار دهند.

بسیاری از کشورهایی که اقتصادشان تحت عمل دامپینگ دچار ضرر و مشکلات مالی شده است به فکر روش‌ها و ترفندهایی برای حذف این نوع بازار شکنی افتادند.

همچنین یکی از این کشورها، آمریکا بود که برای جلوگیری از پای درآمدن اقتصاد فولاد خود در برابر فولاد ژاپن و کره، اقدام به حمایت از تولید کنندگان داخلی خود از طریق پرداخت یارانه‌های حمایتی و نیز اعمال معافیت‌های مالیاتی بر آن‌ها کرد و در مقابل، بر فولاد وارداتی از ژاپن و کره تعرفه‌های بالایی وضع نمود تا با این کار قیمت محصولات وارداتی بیشتر از محصولاتی داخلی خود آمریکا شود، در نتیجه بازار فروش فولاد آمریکا رونق بسیاری پیدا نمود .

نمونه‌ دیگر برای جلوگیری از این نوع بازار شکنی، کشور ایران است که برای افزایش فروش تولیدات داخلی نسبت به محصولات مشابه چینی، اقدام به حمایت از تولید کننگان داخلی و رواج دادن خط تولید از طریق پرداخت یارانه‌های حمایتی به تولیدکنندگان داخلی و وضع تعرفه بر واردات چینی، اقدام کرد.

رقیب قیمت شکن، صادرات فولاد را سخت کرده است

دنیای اقتصاد- عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران درباره وضعیت فعلی صنعت فولاد اظهار کرد: امروز صنعت فولاد چه در سطح جهانی و چه در بازارهای داخلی در شرایط چالشی قرار گرفته است. در واقع بازار فولاد در حال حاضر در وضعیت رکود و کمبود تقاضا قرار دارد. بهادر احرامیان بیان کرد: بدون شک چنین وضعیتی، واحدهای تولیدی فولاد را با مشکل مواجه کرده است. کاهش تقاضا چه در داخل و چه در بازارهای خارجی منجر به ضررده شدن شرکت‌های فولادی شده است. در بازار داخلی سیاست‌های ضد تورمی باعث تشدید رکود در بازار فولاد شده است.

دنیای اقتصاد- عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران درباره وضعیت فعلی صنعت فولاد اظهار کرد: امروز صنعت فولاد چه در سطح جهانی و چه در بازارهای داخلی در شرایط چالشی قرار گرفته است. در واقع بازار فولاد در حال حاضر در وضعیت رکود و کمبود تقاضا قرار دارد. بهادر احرامیان بیان کرد: بدون شک چنین وضعیتی، واحدهای تولیدی فولاد را با مشکل مواجه کرده است. کاهش تقاضا چه در داخل و چه در بازارهای خارجی منجر به ضررده شدن شرکت‌های فولادی شده است. در بازار داخلی سیاست‌های ضد تورمی باعث تشدید رکود در بازار فولاد شده است.
حال باتوجه به اتمام سال ۲۰۱۵میلادی و ورود به سال ۲۰۱۶میلادی و اجرایی شدن رفع تحریم‌ها، برخی کارشناسان و فعالان حوزه معدن نسبت به آینده بخش معدن و صنایع معدنی خوش‌بین هستند. آنها پیش‌بینی می‌کنند با رفع تحریم‌ها، وضعیت سرمایه‌گذاری و صادرات در بخش معدن و صنایع معدنی بهتر از گذشته شود.عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران درباره رفع تحریم‌ها از ابتدای سال ۲۰۱۶ میلادی و تاثیر آن بر صنعت فولاد، تصریح کرد: به اعتقاد بنده نمی‌توان امید چندانی داشت که با رفع تحریم‌ها از ابتدای سال ۲۰۱۶ میلادی تغییر مثبتی در وضعیت صنعت فولاد ایجاد شود، زیرا صنعت نمونه بازار شکنی در بازارهای ایران فولاد در عرصه جهانی نیز با رکود مواجه است به همین دلیل انتظار نمی‌رود متصل شدن به بازار‌های جهانی کمک چندانی به صنعت فولاد ایران کند. حال در کنار رکود پیش آمده در بازار داخلی فولاد، این صنعت با مشکلات دیگری در حوزه صادرات مواجه است، به طوری که امروز نزدیک به ۳ میلیون تن فولاد در انبار واحدهای فولادی دپو شده است.

احرامیان درباره مشکلات پیش روی فعالان فولادی در زمینه صادرات، اظهار کرد: بزرگترین مشکل صادرات تا به امروز عدم دسترسی شرکت های صادراتی به سیستم‌های بانکی بود. اما چالش مهم تر این است که رقیبی پر قدرت و قیمت شکنی به نام چین در بازار های جهانی حضور دارد به همین دلیل یافتن بازارهای صادراتی و رقابت با چین بسیار مشکل است.وی با اشاره به نقش اتاق بازرگانی در حل مشکلات فعالان فولادی در صادرات تصریح کرد: بدون شک اتاق بازرگانی می‌تواند در حل مشکلات موجود در این حوزه موثر باشد. ایجاد سازوکارهای ضد دامپینگ از اقداماتی است که می‌تواند از سوی اتاق بازرگانی انجام شود. همچنین اتاق بازرگانی می‌تواند در زمینه بازاریابی و ارتقا صادرات نیز به تولیدکنندگان و صادرکنندگان این صنعت کمک کند.عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در پایان تاکید کرد: دولت باید به شرکت های فولادی اجازه تجدید ساختار را بدهد. همچنین مسئولان دولتی از مداخله در بازار دست بردارد. در شرایط فعلی که صنعت فولاد دومین دوره مرگ را تجربه می‌کند این اقدامات از سوی دولت می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.

دامپینگ چیست؟

منظور از دامپینگ، فروش کالا با قیمتی کمتر از قیمت استاندارد است به طوری که صرفه اقتصادی نداشته باشد. در تجارت بین الملل، دامپینگ به بازار شکنی یا قیمت شکنی معروف است. این اصطلاح کاربرد بسیاری در بازرگانی دارد. معادل فارسی آن «رقابت مکارانه» یا «رقابت مخرب» است. هدف از دامپینگ، خارج کردن رقبا از میدان رقابت و در اختیار گرفتن بازار است. بازارشکنی در واقع نوعی تبعیض قیمت به حساب می‌آید که برای به دست آوردن سود بسیار در بلند مدت انجام می‌شود. در ادامه‌ مقاله درباره آن توضیح می‌دهیم، با ما همراه باشید.

دامپینگ یا قیمت شکنی در اقتصاد

اخیرا برخی از کشورها به یکی از سیاست‌هایی که تاثیر مخربی به دنبال دارد، به نام دامپینگ روی آورده‌اند که به کشور وارد کننده‌ محصول، آسیب‌های بسیاری وارد می‌شود. اگرچه ممکن است در زمان کوتاهی این کار برای مصرف کنندگان مفید و باعث خوشنودی آن‌ها باشد، اما کارشکنی به روشی غیر مستقیم، بر بازار داخلی کشور تاثیر بسیاری می‌گذارد و باعث می‌شود به تولید کنندگان داخلی ضرر بسیاری وارد شود. این مسئله درسال‌های اخیر بسیار رواج پیدا کرده است.

دامپینگ زمانی روی می‌دهد که کشوری قیمت صادرات یک کالا را به دلیل وجود سیاست‌هایی، کمتر از ارزش واقعی آن یا حتی کمتر از قیمت تمام شده آن محصول قرار می‌دهد تا سهم ناعادلانه‌ای از بازار فروش را به دست آورد و بتواند هنگامی که درخواست محصول در کشور مقصد افزایش پیدا کرد، از آن سود بیشتری ببرد.

کارشکنی را می‌توان این چنین تعریف کرد: فروش کالا در خارج از یک کشور به قیمتی پایین‌تر از قیمت بازار داخلی.

انواع دامپینگ

دامپینگ درانواع مختلفی انجام می‌شود که هر کدام ویژگی خاص خود را دارند. این تقسیم بندی به شرح زیر است:

1. دامپینگ یا بازار شکنی مستمر ( بلند مدت )

دامپینگ یا بازار شکنی مستمر به معنی این است که برخی از تولید کننده‌های داخلی بیشترین سود بازار را نصیب خود کنند. این نوع بازار شکنی در بلند مدت اتفاق می‌افتد و اثرات آن نیز بلند مدت است.

2. دامپینگ یا بازار شکنی مخرب یا ویران‌گر

نوعی کارشکنی کوتاه مدت محسوب می‌شود، کالاها و اجناس را با قیمتی کمتر در بازارهای خارجی به فروش می‌رسانند که از قیمت‌های داخلی کشوری که اقدام به فروش در آن می‌نمایند، بسیار کمتر است و فروشندگان یا در واقع همان بازار شکنان حاضر به تحمل زیان‌های این کار هستند تا بتوانند در بلند مدت سودهای بسیاری به دست آورند و در بازار به فروشنده انحصارگر تبدیل گردند.

نمونه‌ای که برای این نوع دامپینگ می‌توان مثال زد، از تولید کننده‌ها و بازرگانان کشور چین که با عرضه محصولات خود در بازار کشورهای دیگر به قیمت‌های پایین توانستند بیشتر بازارهای کشورهای دیگر را به دست آورند، اگرچه ابتدا و در کوتاه مدت متحمل زیان و ضررهایی شدند اما آن‌ها صرفه‌های بلند مدت را ترجیح دادند.

3. دامپینگ یا بازار شکنی تصادفی یا فصلی

بازارشکنی یا دامپینگ تصادفی، زمانی انجام می‌گیرد که یک کالا را به طور اتفاقی در بازار کشورهای دیگر و با قیمتی کمتر از بازارهای آن کشور به فروش برسانند و هدف از این کار این است که میزان تولیدات اضافه را به فروش برسانند و از انباشته شدن تولیدات خود در انبارها جلوگیری کنند. پس از این کار بقیه تولیدات را با قیمت‌های بالا به فروش می‌رسانند. این نوع معمولا با تغییرات فصل نیز روی می‌دهد.

مزایای دامپینگ برای کشورهای فروشنده :

* کشور فروشنده، کالاهای خود را با قیمتی بسیار پایین عرضه می‌نماید و با این کار رقبای خود را کنار می‌زند. البته زمانی این کار به نفع شرکت‌ها است که کشور بر صادرات خود یارانه‌های حمایتی وضع کرده باشد .

* کشوری که اقدام به بازارشکنی می‌کند بازارهای بلند مدت را متعلق به خود می‌نماید .

* در بعضی کشورها دامپینگ را با هدف افزایش اشتغال و در آمدزایی انجام می‌دهند .

مزایای دامپینگ برای خریدار :

یکی از مزایای دامپینگ برای مصرف کنندگان و خریداران کالاها است. به طوری که می‌توانند با قیمت بسیار پایین‌تر از قیمت‌های داخلی خرید کنند. این کار حتی باعث می‌شود که اگر مصرف کننده کالاهای ارزان را به جای کالاهای تولید شده استفاده کند، کالاهای تولید شده هم با قیمت ارزان‌تر وارد بازار شوند .

معایب و مشکلات دامپینگ برای کشورها

از معایب بازار شکنی این است که باعث تخریب اقتصاد کشورها می‌‌گردد و رقیب‌های تجاری در زمینه کالاهای مرغوب از بازار بیرون می‌روند و بازار در انحصار کالاهای بی‌کیفیت باقی می‌ماند؛ مانند کالاهای تولید کنندگان چینی.

همچنین این مسئله باعث به وجود آمدن بحران بیکاری در کشورها می‌شود، زیرا تولید کننده‌های داخلی این کشورها تولیدات خود را متوقف می‌نمایند.

معیارهای تشخیص بازار شکنی مقایسه قیمت کالاهای وارداتی با کالاهای تولید داخل است. زمانی دامپینگ اتفاق می‌افتد که کالاهای وارداتی در بازار کشور با قیمتی به فروش برسد که این قیمت کمتر از هزینه‌های تولید کالاهای مشابه آن‌ها در خود کشور باشد.

کشور وارد کننده می‌تواند با اعمال سیاست‌هایی مانند حمایت از تولید کنندگان داخلی و وضع تعرفه بر کالاهای وارداتی، مانع این بازار شکنی شود.

نمونه‌های بارز از دامپینگ در کشورهای مختلف (آمریکا و ژاپن)

دامپینگ یا بازار شکنی که مفهومی اقتصادی است و در اکثر کشورها اتفاق می‌افتد به خصوص در بازار کشورهایی که محصولات شباهت بسیاری داشته باشند، تولیدکنندگان و بازرگانان اقدام به این کار می‌نمایند تا رقیبان خود را از بازار رقابت خارج نمایند. نمونه‌ای از این اقدام اولین بار در قرن بیستم، توسط تولید کنندگان انگلستان برای رقابت با تولیدات آمریکایی انجام گرفت .

در طول دهه‌های نمونه بازار شکنی در بازارهای ایران هزار و سیصد و نود، تولید کنندگان و بازرگانان ژاپنی اقدام به بازار شکنی کردند، آن‌ها این کار را در بازارهای لوازم الکتریکی آمریکا مانند انواع تلویزیون‌ها و همچنین بازار فولاد آمریکا انجام دادند.

زیرا ژاپنی‌ها در زمینه تولید انواع تلویزیون‌ها خط تولید بسیاری داشتند و آمریکایی‌ها نیز در این زمینه رقیب آن‌ها بشمار می‌آمدند، ژاپنی‌ها اقدام به فروش محصولات خود در بازارهای آمریکا با قیمتی کمتر از قیمت‌های مطرح شده در بازارهای آمریکا نمودند و طولی نکشید که توانستند بازار تلویزیون را به دست بگیرند و به سود کلانی دست یابند.

همچنین در زمینه تولید فولاد، آمریکا و ژاپن تولیدکنندگان زیادی داشتند و تولیدکنندگان و بازرگانان ژاپنی به دلیل به دست آوردن این بازار و خارج کردن تولیدکنندگان و رقبای آمریکایی از دایره رقابت، اقدام به بازارشکنی یا فروش پایین نمودند و پس از مدتی به اهداف بلند مدت خود یعنی سودآوری بالا دست پیدا کردند. علاوه بر بازارهای آمریکا، ژاپنی‌ها اقدام به عمل بازارشکنی در بازار خودرو و فولاد اروپا نمودند و در این زمینه نیز موفق شدند .

نمونه‌ای دیگر از دامپینگ می‌توان اشاره کرد به کشورهای اروپایی که در زمینه فروش مازاد محصولات کشاورزی فعالیت داشته‌اند. این کشورها به دلیل این که بتوانند باقی مانده محصولات کشاورزی خود در انبارها را به فروش برسانند، محصولات را با قیمتی کمتر از قیمت عادی آن به بازار وارد نمودند.

نمونه بازار شکنی در بازارهای ایران

نمونه‌ دامپینگ در بازار خودروی ایران است که تولید کنندگان شرکت‌های مختلف برای انحصارگر شدن در زمینه‌ فروش، اقدام به بازار شکنی یا فروش محصولات خود با قیمتی ارزان‌تر از نمونه‌های آن در شرکت‌های دیگر نمودند، از جمله شرکت‌های تولید خودرو در ایران می‌توان به ایران خودرو، سایپا، مدیران خودرو و کرمان موتور اشاره کرد.

یکی دیگر از نمونه‌های بازار شکنی، بازار گوشی آمریکا و چین است که در سال‌های اخیر به شدت ترویج داشته است. همچنین کشور چین در زمینه‌های مختلفی اقدام به دامپینگ در ایران نموده است و با این کار باعث بیکار شدن بسیاری از تولیدکنندگان محصولات داخلی ایران و تحمیل ضررهای بسیاری به اقتصاد ایران شده است.

سیاست‌های ضد دامپینگ

سازمان تجارت جهانی، بازار شکنی را به دلیل این که منجر به آسیب جدی به صنعت داخلی کشور وارد کننده می‌شود، ممنوع کرده است.

از دامپینگ به عنوان وسیله‌ای برای استعمار اقتصادی کشورهای در حال توسعه توسط کشورهای قدرتمند و صنعتی استفاده می‌شود تا بازار داخلی آن‌ها را تحت سلطه خود قرار دهند.

بسیاری از کشورهایی که اقتصادشان تحت این عمل دچار ضرر و مشکلات مالی شده است به فکر روش‌ها و ترفندهایی برای حذف این نوع بازار شکنی افتادند.

همچنین یکی از این کشورها، آمریکا بود که برای جلوگیری از پای درآمدن اقتصاد فولاد خود در برابر فولاد ژاپن و کره، اقدام به حمایت از تولید کنندگان داخلی خود از طریق پرداخت یارانه‌های حمایتی و نیز اعمال معافیت‌های مالیاتی بر آن‌ها کرد و در مقابل، بر فولاد وارداتی از ژاپن و کره تعرفه‌های بالایی وضع نمود تا با این کار قیمت محصولات وارداتی بیشتر از محصولاتی داخلی خود آمریکا شود، در نتیجه بازار فروش فولاد آمریکا رونق بسیاری پیدا نمود .

نمونه‌ دیگر برای جلوگیری از این نوع بازار شکنی، کشور ایران است که برای افزایش فروش تولیدات داخلی نسبت به محصولات مشابه چینی، اقدام به حمایت از تولید کننگان داخلی و رواج دادن خط تولید از طریق پرداخت یارانه‌های حمایتی به تولیدکنندگان داخلی و وضع تعرفه بر واردات چینی، اقدام کرد.

توافق نامه ضد دامپینگ

سیاست دیگر برای جلوگیری از هرگونه آسیب از جانب دامپینگ این است که کشور باید از روش موافقت نامه‌های تجاری اقدام کند. در صورتی که هر دو طرف به توافق برسند، می‌توانند به صورت صحیح رقابت کنند و از بازارشکنی جلوگیری کنند.

سازمان تجارت جهانی اعلام کرده است که استفاده آمریکا از ابزار وضع تعرفه ضد دامپینگ علیه دیگر کشورهای جهان، خلاف قواعد این سازمان است. زیرا کشوری که قصد دارد از ابزار تعرفه ضد دامپینگ علیه واردات یک محصول استفاده کند، باید بتواند مستندات لازم را برای اثبات کاهش قیمت غیرمنطقی آن محصول را جمع‌آوری و ارائه نماید. در طول سال‌های اخیر آمریکا برای موارد متعددی از این ابزار استفاده کرده است که بیشتر شامل محصولات کشور چین بوده است.

امیدواریم که کاملا با موضوع دامپینگ آشنا شده باشید و اطلاعات مفیدی را در اختیار شما قرار داده باشیم. برای اطلاع از آخرین قوانین مربوط به واردات و صادرات با متخصصان ما در GTG تماس بگیرید.

دامپینگ چیست؟

دامپینگ در بازارهای بین المللی به بازار شکنی و یا قیمت شکنی نیز معروف است. به طور کلی واژه ی دامپینگ به معنای فروش و یا صادرات یک کالا به کشورهای دیگر با قیمتی پایینتر از قیمت تمام شده میباشد.

در اقتصاد سه نوع دامپینگ وجود دارد که در ادامه به توضیح آن میپردازیم:

دامپینگ دائمی و یا مستمر

نام دیگر آن دامپینگ بلند مدت است.

زمانی اتفاق میفتد که یک تولیدکننده یا انحصارگر تصمیم میگیرد تا بیشترین سود را داشته باشد.

در این زمان کالای خود را با بالاترین قیمت در داخل کشور به فروش میگذارد.

این روش بیشتر شامل کالاهایی میشود که تولید انبوه آنها سبب میشود تا قیمت نهایی تولیدشان پایینتر دربیاید.

این کالاها در داخل کشور فاقد یکسری از هزینه ها مثل هزینه ی حمل و نقل هستند.

اما همان کالا برای فروش در خارج از کشور توسط همان تولید کننده با قیمتی بسیار پایینتر به فروش میرسد که یکی از دلایل آن میتواند وجود رقبای خارجی قدرتمند باشد.

• فروش خودروهای ایرانی در داخل کشور با قیمتی بسیار بیشتر از قیمت نهایی شده
• و فروش همان خودرو در خارج از کشور با وجود هزینه های حمل و نقل و … با قیمتی بسیار پایینتر

دامپینگ مخرب و یا غارتگر

زمانی که یک تولید کننده کالای خود را با قیمتی بسیار پایین تر از بازار داخل و یا حتی پایین تر از قیمت نهایی تولید آن در کشور مقصد به فروش میرساند.

از این روش به دو منظور استفاده میشود:

• اول از دور خارج کردن رقبا
• دوم ضربه وارد کردن به اقتصاد نمونه بازار شکنی در بازارهای ایران کشور مقصد

اصولا در این روش قیمت کالاها پس از این که تولید کننده به خواسته ی خود رسید به یکباره افزایش پیدا میکند.

مثال: ورود کشور چین به بازار پوشاک ایران

دامپینگ تصادفی

این دامپینگ زمانی اتفاق میفتد که به طور مثال یک کالا در داخل کشور بیش از اندازه تولید میشود.

یعنی برای مصرف کننده در داخل کشور به مقدار نیاز از این کالا وجود دارد و در واقع تولید مازاد اتفاق افتاده است.

در این زمان برای اینکه فروش کالا در داخل کشور با افت شدید قیمت به دلیل تولید مازاد اتفاق نیفتد آنرا به کشورهای دیگر صادر میکنند.

این روش موقت است و به محض اتمام تولیدات مازاد عملیات متوقف میشود.

عمده ترین دلایل برای استفاده از دام پینگ

دلایل زیادی برای این مسئله وجود دارد اما ما در ادامه به مهمترین آنها اشاره خواهیم کرد:

1. حضور در بازارهای خارجی به منظور در دست گرفتن انحصار آن
2. از دور خارج کردن رقبا در زمینه ی تولید همان محصول
3. ضربه زدن به اقتصاد کشور مقصد
4. خروج تولیدات مازاد از کشور برای جلوگیری از کاهش قیمت آن
5. دسترسی به سهم از بازار کالای مربوطه
6. فروش کالاهایی که به دلیل نداشتن کیفیت مناسب دارای تقاضای خوبی نیستند.

تاثیر دام پینگ در اقتصاد یک کشور

اصولا نقاط منفی دامپینگ از نقاط مثبت آن قابل توجه تر میباشد.

نقطه ی مثبت آن این است که وقتی در بازار کالای یک کشور دامپینگ رخ میدهد مردم میتوانند آن کالا را با قیمتی بسیار پایین تر از نمونه های مشابه آن خریداری کنند.

در نتیجه: تولیدکنندگان کشور برای اینکه از رقابت عقب نیفتند و مشتریان خود را از دست ندهند مجبورند کالاهای خود را با قیمتی پایینتر به فروش برسانند.

اما اتفاقی که در نهایت می افتد این است که کشورهای ثروتمند و قوی از لحاظ تولید بازار کشورهای در حال توسعه را در دست میگیرند.

انان با استفاده از روش دامپینگ تولید کنندگان مستقر در کشور مقصد را فلج کرده و زیان های زیادی را به آنان وارد میکنند.

دامپینگ؛ حذف رقبا یا جذب مشتری؟

دامپینگ که در اصطلاح به آن بازارشکنی یا قیمت‌شکنی هم گفته می‌شود به معنای فروش یا صادرات کالا یا خدمات با قیمتی کمتر از هزینه‌های تمام شده یا قیمتی کمتر از قیمت داخلی آن است. این قیمت شکنی که به طور معمول در عرصه تجارت بین‌الملل و میان کشورها جریان دارد، با یک هدف کلی انجام می‌شود و آن بیرون کردن رقبا از صحنه است. به همین دلیل است که برخی دامپینگ را نوعی رقابت مخرب یا مکارانه می‌دانند که تلاش می‌کند تا از طریق شکستن بازار رقابتی، کنترل بازار را به دست بگیرد.

به گزارش سرویس بازار ایسنا، بنابر اعلام قاصدک ۲۴، نگاهی به تاریخچه دامپینگ نشان می‌دهد که انگلستان پیشگام اعمال این شیوه در تجارت، در اوائل قرن بیستم میلادی بوده. در واقع این کشور با اعمال دامپینگ در تلاش برای حذف رقبای آمریکایی خود از صحنه بوده و تاثیرات مخربی را متوجه صنایع داخلی این کشور می‌کرده است. همین امر نیز آمریکا را وا داشت تا با اعمال توافق نامه‌های دوجانبه انگلیس را ملزم به رعایت برخی اصول در تجارت فی مابین کند.

انواع دامپینگ

به طور کلی با توجه به عنصر زمان می‌توان دامپینگ را در سه طبقه قرار داد. دامپینگ فصلی که در آن تولیدکننده یا عرضه‌کننده خدمات به دلیل عدم استقبال مشتری از کالاها یا خدمات خود در بازار داخلی به دلیل تغییر فصل، کالا یا خدمات خود را در بازارهای خارجی به فروش می‌رساند. در دامپینگ کوتاه‌مدت که نوع دیگری از دامپینگ است، یک تولیدکننده بزرگ برای حذف رقبای خارجی خود در کوتاه‌مدت، اقدام به فروش کالای یا عرضه خدمات خود به قیمتی کمتر از قیمت تمام شده در بازارهای داخلی می‌کند.

دامپینگ بلندمدت هم در مورد کالاهایی است که با افزایش تولید، هزینه نهایی تولید آن‌ها کاهش پیدا کرده و به تولیدکننده اجازه می‌دهد تا کالای خود را با قیمتی کمتر از قیمت داخلی در بازار خارجی به فروش برساند. در این مورد می‌توان به صنایع خودروسازی در ایران اشاره کرد که در بازار کشورهای همسایه با نرخی پایین تر از نرخ داخلی به فروش می‌رسد.

اثرات مثبت و منفی دامپینگ

برخی از کارشناسان اقتصادی بر این باور هستند که تبعات مثبت و منفی دامپینگ در تجارت بین کشورها اجتناب‌ناپذیر بوده و متوجه هر دو سوی ماجرا می‌شود. کشور یا اقتصاد دامپینگ کننده، البته به شیوه‌ای غیرمنصفانه، در بازار رقابتی نفوذ کرده و به رهبر بازار تبدیل می‌شود. در نمونه بازار شکنی در بازارهای ایران سوی دیگر ماجرا هم، مصرف کننده هر چند برای کوتاه‌مدت می‌تواند با قیمتی پایین‌تر از یک محصول یا خدمت بهره‌مند شود و این چیزی است که سازمان‌های حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان از آن حمایت می‌کنند.

علاوه بر این در خوشبینانه‌ترین حالت، دامپینگ ممکن است حتی به رقابتی شدن بازار هم کمک کند. به این صورت که واردکنندگان در واکنش به دامپینگ دست به بهبود کیفیت محصولات یا خدمات خود و کاهش هزینه‌ها زده و در این میان مصرف‌کننده را منتفع سازند. به عبارت دیگر رقبا چاره‌ای جز این ندارند که در بازار رقابت، تلاش نمایند با استفاده از روش‌های نوین فروش و نیز مشوق‌هایی مختلف به جذب مشتری بپردازند.

کارشناسان در مورد آثار زیان بار دامپینگ هم سخن گفته و هشدار داده‌اند. برای مثال ممکن است برای از میدان به در کردن رقبا نیاز باشد تا کاهش قیمت‌ها تا چند سال ادامه داشته باشد. در این صورت حفظ دامپینگ نه تنها سودآور نبوده بلکه با افزایش هزینه‌ها و تورم، تولید کننده را ورشکسته و بدهکار کند.

به علاوه پایین آوردن قیمت‌ها می‌تواند منجر به این شود که رقبا نیز دست به عمل متقابل زده و حتی تعرفه و محدودیت‌های تجاری را بر محصولات خود وضع کنند. تردیدی نیست که این کار می‌تواند نظم بازار را بر هم زده و به نوعی با ایجاد بی‌ثباتی به جنگ تجاری دامن بزند.

از دیگر تبعات منفی قیمت شکنی می‌توان به نابودی تولید کنندگان داخلی در کشوری اشاره کرد که مورد دامپینگ قرار گرفته است. نمونه‌های بی شمار آن را می‌توان در بازار کالاهای مختلف در کشور مشاهده کرد؛ کالاهایی از وسایل الکترونیک تا پوشاک که با قیمتی ارزان‌تر از قیمت تمام شده از چین به کشور وارد شده و به تضعیف تولید کنندگان داخلی منجر می‌شوند.

برای اینکه درک تبعات دامپینگ برای شما راحت‌تر شود، با یک مثال ساده آن را شرح می‌دهیم. فرض کنید یک فروشگاه بزرگ و شیک که تمام اقلام مورد نیاز از پوشاک تا خوراک را به فروش می‌رساند، وارد محله‌ای می‌شود که قبلا مردم آن، خریدهای خود را از مغازه‌های کوچک انجام می‌دادند. فروشگاه اقدام به فروش اجناس با قیمتی پایین‌تر از قیمت بازار کرده و از میان اهالی محل دست به استخدام می‌زند. تا اینجا همه چیز خوب است.

اما با گذشت زمان مردم از قیمت‌های پایین استقبال کرده و مغازه‌های کوچک به حاشیه می‌روند. کسب‌وکار مغازه‌های کوچک‌تر کساد شده و شاگرد مغازه و حتی مغازه دار کار خود را از دست می‌دهند و آن‌ها هم به جمع کسانی می‌پیوندند که در فروشگاه کار می‌کنند. به نظر می‌رسد فروشگاه حالا توانسته رقبای کوچک خود را از میدان به در کرده و یکه تاز شود، پس قیمت‌ها بالا می‌رود، سودهای سرسام‌آور روی کالاها اعمال شده و تعداد بیشتری نیرو با پرداخت حقوق کمتر استخدام می‌شوند و این یعنی فقیر شدن مردم. این همان بازارشکنی در مقیاس کوچک‌تر است که تبعات بلندمدت منفی آن متوجه مصرف کننده می‌شود.

یک نمونه ملموس دیگر را می‌توان قیمت شکنی برخی از سایت‌های فروش بلیط هواپیما دانست که در هفته‌های اخیر با کاهش قیمت خدمات خود به سرخط خبرها آمده است. در یک سوی این ماجرا انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی قرار دارد که این کار را قیمت شکنی و به ضرر سایر رقبا دانسته و اعلام کرده که دریافت سود کمتر از مشتریان در بلندمدت موجب ورشکستگی آژانس‌های مسافرتی، تعدیل نیروی کار و ایجاد آشفتگی در بازار می‌شود. اتحادیه عنوان می‌کند که این کار خلاف قوانین موجود در زمینه نمونه بازار شکنی در بازارهای ایران قیمت‌گذاری است.

طرف دیگر این داستان سازمان حمایت از حقوق مصرف کنندگان است که تخفیف‌های اعمال شده را در جهت جلب رضایت مشتری و خواسته به حق آنها می‌داند. به نظر می‌رسد این کار در کوتاه مدت یک معامله برد-برد میان سایت فروش بلیط و مشتریان است. از یک سو مشتری می‌تواند با کمترین قیمت از خدمات فروشنده استفاده کرده و در سوی دیگر وی نیز با فروش بیشتر، درصد سود کمتر را جبران می‌کند. با این وجود ادامه این قیمت شکنی در بلندمدت، تبعات جبران‌ناپذیری را متوجه رقبا و البته مصرف‌کنندگان می‌کند. به این صورت که با شکسته‌شدن بازار رقابتی، شرکت اقدام به افزایش قیمت‌های خود می‌کند و از آنجایی که مصرف‌کننده دیگر انتخابی برای خرید خدمات ارزان‌تر ندارد، مجبور است به قیمت‌های بالا رضایت دهد.

دامپینگ و مقابله با آن؛ قوانین و مقررات

تبعات منفی دامپینگ باعث شده تا برای مقابله با آن تدابیری در سطح داخلی و بین‌المللی اندیشیده شود. به عنوان مثال در سال ۱۳۸۶ هیئت وزیران مصوبه‌ای حاوی اقدامات ضد دامپینگ ابلاغ کرد که هدف آن حمایت از تولیدکنندگان داخلی بود. بند "ت" قانون فوق، اقدامات این مصوبه را مقابله با اثرات منفی واردات کالاهایی که به کمتر از ارزش واقعی آن‌ها قیمت‌گذاری شده‌اند، می‌داند. در عرصه جهانی هم قوانین و مقررات سازمان تجارت جهانی ( WTO ) انجام عمل دامپینگ را ممنوع اعلام کرده و به دولت‌ها اجازه می‌دهد تا در صورت اثبات دامپینگ، با وضع قوانین و مقررات بر کالاها و خدمات وارداتی که موجب زیان آن‌ها شده، از تولیدات خود دفاع کنند. اما در عمل اثبات دامپینگ چه در عرصه داخلی و چه جهانی دشوار بوده و قوانین در نبود دستگاه‌های نظارتی، ضمانت اجرایی لازم را ندارند.

در مجموع می‌توان گفت که مزایا و معایب دامپینگ، متوجه هر دو سوی ماجرا یعنی بازار شکن و مصرف کننده است. اما اگر این عمل در بلند مدت ادامه پیدا کند، به جای نمونه بازار شکنی در بازارهای ایران یک استراتژی سودآفرین به یک ضد استراتژی تبدیل می‌شود. از سوی دیگر تمایل مصرف کننده به خرید ارزان، یک رفتار طبیعی در علم اقتصاد تلقی شده و نمی‌توان از این بابت به ایشان خرده گرفت. این همان چیزی است که به ویژه در شرایط نامناسب اقتصادی، برخی شرکت‌های تولیدی یا خدماتی روی موج آن سوار شده و از آن به عنوان یک مشوق برای جذب مشتری بهره می‌گیرند.
با این تفاسیر به نظر می‌رسد ضرورت وجود قوانین شفاف و ضمانت‌های اجرایی لازم در کنار تلاش شرکت‌ها برای بهره‌بردن از روش‌های نوین ارائه خدمات به مشتریان، موجب کاهش ضررهای ناشی از دامپینگ می‌شود.