ستارگان سرمایه‌گذاری در بورس

بورس تهران در بزنگاه

دنیای اقتصاد- هاشم آردم: بورس تهران این روزها آخرین فرصت‌های معاملاتی در سال 95 را سپری می‌کند. طبق معمول هر ساله فشار فروش سهام در آخرین روزهای سال افزایش می‌یابد. همان‌طور که در گزارش‌های پیشین «دنیای اقتصاد» نیز اشاره شده بود، هر سال در روزهای پایانی (در حالت معمول و بدون در نظر گرفتن اتفاقات خاص) از طرفی به دلیل تأمین نقدینگی آخر سال برای اشخاص حقیقی و حقوقی و از طرف دیگر تسویه حساب اعتبارات اعطایی از سوی کارگزاران به فعالان بازار فشار فروش سهام در بازار افزایش می‌یابد و خریداران نیز با احتیاط بیشتری بازار را رصد می‌کنند. اما حالا رفته رفته این فشار فروش ستارگان سرمایه‌گذاری در بورس از بازار حذف می‌شود و با توجه به آنکه در برخی صنایع قیمت‌ها افت قابل توجهی را تجربه کرده‌اند، احتمالا شاخص بورس در ابتدای سال آینده پرقدرت ظاهر خواهد شد.

فشار فروشی که در ماه اخیر در کلیت بازار حس می‌شد، امروز از بازار حذف خواهد شد. با توجه به محدودیت T+3 در انجام پرداخت‌ها و تسویه وجوه، فروشندگانی که قصد دارند وجه نقد حاصل از پرداخت سهام خود را در سال 95 دریافت کنند، فقط روز گذشته و احتمالا امروز فرصت دارند. هنوز مشخص نیست که روز شنبه 28 اسفندماه بازار سهام تعطیل خواهد شد یا خیر. در این باره محسن خدا‌بخش، مدیر نظارت بر بازارها و بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار، در ابتدای هفته اعلام کرده بود که برای مشخص شدن تکلیف روز شنبه، باید منتظر اطلاعیه رسمی بانک مرکزی ماند. دبیر‌کل کانون بانک‌های خصوصی و موسسات اعتباری اعلام کرده است که شنبه ۲۸ اسفند آخرین روزکاری بانک‌ها خواهد بود. اما هنوز مشخص نیست که بانک‌های دولتی و نیمه دولتی تا چه روزی باز خواهند بود اما احتمالا این بانک‌ها مانند بانک‌های خصوصی در آخرین شنبه سال به مشتریان خود خدمات خواهند داد. از آنجا که فعالیت بورس تهران به فعالیت بانک‌ها وابسته است و بعید به نظر می‌رسد که در روز شنبه بانک‌ها تعطیل باشند، احتمالا بورس تهران تا شنبه 28 اسفندماه باز خواهد بود. بنابراین احتمالا معاملات امروز بازار سهام نیز تحت تاثیر فشار فروش انتهای سال باقی خواهد ماند.اما روزهای سه‌شنبه، چهارشنبه و شنبه آینده بازار روال عادی خود را طی خواهد کرد چرا که تمام اشخاصی که قصد داشتند در روزهای پایانی سال بخشی از دارایی خود را نقد کنند، تا کنون فروش‌های خود را انجام داده‌اند.

بر خلاف آنچه در سال گذشته تجربه شد، بورس تهران در سه ماه پایانی سال 95، زمستان سردی را تجربه کرد. محرک‌هایی که در سال گذشته باعث شده بود خریداران برای خرید سهام (به ویژه سهام خودرویی) صف بکشند، امسال وجود نداشت و بر این اساس شاخص کل بورس در زمستان 95 بازده متوسط منفی داشت. در این مدت شاخص بورس تقریبا 5 درصد ستارگان سرمایه‌گذاری در بورس از ارتفاع خود را از دست داد. این در حالی بود که عملیات بسیاری از شرکت‌ها (که اغلب دارای محصولات صادراتی هستند) با استمداد از قیمت‌های جهانی، نسبت به سال گذشته بهبود یافته بود. ضمنا تعداد قابل توجهی از نمادهای بورسی برای سال مالی آتی پیش‌بینی سود خود را با تعدیل مثبت منتشر کردند. بخش قابل توجهی از این نمادها با وجود اعمال تعدیل مثبت، بودجه سال آینده خود را محتاطانه بسته‌اند. بنابراین می‌توان انتظار داشت که فعالان بازار سهام به زودی برای خرید سهام ترغیب شوند. در سه ماه گذشته، از میان 37 صنعت بورسی، شاخص 29 صنعت با افت مواجه شده است. بیشترین افت شاخص صنعتی به گروه‌های محصولات کاغذی، ساخت دستگاه‌های ارتباطی و بانک‌ها و موسسات اعتباری مربوط می‌شود. شاخص این صنعت‌ها به ترتیب در سه ماه گذشته با افت 22، 21 و 17 درصدی مواجه شده‌ است. در این میان تنها چند گروه کوچک از جمله استخراج سایر معادن (با تک‌نماد «کماسه»)، محصولات چوبی و دباغی و پرداخت چرم قرار دارد که بر خلاف کلیت بازار در سه ماه گذشته با رشد شاخص همراه شده‌اند. تمام گروه‌های نسبتا بزرگ بازار از جمله فرآورده‌های نفتی، پتروشیمی‌ها و فلزات اساسی در زمستان جاری افت شاخص را تجربه کرده‌اند. اگر برخی گروه‌های خاص مانند بانک‌ها و خودروسازان را از بازار جدا کنیم، می‌توان ادعا کرد که فعالان بازار درباره برخی از گروه‌ها کم‌لطفی کرده‌اند.

نسبت قیمت به درآمد: چند روز آتی برای بورس از آن جهت مهم خواهد بود که نگرش فعالان بازار را درباره وضع فعلی منعکس خواهد کرد. به زعم بسیاری از کارشناسان اوضاع شرکت‌ها در سال جاری بهبود یافته است و چشم‌انداز مناسبی برای سال آینده بورس وجود دارد. اما در نهایت این بازار خواهد بود که درباره ارزندگی یا عدم ارزندگی سهم‌ها با قیمت‌های فعلی تصمیم خواهد گرفت. در چند روز آینده و با حذف فشار فروش پایان سال، می‌توان ارزیابی بهتری از سمت و سوی بازار در چند ماه آینده داشت. چنانچه فعالان بازار احساس کنند که بازار سهام با قیمت‌های فعلی ارزنده است، در چند روز باقی‌مانده از سال 95، رفته‌رفته تقاضای خود برای سهام را افزایش خواهند داد که این روند باعث افزایش قیمت‌ها خواهد شد. اما در این میان نکته‌ای وجود دارد که روند آتی قیمت‌ها را تا حدودی متزلزل خواهد کرد. متوسط نسبت قیمت به درآمد بورس تهران در سالی که گذشت، به‌طور میانگین بیش از 7 مرتبه بوده است. این رقم یک واحد از میانگین بلندمدت P بر E بورس تهران بالاتر بوده است. خوش‌بینی‌های ناشی از اجرای برجام باعث شد که میانگین انتظارات فعالان بورس به سمت خوش‌بینی متمایل باشد. همین موضوع برای بازار می‌تواند تا حدودی ریسک‌زا باشد. در ماه‌های گذشته بخشی از خوش‌بینی‌ها (که در میزان بالای P بر E منعکس شده بود) از محل افت قیمت‌ها و همچنین رشد پیش‌بینی سود شرکت‌ها تعدیل شد. با توجه به این ریسک و با وجود چشم‌انداز نسبتا مناسب قیمت‌ها در سال آینده، این امکان وجود دارد که فعالان بازار همچنان قیمت‌ها را بازار سهام گران تلقی کنند.

انتخابات ریاست جمهوری: در سال آینده کارزار انتخاباتی نیز می‌تواند روی تصمیمات بورس‌بازان اثرگذار باشد. استنباط کلی فعالان بازار این است که در سال‌های برگزاری انتخابات، بورس فضای پررونق‌تری را تجربه می‌کند. اگرچه این نگرش تنها روی کاغذ معنادار است و در عمل اثبات نشده، این امکان وجود دارد که بخشی از بدنه بازار، با همین استدلال اقدام به خرید کنند. اما در واقع این روال رقابت‌های انتخاباتی و تبلیغات و شعارهای اقتصادی است که باعث می‌شود تصمیم نهایی درباره سرمایه‌گذاری در سهام از طرف فعالان بازار اتخاذ شود. بنابراین موضوع می‌توان بخش دیگری از فعالان بازار را بیشتر متمایل به فروش سهام کند. این امکان وجود خواهد داشت که بازار سهام در روزهای آینده به این موضوع واکنش نشان دهد.

خریدهای ادامه‌دار اشخاص حقوقی: در ماه‌های اخیر، اشخاص حقوقی در سمت تقاضای بازار سهام فعال ظاهر شدند. در اغلب روزهای معاملاتی خالص خرید سهام توسط اشخاص حقوقی مثبت بوده است. این موضوع می‌تواند در روزهای آینده، مانع از بروز هیجان‌های مثبت شود. در واقع اشخاص حقوقی که به نوسان‌گیری مشغول هستند در روزهای آینده چنانچه رونقی در سمت خرید ایجاد شود، احتمالا فروشنده خواهند بود و بنابراین روند صعودی احتمالی تهدید خواهد شد. در کل به نظر می‌رسد که روزها یا حتی هفته‌های مثبتی در انتظار بورس تهران باشد. این روند باید در روزهای آینده قابل لمس باشد. چنانچه فعالان بازار تمایل قابل توجهی برای خرید سهام نشان ندهند، احتمالا بورس تهران به این زودی‌ها رنگ رونق و رشد قیمت‌ها را نخواهد دید.

در معاملات روز گذشته شاخص کل بورس 13 واحد بالا رفت و به عدد 76 هزار و 329 رسید. همچنین دیروز سهامداران بیش از یک میلیارد و 787 میلیون برگه سهم و حق تقدم را به ارزش 454 میلیارد تومان در 49 هزار نوبت معاملاتی دست به دست کردند که از این میزان سهم معاملات خرد سهام و حق تقدم در نمادهای عادی تقریبا 129 میلیارد تومان بود. نمادهای ملی مس، مخابرات، فولاد امیر کبیر کاشان و کشتیرانی با بیشترین تاثیر مثبت بر شاخص رشد این متغیر را رقم زدند. این در حالی بود که نمادهای ماشین‌سازی اراک، سرمایه‌گذاری غدیر و مپنا با بیشترین تاثیر منفی بر شاخص مانع رشد بیشتر این متغیر شدند. همچنین دیروز گروه‌های شیمیایی، فلزات اساسی و خودرو با بیشترین حجم و ارزش معاملات در صدر برترین گروه‌های صنعت قرار گرفتند. صدرنشینی بازار نیز با بیشترین رشد قیمت متعلق به نمادهای سرمایه‌گذاری سپه، معادن بافق، بیمه دانا، مس شهید باهنر، سرمایه‌گذاری ساختمان ایران، سرامیک صنعتی اردکان و باما بود. در مقابل نمادهای ماشین‌سازی اراک، آلومراد، پست بانک، نصیر ماشین، کارتن ایران، قند قزوین و صنایع بهشهر ایران با بیشترین افت قیمت در انتهای جدول معاملات قرار گرفتند.

سهامداران دیروز برای خرید اوراق مشارکت شهرداری سبزوار، واحدهای صندوق امین یکم، پارند پایدار سپهر، کیان، اوراق مرابحه سایپا و سهام موتورسازان تراکتورسازی ایران بیشترین تقاضا را ثبت کردند. در مقابل سهام فولاد خراسان، پلی‌اکریل، واحدهای صندوق پارند پایدار سپهر، سهام صنایع بهشهر، حمل و نقل توکا، اوراق صکوک بناگستر کرانه و اوراق مشارکت شهرداری سبزوار بیشترین عرضه‌ها را ثبت کردند.

پایان یک رقابت؛ آغاز کار نسل دوم سفیران بازار سرمایه

لیگ ستارگان بورس و نتایج کسب شده در آن یک پیام آشکار به جامعه به خصوص طبقه فرهیخته دانشجویی کشور ارسال کرد. به شرط آموزش، تعقل و تفکر، ورود به بازار سرمایه می تواند یک سرمایه گذاری همراه با کسب منافع باشد؛ بورس محیط کسب و کار است و ورود آگاهانه به آن با بازده مناسب سرمایه گذاری همراه است.

شانزدهم تیرماه زنگ آغاز رقابت دومین دوره لیگ ستارگان بورس به صدا درآمد و امروز در پایان ستارگان سرمایه‌گذاری در بورس ساعت معاملات بورس تهران، پس از دوماه رقابت دانشجویی، نسل دوم سفیران بازار سرمایه ماموریت دیگری را آغاز می کنند و پیام رسان بورس می شوند.

در همین رابطه روز گذشته و در حاشیه برگزاری ساعات پایانی دومین لیگ ستارگان بورس ایران یاسر فلاح، مدیرعامل شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس گفت: شانزدهم تیرماه دومین لیگ ستارگان بورس با حضور 34 تیم دانشگاهی از سراسر کشور کار خود را آغاز کرد و (امروز) هفتم شهریور ماه این رقابت به پایان می رسد و امیدواریم شاهد حضور موفق دومین نسل از سفیران بازار سرمایه در محیط کسب و کار باشیم.

مدیر عامل شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس به اهداف برگزاری این رقابت اشاره ستارگان سرمایه‌گذاری در بورس کرد و ادامه داد: سواد مالی، فرهنگ سرمایه گذاری و سهامداری هنوز در کشور ما از توسعه لازم برخوردار نیست. نتایج آماری نشان می دهد سواد مالی در کشورهای پیشرفته حدود سی و پنج درصد و در کشور ما بیست درصد کل جمعیت بزرگسالان است و این میزان شاید از کشورهایی مانند عراق و ازبکستان هم کمتر باشد.

به گفته دبیر کمیته اجرایی دومین لیگ ستارگان بورس عدم آشنایی آحاد جامعه با بازار سرمایه و فقدان فرهنگ سهامداری باعث شده حوزه بانکی بار زیادی را در تامین مالی بخش مولد اقتصاد متحمل شود؛ به نحوی که 90 درصد منابع از طریق بازار پول به بخش های مختلف اقتصادی تزریق می شود و این موضوع ستارگان سرمایه‌گذاری در بورس ستارگان سرمایه‌گذاری در بورس علاوه بر آسیب به بدنه بانک ها مانعی در راه توسعه اقتصادی است؛ در حالی که اگر فرهنگ سهامداری ترویج و راه تامین مالی از طریق بازار سرمایه آموزش داده شود مردم از مزایا و منافع حضور در بورس مطلع می شوند.

مدیرعامل شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس ادامه داد: البته بانک ها همیشه در اقتصاد ما بنگاه های اقتصادی اثر بخشی بوده اند و امیدوار هستم باز هم به روزهایی برگردیم که همچنان سودده و پویا باشند و به اقتصاد کشور کمک کنند. اما اکنون زمانی است که باید از اقتصاد بانک محور به سمت اقتصاد متعادل حرکت کنیم به نحوی که هم بازار پول و هم بازار سرمایه در توسعه ستارگان سرمایه‌گذاری در بورس اقتصادی و کنترل نقدینگی ایفای نقش کنند.

یاسر فلاح با تاکید بر اینکه مسیر توسعه مورد انتظار بازار سرمایه تنها با افزایش سواد مالی جامعه و فرهنگ سازی هموار می شود، گفت: بر همین اساس بود که لیگ ستارگان بورس به عنوان رقابتی فرهنگ ساز و آموزش محور با همت شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس به نمایندگی از سازمان بورس و اوراق بهادار در گروه هدف جامعه دانشگاهی برگزار شد.

مدیرعامل شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس روند برگزاری دومین دوره لیگ ستارگان بورس را مثبت ارزیابی کرد و گفت: کیفیت این دوره از مسابقات عالی بود و می توان گفت نسبت به سال گذشته رشد کمی چند برابری داشتیم. در سال 96 حدود 10 تیم از دانشگاه های استان تهران شرکت کردند در حالی که این دوره 34 تیم از سراسر کشور حضور داشتند.

یاسر فلاح ادامه داد: در این دوره تیم های دانشگاه سیستان و بلوچستان، اهواز، مازندران، گیلان، اصفهان، فردوسی مشهد، زنجان، محقق اردبیلی، ارومیه، یزد، دانشگاه آزاد و همچنین 18 دانشگاه از تهران حضور داشتند که به هر تیم 100 میلیون ریال معادل 10 میلیون تومان اعتبار اولیه اختصاص داده شد. شرکت کنندگان با این اعتبار طی دو ماه سهام خرید و فروش کردند و پورتفوی تشکیل دادند. تیمی که بیشترین سود را در این دوره از رقابت ها کسب کرده باشد به عنوان تیم اول معرفی می شود و به ترتیب تیم های بعدی در جایگاه دوم و سوم قرار می گیرند. جایزه تیم اول 25 میلیون تومان، تیم دوم 15 میلیون تومان و تیم سوم 10 میلیون تومان اعتبار خرید سهام است که از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار به آنها اهدا می شود. علاوه بر جوایز تعیین شده، سود حاصل از خرید و فروش سهام نیز به تیم ها تعلق می گیرد. همچنین زیان تیم ها را تا سقف 25 درصد اعتبار اولیه تقبل کردیم و اگر تیمی طی این مسابقه بیش از این میزان زیان داشت از دور مسابقات حذف می شد، بنابراین هیچ وجهی از شرکت کنندگان دریافت نشد.

دبیر کمیته اجرایی دومین لیگ ستارگان بورس با اشاره ستارگان سرمایه‌گذاری در بورس به سود بیش از 50 درصدی تیم اول و همچنین بازده تیم های دوم، تا دهم، عنوان کرد: لیگ ستارگان بورس و نتایج کسب شده در آن یک پیام آشکار به جامعه بخصوص طبقه فرهیخته دانشجویی کشور ارسال کرد. به شرط آموزش، تعقل و تفکر، ورود به بازار سرمایه می تواند یک سرمایه گذاری همراه با کسب منافع باشد؛ بورس محیط کسب و کار است و ورود آگاهانه به آن با بازده مناسب سرمایه گذاری همراه است.

مدیر عامل شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس ابراز امیدواری کرد دانشجویان شرکت کننده در دومین لیگ ستارگان بورس به عنوان سفیران بازار سرمایه، این پیام را به جامعه، خانواده های خود و دانشگاه منتقل کنند و گفت:طی هفته آینده مراسم معرفی و تقدیر از تیم های برتر برگزار می شود.

افت ۷۴۵ واحدی شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران

پرداخت برتر : براساس اطلاعات مندرج در سامانه شرکت مدیریت فناوری بورس تهران در پایان معاملات امروز چهارشنبه ۳۰ آبان ۹۷ شاخص کل بورس اوراق بهادار با ۷۴۵ واحد افت به رقم ۱۷۵ هزار و ۷۱۳ واحد رسید.

ارزش روز بازار به بیش از ۶۶۸ هزار میلیارد تومان رسیده است.

امروز معامله‌گران بورس اوراق بهادار بیش از یک میلیارد و ۸۴۴ میلیون برگ بهادار سهام، حق تقدم و اوراق در قالب ۱۶۱ هزار و ۸۴۸ نوبت معامله و به ارزش ۵۹۲ میلیارد تومان داد و ستد کردند.

امروز شاخص قیمت با معیار وزنی ارزشی با کاهش ۲۱۷ واحد به رقم ۵۱ هزار و ۱۷۲ واحد رسید.

شاخص قیمت با معیار هم‌وزن ۱۳۲ واحد رشد کرده و به ۱۹ هزار و ۸۵۷ واحد رسید، شاخص آزاد شناور با ۱۴۴ واحد افت به رقم ۱۸۷ هزار و ۴۸۴ واحد رسید، شاخص بازار اول با ۳۳۰ واحد کاهش به رقم ۱۲۹ هزار و ۹۶۰ واحد رسید و شاخص بازار دوم با ۲ هزار و ۵۴۶ واحد کاهش به رقم ۳۴۷ هزار و ۵۵۷ واحد رسید.

نماد هایی که بیشترین اثر مثبت را داشته اند

امروز نمادهای شپنا، کگل، شبندر، شتران، فارس، پارس در کاهش شاخص بورس بیشترین اثرات را داشته و وبملت بیشترین اثر مثبت را در شاخص بورس داشته‌ است.

پربیننده ترین نمادها

امروز نمادهای پربیننده مربوط به شرکت‌های سایپا، بانک ملت، بانک تجارت، پالایش نفت اصفهان، کشت و صنعت و دامپروری پارس، فولاد مبارکه و پتروشیمی پارس و دادگستر عصر نوین بودند.

به گزارش فارس، امروز در فرابورس ایران شاخص کل ۷ واحد عقب‌نشینی کرده و به رقم هزار و ۹۰۷ واحد رسید. امروز ارزش روز بازار اول و دوم فرابورس به ۱۱۲ هزار میلیارد تومان رسید.

فرا بورس

معامله‌گران فرابورس ایران امروز بیش از ۶۶۰ میلیون برگ بهادار و اوراق در قالب ۷۹ هزار نوبت معامله و به ارزش ۳۸۸ میلیارد تومان داد و ستد کردند.

امروز نمادهای زاگرس، میدکو، شراز، شاوان، هرمز در کاهش شاخص بورس اثرگذار بوده و نمادهای کگهر، ماروندر تقویت شاخص فرابورس اثر داشتند.

نمادهای پربیننده فرابورسی امروز مربوط به شرکت‌های گروه سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی، سنگ آهن گهرزمین، داروسازی آوه سینا، تجارت الکترونیک پارسیان کیش، ریل‌پرداز سیر، تولید و صادرات ریشمک، پتروشیمی غدیر و پتروشیمی زاگرس بودند.

بانک‌ها چگونه مقررات بانک مرکزی را دور می‌زنند؟

با توسعه و تحول بازار سرمایه در ایران از سال 1384 و ظهور نهادها، ابزارها، و محصولات و مقررات، سرمایه‌گذاران با علایق و انتظارات متنوع‌تر، این فرصت را یافتند که بر اساس ریسک و بازده مورد نظرشان در بازار سرمایه حضور پررنگی داشته باشند.

گروه اقتصادی- یکی از مهمترینِ این ابزارها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک به طور عام و صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت هستند که معمولا مورد توجه سرمایه‌گذاران هستند. در واقع این صندوق‌ها ترکیبی از دارایی‌های ریسکی و بدون ریسک، با محوریت دارایی بدون ریسک هستند که حضور مدیر و متولی صندوق نیز بدلیل دارا بودن دانش و تجربه تخصصی، نقش تعیین‌کننده‌ای در ایجاد بازدهی برای صندوق دارد. به گزارش افکارنیوز، به منظور جذاب شدن سرمایه‌گذاری در این نوع از صندوق‌ها، معمولا میزان بازدهی تضمین شده (یا نرخ بازده پیشنهادی به صورت علی الحساب) بالاتر از نرخ سود نظام بانکی تعیین می‌شود تا دانش و تجربه مدیران صندوق در تامین این بازدهی اضافی، به نمایش درآید.

در حال حاضر تعداد 50 صندوق سرمایه‌گذاری مشترک با درآمد ثابت وجود دارد که جمع خالص دارایی‌های تحت مدیریت این صندوق‌ها حدود 67 هزار میلیارد تومان با میانگین نرخ سود پیش‌بینی شده یا تضمین شده 20 درصد (به صورت روزشمار) است. لازم به ذکر است که ارزش بازار سهام بورس و فرابورس، در تاریخ تهیه این گزارش حدود 428 هزار میلیارد تومان است که ارزش روز صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت حدودا 17.4 درصد ارزش کل بازار سهام ایران است.

ارزش بازار بورس- میلیارد ریال

ارز بازار فرابورس- میلیارد ریال

ارزش صندوق‌ها- میلیارد ریال

نسبت به ارزش بازار سرمایه

اخیرا تحولاتی در بازار پول کشور و مقررات بانک مرکزی به وجود آمد که ملاحظات و سوالات خاصی را در مورد نحوه فعالیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت ایجاد می‌کند. شورای پول و اعتبار در جلسه 94.11.27 نرخ سود سپرده‌های مدت­دار یکساله را به میزان 18 درصد و سپرده‌های کوتاه مدت را 10 درصد به تصویب رساند. این اتفاق مهم باعث شد نقش این صندوق‌ها با سود تضمین شده 20 درصد بیش از گذشته به چشم بیاید و مورد توجه سرمایه‌گذاران و سهامداران قرار بگیرد.

همانطورکه می‌دانیم، دارایی این صندوق‌ها به دو بخش کلی تفکیک تقسیم می‌شود. بر طبق الزامات سازمان بورس این صندوق‌ها نمی‌توانند بیش از30 درصد دارایی خود را در سهام و حق تقدم سرمایه‌گذاری کنند، در نتیجه حداقل70 درصد دارایی‌های این صندوق‌ها باید در اوراق با درآمد ثابت که بازدهی بزرگ‌تر مساوی 20 درصد دارند، سرمایه‌گذاری شده باشد. به بیان دیگر حداقل70 درصد ارزش همه صندوق باید در اوراق با درآمد ثابت و یا سپرده‌های بانکی است.

در واقع 70 درصد از 67 هزار میلیارد تومان کل ارزش صندوق‌ها -رقمی نزدیک به 47 هزار میلیارد تومان- باید در خارج از بازار سهام سرمایه‌گذاری شده باشد که در حال حاضر سود 18 درصدی برای آنها تعیین شده است. پس چگونه باید بازدهی 20 درصدی صندوق تامین شود. از دیدگاه ایده‌ال عملیاتی، این‌طور انتظار می‌رود که هنر و تجربه مدیران صندوق باید به‌گونه‌ای باشد که بتوانند با مدیریت 30 درصد از دارایی‌ها که به بازار سهام وارد می‌شود، بازدهی 24 درصد کسب کنند تا میانگین موزون بازدهی صندوق روی 20 درصد قرار گیرد . در حالی که طبق آخرین آمار، در پایان اسفند 94 رقمی حدود 98 درصد دارایی این صندوق‌ها، در اوراق با درآمد ثابت و انواع سپرده‌های بانکی بوده است. بنابراین می‌توان گفت که این صندوق‌ها برای تامین بازدهی مورد انتظار به بازار پول متوسل شده باشند و اساسا در بازار سرمایه فعالیتی ندارند.

از مشاهدات و بررسی‌ها اینطور استنباط می‌شود که انواع اوراق اجاره و مرابحه و. در اندازه‌ای نیستند که نیاز این صندوق‌ها را پوشش دهند، بنابراین بخش عمده‌ای از دارایی‌های آنها تا قبل از مقررات اخیر و سخت‌گیری بانک مرکزی، در انواع قراردادها با نرخ‌های بالای 20 درصد در سپرده‌های ویژه سرمایه‌گذاری شده است که همچنان معتبر است. لازم به ذکر است که اکثریت قریب به اتفاق صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، بعد از کاهش نرخ سود بانکی به 18 درصد، نرخ_‌های تضمینی و پیش‌بینی خود را به عدد 20 رسانده‌اند.

همان‌طور که ملاحظه می‌شود، یا باید پذیرفت که صندوق‌های مذکور در بازار سرمایه با مدیریت فعال و بهینه 2 درصد دارایی‌ها (سهام)، کسری بازده 2 درصدی بخش دیگر را جبران می‌کنند، و یا اینکه آنها دارایی‌های خود را مجددا و با روش‌های خاص و حساب‌های ویژه در گذشته یا حال، به سیستم بانکی بر می‌گردانند و بالای 20 درصد از ابزارهای پولی کسب درآمد می‌کنند. اما در هر دو حالت، شاید بتوان گفت این روش جذب منابع توسط صندوق‌ها (که وابستگی‌های بانکی مشخصی هم دارند) راه‌حلی است برای حفظ منابع سپرده‌گذاران، نزد بانک‌هایی که در پشت این صندوق‌ها قرار دارند. نکته مهمی که برای صندوق‌های بزرگ اتفاق افتاده این است که دارایی‌های آنها از قبل، با نرخ‌های بالا و طبق قراردادهای بلند مدت در اختیار بانک‌ها قرار گرفته است. به عنوان مثال صندوقی که دارایی‌های خود را (تا قبل از ابلاغیه جدید سود بانکی) مثلاً با نرخ 24 درصد سپرده‌گذاری کرده باشد، حتی اگر منابع ورودی جدید را هم با نرخ 18 درصد در بانک سرمایه‌گذاری کند، همچنان می‌تواند میانگین بازدهی 20 درصد را به مشتریان صندوق ارائه کند در این حالت در واقع صندوق، سود آتی خود را هموار سازی می‌کند و تا زمانی که آن قرار بلندمدت وجود دارد، در ظاهر صندوق می‌تواند با اهرم سود بالاتر منابع خود را حفظ کند.

در موضوع کسب بازده و سود بالا در صندوق‌های سرمایه‌گذاری دو نکته قابل تامل وجود دارد: نخست اینکه، پرداخت سود بالای 20 درصد همچنان منجر به بالا رفتن هزینه تمام شده پول در بانک‌ها می‌شود که با منطق سیاست‌های بانک مرکزی و البته کسب‌وکار بانکداری در تضاد است. چرا که بانک مرکزی و شورای پول اعتبار با علم به رکود اقتصادی و وضعیت بانک‌ها و ناتوانی آنها در پرداخت سودهای بالا اقدام به کاهش نرخ کرده‌اند. این کار می‌تواند با توجه به شرایط رکودی حاکم بر اقتصاد، وضعیت آن دسته از بانک‌ها را بدتر از گذشته نیز بکند. بنابراین می‌توانیم ادعا کنیم که صندوق‌هایی که با بانک‌ها در ارتباط هستند، راهکاری برای دور زدن مقررات بانک مرکزی به منظور حفظ مشتریان بانک‌ها و حفظ منابع سپرده‌گذاری تبدیل شده‌اند. دوم اینکه در مورد تاثیر این صندق‌ها بر بازار سرمایه می‌توان گفت که وقتی نسبت P / E بازار حدود 7.5 مرتبه است و شرایط رکودی نیز بر آن حاکم باشد دریافت سود، آن هم بالای نرخ رسمی شبکه بانکی، جذابیت بالایی خواهد بود و چه بسا بسیاری از سرمایه‌گذاران، ریسک حضور در این بازار پر تلاطم را نپذیرند و با نقد کردن سهام خود، پول آن را در اختیار این صندوق‌ها قرار دهند. صندوق‌هایی که این پول را به بازار سرمایه برنمی‌گردانند. در نتیجه اتفاقی که می‌افتد، خروج پول از بازار سرمایه است که در شرایط رکودی فعلی به هیچ وجه بصلاح نیست.

با این توضیحات به نظر می‌رسد بانک مرکزی می‌بایست نظارت جدی‌تری در مورد نحوه تعامل بانک‌ها با صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت داشته باشد و عملا تمهیداتی اتخاذ کند که بانک‌ها نتوانند به وسیله این نوع از صندوق‌ها مقررات بانک مرکزی را دور بزنند.

سایه ترس بر بازار بورس

وضعیت بازار سرمایه در دومین روز معاملاتی هفته هم چنگی به دل نمی‌زد و سرمایه‌گذاران بی‌اعتنا به بسته حمایتی جدید سازمان بورس همچنان تماشاگر معاملات کم‌حجم بازار بودند. در این روز اگرچه شاخص کل بیش از ۹ هزار واحد رشد کرد اما شاخص هم‌وزن مجددا در مسیری معکوس گام برداشت و هزار و ۸۹۹ واحد عقب نشست تا نشان دهد دستکاری شاخص کل هم نمی‌تواند روند طبیعی بازار را تحت تاثیر قرار دهد. نکته بااهمیت دیگر در بازار روز گذشته ارزش معاملات خرد بود که همچنان در کانال ۲ هزار میلیارد تومانی نوسان داشت و در سطح دو هزار و ۴۹۵ میلیارد تومان قرار گرفت. در حالی بازار سهام بی‌اعتنا به ارزندگی قیمت‌ها در سراشیبی حرکت می‌کند که مانورهای حمایتی سازمان بورس هم نتوانسته است راه نجات را به سرمایه‌گذاران نشان دهد. با این حال اما نمی‌توان انکار کرد که برخی از موارد بسته حمایتی جدید می‌توانند دست‌کم به صورت یک مسکن موقتی عمل کرده و بازار را در مسیر نزولی مردد کنند.

شاخص کل در انتهای معاملات روز گذشته با رشد ۹۸۳۷ واحدی به کار خود پایان داد. در معاملات روز گذشته شاخص‌سازها وضعیت خوبی داشتند به نحوی که برخی از آنها به محدوده صف خرید نزدیک شدند. همچنین روز گذشته ۳۲۵ نماد مثبت و ۱۹۳ نماد منفی بودند که نشان از غلبه بر جو ترس و ریزش در شرایط فعلی دارد. ارزش معاملات خرد عدد ۴۹۵/۲ میلیارد تومان را به ثبت رسانده که نسبت به میانگین هفتگی، کاهش قابل‌توجهی نداشته است. اما نسبت به میانگین ماهانه، هفت درصد افزایش داشته است.

با این حال هنوز در منطقه قرمز قرار دارد و خبر از رکود بازار می‌دهد. گفتنی است روز شنبه ارزش معاملات ۸۰۰/۲ میلیارد تومان بوده که نشان از شدت هیجان منفی در بازار داشت. در معاملات روز گذشته همچنان ارزش صف فروش بالا بود و تنها ۱۸ نماد در وضعیت صف خرید به ارزش ۲۱ میلیارد تومان بودند و ۱۰۰ نماد در وضعیت صف فروش قرار داشتند. در حالی بازار سرمایه دچار عقبگرد جدی شده است که تازه‌ترین آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد در هفته گذشته نرخ سود بازار بین‌بانکی به ۹۸/۲۰ درصد رسیده است. تازه‌ترین آمار رسمی بانک مرکزی از تغییرات نرخ سود بین‌بانکی نشان می‌دهد که در هفته منتهی به ۴ آبان ماه نرخ سود بازار بین‌بانکی با رشد ۱۲/۰ درصدی نسبت به آخرین نرخ هفتگی به ۹۸/۲۰ درصد رسیده است. نرخ سود بین‌بانکی در هفته منتهی به ۲۷ مهر ۸۶/۲۰ درصد و در هفته منتهی به ۲۰ مهر ۸۹/۲۰ درصد بوده است. جدول نرخ سود منتشرشده از سوی بانک مرکزی نشان می‌دهد، روند رو به رشد نرخ سود بازار بین‌بانکی از فروردین ماه امسال آغاز شد و از ۳۶/۲۰ درصد در یازدهم فروردین ماه امسال به ۳۱/۲۱ درصد در ۳۰ تیرماه ۱۴۰۱ رسید.

نرخ سود بازار بین‌بانکی در حالی مجددا مسیر افزایشی را دنبال می‌کند که شورای پول و اعتبار و بانک مرکزی تاکید بر کنترل و مدیریت این نرخ داشتند. مسوولان بورسی هم امیدوار بودند که با ورود جدی بانک مرکزی به این موضوع شاید تغییری در بازار سرمایه ایجاد و بهانه ریزش‌های پی در پی گرفته شود. رییس کل بانک مرکزی در دیدار با رییس سازمان بورس گفته: نرخ سود در بازار بین‌بانکی، طبیعتا متناسب با عرضه و تقاضا و مکانیسم بازار تعیین می‌شود، اما بانک مرکزی به عنوان بازارساز و در چارچوب سیاست پولی ضدتورمی که به تایید دولت نیز رسیده است، در این بازار حضور دارد و نرخ سود در این بازار را در چارچوب مشخصی، کنترل می‌کند.

بسته حمایتی بی‌اثر

وضعیت بازار سهام طی یک ماه گذشته سازمان بورس را بر آن داشت تا نسبت به تصویب یک بسته ۱۰‌بندی حمایت از این بازار اقدام کند؛ بسته‌ای که کارشناسان به نتیجه رسیدن آن را در گروی حمایت دولت و مجلس و ورود غیرمستقیم غیرحرفه‌ای‌ها می‌دانند.

نگاهی به تابلوی بورس نشان می‌دهد وضعیت خروج سرمایه از این بازار در مرحله هشدار قرار دارد؛ بسیاری از سهم‌ها پایین‌تر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شوند و این بازار با وجود ارزندگی از بازارهای موازی جا مانده است.

همین اتفاقات سازمان بورس را بر آن داشت تا نسبت به تصویب یک بسته حمایتی اقدام کند. بندهای این بسته شامل بیمه کردن سهام حاضر در پرتفوی اشخاص حقیقی تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان برای هر نفر، انتشار اوراق اختیار تبعی فروش روی سهام موجود در صندوق‌های درآمد ثابت تا سقف ۴۰۰ هزار میلیارد ریال با تضمین اصل ارزش سبد سهام در ابتدای دوره بر اساس ترتیباتی که سازمان بورس اعلام می‌کند، تزریق منابع جدید توسط صندوق‌های حاکمیتی برای خرید سهام در بازار سرمایه و به مرور افزایش مبلغ مذکور، واریز منابع مندرج در ردیف بودجه سال ۱۴۰۱ به صندوق تثبیت جمعا به مبلغ حدود ۵۰ هزار میلیارد ریال، هماهنگی، نظارت و پایش مستقیم و مستمر فعالیت اشخاص حقوقی بازار سرمایه شامل شرکت‌ها و نهادهای مالی شبه‌دولتی، صندوق‌های بازنشستگی و نهادهای نظامی و حمایت این نهادها از سهام ناشران تحت مدیریت خود و توقف فروش تا زمان ثبات در بازار و انجام اقدامات حمایتی از جمله خرید سهام و انتشار اوراق تبعی حمایتی، همکاری مشترک بانک مرکزی و وزارت اقتصاد جهت مدیریت نرخ سود، افزایش سپرده‌گذاری مستقیم سازمان بورس نزد صندوق تثبیت، محدود کردن بخش فروش بازارگردان‌ها تا اطلاع ثانوی، توقف پذیره‌نویسی اوراق بهادار و عرضه‌های اولیه تا زمان بازگشت ثبات به بازار سرمایه و بازگشت زمان جلسه معاملاتی در فرابورس به روال سابق از ساعت ۱۳ به ۱۲ و ۳۰ دقیقه می‌شود.

شروط تاثیرگذاری بسته ۱۰‌بندی

این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه مشکل بازار سرمایه نبود اعتماد است، اظهار کرد: دولت برای اعتمادسازی می‌تواند اقدامات موثری انجام دهد. یکی از این اقدامات، برنامه مشخص پنج‌ساله و موضوعات مورد مناقشه در بودجه ۱۴۰۲ است. احمدزاداصل با اشاره به بسته ۱۰‌بندی حمایت فوری از بازار سرمایه گفت: این بسته جدید، بسته قابل تاملی است. اما برخی موارد آن مثل بیمه کردن جسته و گریخته در سال‌های گذشته نیز انجام شده است. بیمه کردن سهام باید بر اساس ظرفیت ناشران و منابعی که دولت اختصاص می‌دهد انجام شود و به این صورت نباشد که فقط گفته شود و یک‌سال دیگر محقق شود. بلکه باید از امروز و به صورت عملی در بازار سرمایه ثابت شود که انجام این کار مقدور است. وی با بیان اینکه انتشار اوراق اختیار تبعی فروش روی سهام موجود در صندوق‌های درآمد ثابت تصمیم درستی است، در گفت‌و‌گو با ایسنا توضیح داد: این تصمیم می‌تواند کارساز باشد، اما برای اطمینان بیشتر، مردم باید بدانند که منابع آن از کجا تامین خواهد شد. به نظر من سایر بندهای این بسته ۱۰‌بندی می‌توانند موثر باشند، به شرطی که بتوان نظارت کافی داشت و بازار سرمایه و سایر ارکان به عنوان یک کلیت واحد، دست به دست هم دهند تا اعتماد به بازار برگردد و اثرات این تصمیمات دیده شود.

ترغیب غیرحرفه‌ای‌ها برای ورود غیرمستقیم

در این زمینه علی سعیدی عضو اسبق شورای عالی بورس معتقد است انتشار اوراق تبعی به عنوان بیمه سبد سهام می‌تواند همانند تجربه سال ۱۳۹۱ در روند بازار تاثیر مثبت بگذارد و باید این اوراق به طور هدفمند و قابل قبول اجرایی شود. وی همچنین توصیه کرد که باید با استفاده از ابزارهای انگیزشی و حمایتی در بازار، غیرحرفه‌ای‌ها را به شکل غیرمستقیم به خرید سهام ترغیب کرد. این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به بسته ۱۰‌بندی حمایت از بازار سرمایه، به انتشار اوراق تبعی اشاره کرد و افزود: انتشار اوراق تبعی به عنوان بیمه پرتفوی سهامداران در شرایط کنونی می‌تواند مطلوب باشد، زیرا تجربه انتشار اوراق تبعی در سال ۱۳۹۱ توانست تا حدودی بازار را سامان دهد. به گفته او، سرمایه‌گذاری افراد غیرحرفه‌ای یا انفرادی در بازار سهام باید به صورت غیرمستقیم شکل گیرد، چراکه افراد مطلع و متخصص باید به بازار سهام ورود کنند و غیرحرفه‌ای‌ها باید به صورت غیرمستقیم وارد بازار شوند تا متضرر نشوند. در واقع بهتر است، سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای یا مردم عادی با ابزارهای انگیزشی و حمایتی در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری یا سبدگردان‌ها وارد بازار شوند.

عضو اسبق شورای عالی بورس با اشاره به اینکه در ورود افراد غیرحرفه‌ای و مردم عادی باید به صورت سرمایه‌گذاری غیرمستقیم ابتکار عمل را در دست گرفت و با سختگیری‌ها در این خصوص موجبات زیان و ضرر آنها را از بین برد، اظهار کرد: زمانی که غیرحرفه‌ای‌ها وارد بازار می‌شوند، در شرایط صعودی بازار در موقعیت طمع و در شرایط نزولی در موقعیت ترس قرار می‌گیرند و همین هیجانات کاذب می‌تواند سیگنال منفی به بازار ارسال کند. سعیدی با اشاره به تجربیات جهانی در خصوص بازیگران بازار سهام گفت: سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای را باید با ابزارهای تشویقی و حمایتی به سمت سرمایه‌گذاری غیرمستقیم سوق داد و با آموزش مداوم و مستمر، شرایط را بهبود بخشید.

وی با تاکید بر اینکه می‌توان روی یونیت‌های سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها اوراق تبعی اعمال کرد، توضیح داد: علاوه بر برنامه فعلی برای بیمه سبد سهام، می‌توان برای غیرحرفه‌ای‌ها، انتشار اوراق تبعی را روی صندوق‌های سرمایه‌گذاری اعمال کرد. باید سعی شود بیشتر به سمت ابزارهایی حرکت کرد که شرایط سرمایه‌گذاری را برای غیرحرفه‌ای‌ها غیرمستقیم کند؛ البته می‌توان از ابزارهای متعددی در این خصوص بهره گرفت. عضو اسبق شورای عالی بورس ادامه داد: استراتژی‌ها در بازار باید به نحوی باشد که برنامه اوراق تبعی در بازار سرمایه به صورت هدفمند منتشر شود. رویکرد و استراتژی باید ورود مستقیم حرفه‌ای‌ها به بازار سهام و ورود غیرمستقیم غیرحرفه‌ای‌ها به بازار سهام باشد. از سویی انتشار اوراق تبعی به شکل بیمه سبد سهام باید با شرایط خاص و هدفمند منتشر شود و از لحاظ حجم هم قابل قبول باشد. وی با انتقاد از شیوه انتشار و فروش اوراق سهام عدالت که ورود مستقیم غیرحرفه‌ای‌ها به بازار سهام را شدت می‌بخشد، عنوان کرد: این نوع رویکرد غیرحرفه‌ای به بازار می‌تواند هیجانات جدی را در قالب طمع و ترس در بازار شکل دهد.

لزوم تعامل دولت و مجلس برای نجات بورس

یک کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه تعامل دولت و مجلس با یکدیگر با شناخت کامل منابع و ظرفیت‌ها، می‌تواند بازار سرمایه را از وضعیت موجود نجات دهد، اظهار کرد: ابتدا باید به سابقه فعالیت‌های دولت در حمایت از بازار سرمایه نگاهی بیندازیم. محمدعلی احمدزاد‌اصل با بیان اینکه مهم‌ترین عامل این است که دولت به عنوان یک پیکره واحد و منسجم درنظر گرفته شود، توضیح داد: در چند سال گذشته حمایتی از سوی دولت از بازار سرمایه مشاهده نشده است. در دولت و مجلس جدید هم به گفته‌ها اکتفا شده و در زمینه تقویت بازار و بازدارندگی و جلوگیری از ریزش‌های متعدد، فعلا شاهد اقدام عملی نبودیم.

وی ادامه داد: اکنون ارزش بازار سرمایه چه به لحاظ ریالی و چه به لحاظ دلاری کاهش پیدا کرده و این اجحاف مضاعفی است که به سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه شده است. این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به لزوم تعامل دولت و مجلس در راستای بهبود وضع موجود گفت: سرمایه‌گذاران انتظار دارند دولت به عنوان یک پیکره واحد منسجم باشد و از مجلس کمک بگیرد. مجلس هم صرف اینکه مجلس است و قانونگذار، نباید دولت را مکلف به کاری کند، بلکه باید با داشتن تعامل، ظرفیت‌های موجود دولت را ببیند و بعد متناسب با آن، همسو با دولت و در جهت تقویت بازار سرمایه قوانین لازم را وضع کند.