روش های تعیین نرخ ارز | ارزش پول کشور چگونه تعیین می‌شود؟
آیا با روش های تعیین نرخ ارز آشنایی دارید؟ قیمت و یا نرخ ارز عددی است که به وسیله آن می‌توان ارزش پولی کشوری را بر اساس ارز و یا پول کشور خارجی در یک بازه زمانی معینی، نشان داد. روش های مختلفی برای تعیین نرخ ارز وجود دارد، هر کشوری بر اساس نیاز بازار داخلی‌اش نظام مالی مناسبی را انتخاب می کند. هر کدام از این نظام های مالی و پولی دارای مزایا و معایبی هستند که سیاست گذاران مالی با توجه به موقعیت و نوع تبادلات کشور مناسب ترین آن ها را برمی گزینند. در کشور ایران نیز تا به حال تغییرات زیادی در شیوه تعیین نرخ ارز صورت گرفته است. اما همچنان نتوانسته به اهداف مالی خود برسد. در ادامه شما را بیشتر با روش های تعیین نرخ ارز آشنا خواهیم کرد.
برای دریافت مشاوره کسب و کار در ایران و دیگر کشورها جهت ارزیابی فرصت های سرمایه گذاری در موقعیت های مختلف میتوانید با کارشناسان مرکز کاردوک از طریق شماره 02166418908 تماس بگیرید.
قیمت ارز چگونه تعیین می‌شود؟
مسائل و تنش‌های سیاسی، رونق و افول اقتصادی و یا بحران‌های جهانی بر نرخ ارز تاثیر مستقیم دارند. کشورهایی که بیشتر تحت تاثیر عوامل بیرونی و به خصوص داخلی قرار می‌گیرند، در آنها تعیین نرخ ارز سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌باشد. بالا و پایین شدن قیمت ارز در کشورهایی که چرخه اقتصادی‌شان وابسته به دلار و یا سایر ارزهاست، بیشتر است. در این میان مشاغل مختلف نیز از این قضیه سود و یا ضرر می‌کنند. بنابراین در کشوری مانند ایران که شرایط اقتصادی دچار تحولات زیادی می شود، با اطلاع از نحوه تاثیر این عوامل میتوانید امنیت مالی خود را حفظ کرده و از خطرات مالی خود را دور کنید. با دریافت مشاوره از کارشناسان کاردوک نیز میتوانید در این زمینه تصمیم گیری های مناسبی بگیرید.
روش های تعیین نرخ ارز
از جمله رویکردهای مهم در تعیین نرخ ارز نظام ارزی آزاد و نظام ارزی کنترلی است. در نظام ارزی آزاد بر اساس بازار جهانی ارز عمل می‌شود، در کشورهایی که روش نظام ارزی آزاد دارند ورود و خروج ارز آزاد بوده و دولت و بانک مرکزی هیچ گونه دخالتی در ورود و خروج و تعیین قیمت ارز ندارند. در مقابل کشورهایی که نظام ارزی کنترلی دارند، ورود و خروج ارز را تحت کنترل و نظارت دولت و بانک مرکزی قرار می‌دهند، بازار ارز در این کشورها محدود و تحت کنترل می‌باشد.
در نظام ارزی آزاد، قیمت ارز شناور است، یعنی نوسانات در عرضه و تقاضا، قیمت آن را مشخص می‌کند. این قیمت به صورت مشخص تابع تغییرات عرضه و تقاضا است.
اما در نظام کنترلی ارز، قیمت آن ثابت است. یعنی نرخ ارز توسط دولت تعیین و تکلیف می‌شود. در این بین بزرگترین و مهمترین خریدار و فروشنده در نظام ارزی کنترلی دولت است و نرخ ارز را بر اساس ملاحظات و صلاح دیدهای اقتصادی، سیاسی و یا اجتماعی تعیین و تکلیف می‌کند. در مواقعی که بسیار ضروری است، کشورهای پیشرفته صنعتی دولت به صورت غیر مستقیم در بازار دخالت کرده و نرخ ارز را افزایش و یا کاهش می‌دهند.
روش های تعیین نرخ ارز و ارتباط آن با واردات و صادرات
کسانی که در زمینه صادرات فعالیت می‌کنند به صورت مستقیم یکی از مهمترین منابع وارد کننده ارز در کشور هستند. در واقع صادرات به معنای تعویض کالاهای داخلی با ارز است. وارد کنندگان نیز از مهمترین منابع تقاضای ارز و یا مهمترین عامل خروج ارز در کشور هستند. واردات یعنی اینکه کشورها ارز و کالای داخلی کشورهای دیگر را خریداری می‌کنند.
قیمت ارز، یعنی نرخ تبدیل پول دو کشور، در تجارت خارجی براساس مقایسه سطح عمومی قیمت‌ها در دو کشور یا مقایسه قدرت خرید داخلی پول‌ها تعیین می‌گردد. اگر تجارتی بین دو کشور آزاد باشد و دولت‌ها نیز در امور ارزی دخالتی نداشته باشند، قیمت ارز در سطحی تعیین می‌گردد که قدرت خرید پول‌ها در هنگام خرید یک سبد کالا و خدمات در کشور اول با همان سبد کالا و خدمات در کشور دوم مساوی باشد.
نظام‌ها و روش های تعیین نرخ ارز در ایران
«نظام پایه طلا»، «نظام پایه طلا-ارز»، «نظام ارزی شناور» و «نظام ارزی شناور مدیریت شده» چهار نظام مهم در کشور برای تعیین قیمت ارز هستند. در ایران درآمدهای ارزی با کشورهای دیگر متفاوت است و به همین دلیل سیاست‌های ارزی در کشور متناسب با همین چهار نظام تعیین و تکلیف می‌شود. تفاوت این موضوع با کشورهای دیگر به دلیل درآمدهای ارزی صادرات نفت و مشتقات آن است.
اعلام شده که نظام ارزی در ایران شناور و مدیریت شده است. یعنی تقاضا و عرضه نرخ برابری را مشخص می‌کند، اما بانک مرکزی می‌تواند در بازار ارز دخالت کرده و نوسانات آن را کنترل کند. درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت نیز باعث می‌شود که بانک مرکزی به ذخایر ارزی قابل توجهی برسد و زمانی که تقاضا برای ارز افزایش یابد، باید از آن استفاده کند.
البته شرایطی هم وجود دارد که تقاضا برای ارز بالا می‌رود و حتی ذخایر بانک مرکزی هم نمی تواند پاسخگوی نیاز بازار باشد، در نتیجه در این زمان نرخ ارزها به صورت جهشی بالا می‌روند.
عوامل دخیل در روش های تعیین نرخ ارز
تعیین نرخ ارز بر اساس قدرت خرید از جمله روش های تعیین نرخ ارز اولیه است، در این روش برابری سبد کالا را در دو کشور مبنای تعیین نرخ ارز می دانستند، اما مشخص شده که عوامل متعددی در تعیین نرخ ارز موثر هستند. در ادامه به برخی از مهم ترین این عوامل در علم اقتصاد اشاره می کنیم.
1- تراز بازارهای خارجی
در صورتی که صادرات نسبت به تعیین عوامل مؤثر بر نرخ ارز در ایران واردات افزایش یابد، قیمت ارز کاهش پیدا می‌کند و عرضه آن افزایش می‌یابد. اگر بر عکس این مورد اتفاق بیافتد قیمت ارز افزایش خواهد یافت. این موضوع اشاره به تولید ملی کشور نیز دارد. هر چه کشوری توانایی بیشتری در ارائه خدمات و کالا به سایر کشورها را داشته باشد، دارای ارز با ارزشتری خواهد بود.
2- تراز مبادله خارجی
اگر قیمت چیزی که صادر می‌کنیم به نسبت چیزی که وارد می‌کنیم، بیشتر باشد، در این صورت قیمت ارز کاهش می‌یابد چون برای هر مقداری از صادرات ارز بیشتری حاصل می‌شود. برای مثال فرض کنید کشوری 10 قلم مواد اولیه (فلز، چسب، چرم، نخ و…) را وارد می‌کند و در مقابل تنها خودرو و کفش صادرات می کند. چون حجم و ارزش صادرات آن بیشتر از واردات آن است،نرخ ارز کاهش می یابد. اگر مبلغ صادرات و واردات برابر باشد، نرخ ارز تغییری نمی کند و اگر مجموع واردات بیشتر از صادرات باشد، نرخ ارز افزایش پیدا خواهد کرد.
3- شرایط سیاسی
زمانی که بحران‌های مختلف سیاسی، بی اعتمادی مردم به امور داخلی و سیاستگذاری‌ها رشد پیدا کنند و منافع مردم و کشور دائم در حال تعیین عوامل مؤثر بر نرخ ارز در ایران تهدید باشد، نرخ ارز روند افزایشی به خود می‌گیرد. در واقع به دلیل در خطر افتادن تولیدات، کاهش تقاضا برای پول داخلی، افزایش تقاضا برای پول خارجی، احتمال بسته شدن راه‌های مبادله وجوه معوقه خارجی و…. نرخ ارز تحت تاثیر سیاست های خارجی قرار می‌گیرد.
4- کسری بودجه‌های دولت
این مهم در کشورهای مختلف متفاوت است. مثلاً در یک کشور پیشرفته اگر دولت اعتبارات لازم را داشته باشد با فروش اوراق قرضه نرخ بهره را بالا می برد. این کشورها برای خرید اوراق نیازمند پول داخلی هستند، که این مهم قیمت پول داخلی را افزایش می‌دهد. اما اگر دولتی از کشورهای دیگر دائم پول قرض کرده باشد، در این صورت قیمت نرخ پول داخلی کاهش می‌یابد که به معنای کسری بودجه دولت است. در کشوری چون ایران کسری بودجه معنای متفاوتی دارد و به صورت مخرب‌تری بر نظام اقتصادی کشور تاثیر می‌گذارد.
5- نرخ تورم داخلی در مقایسه با نرخ تورم خارجی
اگر در کشوری نرخ تورم داخلی آن بالاتر از نرخ تورم خارجی باشد، این مهم ارزش پول داخلی را کاهش می‌دهد و باعث افزایش قیمت پول خارجی و یا ارز می‌شود.
برای آشنایی با علل وقوع رکود تورمی کلیک کنید.
جمع بندی درباره روش های تعیین نرخ ارز
عوامل زیادی در تعیین قیمت ارز در یک کشور دخیل هستند که با توجه به نظامی که انتخاب کرده اند می‌تواند نتایج متفاوتی را در خصوص قیمت ارز ایجاد کند. اما تجربه نشان داده کشورهایی که نرخ ارز آنها آزاد است، از اقتصاد قوی‌تر و با ثابت‌تری تعیین عوامل مؤثر بر نرخ ارز در ایران برخوردار هستند. در نهایت لازم است برای ایجاد ثبات در وضعیت مالی خود از تغییرات بازار ارز اطلاع داشته و به دنبال راهی برای جلوگیری از ضرر مالی باشید. جهت اطلاع از بهترین روش های جلوگیری از ضرر مالی کلیک کنید.
برای دریافت مشاوره کسب و کار در ایران و دیگر کشورها جهت ارزیابی فرصت های سرمایه گذاری در موقعیت های مختلف میتوانید با کارشناسان مرکز مشاوره کسب و کار کاردوک از طریق شماره 02166418908 تماس بگیرید.
سؤالات متداول در خصوص تعیین قیمت ارز
بله. بورس مستقل عمل نمی‌کند و در بحران‌های مختلف به دلیل واکنش‌های هیجانی کسب و کارها و مردم، نرخ ارز تحت تاثیر قرار می‌گیرد و این مهم روی افزایش و یا سقوط سهام شرکت‌ها در بورس نیز تأثیر می‌گذارد.
منبع اصلی تعیین قیمت بانک مرکزی است که توسط واسطه‌های گمنام، ارز را به صرافی‌ها عرضه می‌کند. (برای تامین درآمد، کسری بودجه و کاهش نقدینگی).
نرخ ارز موثر چیست؟
امیر شاملویی
- اشتراک‌گذاری
برای محاسبه نرخ ارز موثر یک کشور، یک میانگین وزنی از ارز چند کشور دیگر تشکیل می‌شود و نتیجه آن نرخ ارز موثر کشور فوق را بیان می‌کند. ارزهای موجود در این میانگین وزنی متعلق به کشورهایی است که بزرگترین شرکای تجاری یک کشور محسوب می‌شوند.
نرخ ارز در ایران همیشه یکی از موضوعات داغ بوده است. به دلیل ساختار اقتصادی کشور و نظام چند نرخی ارز، قیمت‌های متفاوت و اسامی مختلفی برای ارزها شنیده می‌شود: ارز نیمایی، دلار سنا، نرخ ارز بازار آزاد، نرخ ارز رسمی و مواردی دیگر. هر یک از این دسته‌بندی‌ها نرخ ارز را با قیمتی متفاوت اعلام می‌کنند که دلایل خاص خود را دارد. برای بسیاری از افراد تفاوت میان این ارزها مبهم است و این انگیزه وجود دارد که ارز را به قیمت ارزان‌تری نسبت به بازار آزاد تهیه کنند. امروزه پای نرخ ارز به صحبت بسیاری از جمع‌ها کشیده شده و بسیاری قیمت آن را در زندگی روزمره خود موثر می‌دانند. به همین دلیل هم خوب است صرف نظر از انواع نرخ ارز در ایران، با مفاهیم مرتبط با آن هم آشنایی داشته باشیم. در این مطلب به این موضوع می‌پردازیم که نرخ ارز موثر چیست.
نرخ ارز چیست؟
به زبان ساده نرخ ارز یعنی تعداد واحدی از پول یک کشور که در برابر یک واحد پولی از کشوری دیگر مبادله می‌شود. مثلا اگر نرخ دلار در بازار آزاد 30 هزار تومان باشد، شما باید معادل 30 هزار تومان یا 300 هزار ریال از واحد پول ایران را بدهید تا یک واحد از پول ایالات متحده یا دلار را به دست بیاورید. نرخ ارز اهمیت بسیار زیادی دارد و یکی از مهمترین عوامل تجارت کالا و خدمات در کشورها است. معمولا نرخ ارز کشورها در مقابل هم نوسان می‌کنند. کشوری که نرخ ارز آن در مقایسه با سایر کشورها پایین‌تر می‌آید این قابلیت را پیدا می‌کند که صادرات کالای خود را به کشورهای دیگر بیشتر کند یا از کشورهای دیگر توریست جذب نماید.
در واقع چون کالا و خدمات چنین کشوری در مقایسه با کشورهای دیگر ارزان‌تر می‌شود، تقاضای سایر کشورها از محصولات آن بالا می‌رود. البته چنین اتفاقی ممکن است به دلایلی مانند محدودیت‌های مختلف از تحریم‌های اقتصادی گرفته تا مشکلات نقل و انتقال مالی و برخی موارد دیگر رخ ندهد.
اثر تورم روی نرخ ارز
تورم و نرخ ارز با هم ارتباط دارند. همان طور که می‌دانید تورم یعنی افزایش سطح عمومی قیمت‌ها و هر چه بالاتر باشد، یعنی به طور کلی قیمت اجناس و خدمات در یک سرزمین با سرعت بیشتری نسبت به دوره زمانی قبل گران‌تر شده‌اند. این موضوع عملا به معنای آن است که شما برای کالایی که می‌خرید باید واحد پولی بیشتری اختصاص دهید. اگر تورم یک کشور نسبت به کشور دیگر اختلاف بسیار زیادی داشته باشد، مثلا یکی 3 درصد و دیگری 30 درصد باشد، مبادله نرخ ارز دو کشور را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد. در واقع، در صورت تورم بالا، قدرت خرید کالاها و خدمات پایین آمده و پول یک کشور در برابر ارزهایی با تورم پایین تضعیف می‌شود.
نرخ ارز موثر چیست؟
برای محاسبه نرخ ارز موثر یک کشور، یک میانگین وزنی از ارز چند کشور دیگر تشکیل می‌شود و نتیجه آن نرخ ارز موثر کشور فوق را بیان می‌کند. ارزهای موجود در این میانگین وزنی متعلق به کشورهایی است که بزرگترین شرکای تجاری یک کشور محسوب می‌شوند. وزن داده شده هم از مقایسه نسبت تراز تجاری یک کشور در برابر کشور دیگری که در این شاخص وجود دارد، تعیین می‌شود. مثلا اگر بخواهیم نرخ ارز موثر را برای ایران بررسی کنیم بهتر است کشورهایی مانند چین، عراق، ترکیه، امارات و برخی کشورهای دیگر را در نظر بگیریم و به عنوان مثال سبد ارزی ما شامل یوآن، دینار، لیر و درهم خواهد بود. وزنی که به این ارزها داده می‌شود هم به حجم تجارت ما با آن سرزمین بستگی دارد.
نرخ ارز موثر حقیقی
اگر اثر تورم را از نرخ ارز موثر بیرون بکشیم، نرخ ارز موثر حقیقی به دست می‌آید. با این حساب، افزایش نرخ ارز موثر حقیقی نشان دهنده آن است که صادرات آن کشور گران‌تر شده و واردات به آن ارزان‌تر می‌شود. همان طور که قبلا هم اشاره کردیم، در چنین شرایطی رقابت‌پذیری تجاری کشوری که نرخ ارز آن قدرتمندتر شده، کمتر می‌شود.
ارزش تجارت خارجی ایران در سال 1400
همان طور که گفتیم، نرخ ارز موثر بر اساس سبدی از ارزهای خارجی تعیین می‌شود که بزرگترین شریک تجاری کشور مبدا محسوب می‌شوند. بررسی گزارش آماری گمرک نشان می‌دهد در هشت ماه اول سال 1400 صادرات کالاهای غیرنفتی حدود 31.1 میلیارد دلار ارزش داشته است. میزان واردات نیز بیش از 32 میلیارد دلار بوده است.
بزرگترین شرکای تجاری ایران
طبق این گزارش، 5 مقصد صادراتی اصلی ایران در 8 ماه اول سال 1400 عبارتند از چین، عراق، ترکیه، امارات متحده عربی و افغانستان. از سوی دیگر، عمده‌ترین کشورهایی که از آنها واردات داشته‌ایم به ترتیب عبارتند از: امارات متحده عربی، چین، ترکیه، آلمان و سوییس. در این بازه زمانی، از نظر مجموع ارزش صادرات و واردات چین بزرگترین شریک ایران است و پس از آن امارات متحده عربی، ترکیه و عراق قرار گرفته‌اند. همان طور که قبلا به آن اشاره کردیم، تحولاتی که در این کشورها رخ می‌دهد، روی نرخ ارز موثر ایران هم نقش دارد.
عوامل موثر بر قیمت سکه در ایران
برای خرید و فروش سکه در ایران باید مواردی را در نظر داشته باشید که در این مطلب تحت عنوان عوامل موثر بر قیمت سکه از آن ها یاد می کنیم. عوامل موثر بر قیمت سکه به عوامل گوناگونی گفته می شود که قیمت سکه را در طول زمان دستخوش تغییر می کنند. قیمت دلار، قیمت اونس جهانی طلا و نرخ بهره بانکی، وضعیت بازارهای مالی موازی، اتفاقات سیاسی در سطح ملی و کلان و … همگی جزو عوامل موثر بر قیمت سکه به حساب می آیند که قصد داریم در این مطلب جزئی تر و موشکافانه تر به آن ها و سایر عوامل تاثیر گذار بر قیمت سکه بپردازیم، پس تا انتها همراه ما بمانید.
عوامل موثر بر قیمت سکه
اگر بخواهیم تمامی عواملی که در قیمت سکه تاثیرگذار هستند را مورد بررسی قرار دهیم، شاید از حوصله این مطلب خارج شود ولی در این مقاله سعی داشتیم تا ۱۰ مورد از مهم ترین عوامل موثر در تغییر قیمت سکه را خدمت شما عزیزان به ترتیب اهمیت و تاثیرگذاری معرفی کنیم و در خصوص هر یک توضیحی بدهیم که چرا و چگونه در این لیست ۱۰ عامل تاثیرگذار بر قیمت سکه سایت کد بورسی قرار گرفته اند تا ادعای خود را اثبات کنیم.
درصورتی که تمایل داشتید تا از طریق بازار بورس برای خرید و فروش گواهی سکه و صندوق های طلا اقدام کنید ، میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام و دریافت کد بورسی رایگان نمایید.
حال چنانچه شما سرمایه گذاری در بازارهای مالی را دوست دارید و قصد دارید در بازار طلا و سکه نیز سرمایه گذاری کنید و یا این که در این بازار سرمایه گذاری کرده اید و در حال حاضر به دنبال این هستید که یاد بگیرید قیمت سکه به چه عواملی بستگی دارد ، این مطلب برای شما نوشته شده است و قطعا می توانید در انتهای مطالعه این متن، عوامل موثر بر قیمت سکه و طلا را به راحتی شناسایی نمایید و این موضوع در تصمیم گیری های آینده شما در این بازار بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
۱) قیمت طلای جهانی
نمودارها نشان می دهند که قیاس قیمت سکه بهار آزادی با قیمت یک اونس طلای خارجی در یک روال خاص طی شده است. در بیشتر اوقات هم زمان با افزایش قیمت اونس جهانی طلا، قیمت سکه نیز به شدت افزایش می یابد که این موضوع بدون شک نشان دهنده تاثیر مستقیم قیمت طلای جهانی بر بازار سکه است. اگرچه با مقایسه این دو پارامتر می توان این طور نتیجه گیری کرد که در بسیاری از زمان هایی که قیمت طلای جهانی ثابت بوده یا حتی کاهش یافته است، قیمت سکه با چند روز یا چند هفته تغییر واکنش نشان داده است!
بعضی اوقات هم شاهد تغییرات به صورت عکس بوده ایم که نشان از تاثیر عوامل دیگر بر این قیمت و بازار است. به صورت کلی می توان این طور گفت که قیمت سکه از قیمت طلای جهانی تا حدود زیادی پیروی می کند. محاسبات ثابت کرده است که سکه در ۸۱٫۳ درصد موارد با تغییرات قیمت انس طلای جهانی هم راستا بوده است. چنانچه دوست دارید بدانید اونس جهانی طلا چیست و همه چیز را مفصل تر در مورد آن مطالعه کنید، از طریق این لینک می توانید به این مطلب آموزشی و رایگان دسترسی داشته باشید.
۲) نوسانات نرخ ارز
همانطور که احتمالا می دانید نرخ ارز یکی از عوامل خارجی موثر بر روی قیمت طلا به حساب می آید. طلا یکی از حائز اهمیت ترین دارایی هایی محسوب می شود که قیمت آن مطابق با متغیرهای جهانی مشخص می گردد. هرچند نوسانات داخلی نیز بر قیمت طلا در ایران موثر هستند، ولی تاثیر متغیرهای خارجی به مراتب بالاتر است. به منظور تبدیل قیمت های جهانی می بایست ابتدا آن ها را به ریال تبدیل کنیم و برای این کار می توان از ارز استفاده نمود. بنابراین ارز یکی از حائز اهمیت ترین عوامل موثر بر قیمت طلا در ایران به شمار می رود که نمی توان اثرات آن را بر بازار طلا و سکه در نظر نگرفت.
قیاس قیمت سکه با قیمت دلار در بازار آزاد ایران همواره ثابت کرده است که قیمت سکه تحت تاثیر نرخ دلار است و تاثیر گذاری آن بسیار بالاست و می توان این طور گفت که نوسانات نرخ دلار به صورت مستقیم در روند قیمتی سکه و طلا تاثیر می گذارد. جالب است بدانید که قیمت سکه بهار آزادی ۹۵٫۴ درصد با قیمت دلار همبستگی دارد و این همبستگی تاثیر گذاری بالای دلار بر قیمت سکه بهار آزادی را به بهترین شکل اثبات می کند.
۳) نرخ تورم
تورم نیز یکی دیگر از موارد حائز اهمیت و تاثیر گذار بر قیمت بازار سکه ایران به حساب می آید. نرخ تورم برای فعالان اقتصادی و سیاست گذاران امری حائز اهمیت است و به صورت کلی تورم موجب کاهش ارزش پول خواهد شد که این اصلا مناسب نیست. بنابراین هر چقدر تورم افزایش پیدا کند، مردم به نگهداری از دارایی های کالایی بیشتر علاقه نشان خواهند داد.
طلا نیز یکی از دارایی های کالایی به حساب می آید که ارزش آن در برابر تورم تغییر زیادی ندارد. حال چیزی که می توان به صورت قطعی گفت این است که با افزایش تورم، درخواست برای خرید طلا و سکه افزایش پیدا می کند، لذا قیمت آن هم به مراتب افزایش خواهد یافت که بسیار منطقی نیز خواهد بود.
۴) بی ثباتی اقتصادی
قیمت طلا با افزایش عدم قطعیت سیاسی و بی ثباتی اقتصادی رابطه مستقیم دارد و با افزایش تنش های داخلی و حتی بین الملل، می توان انتظار افزایش قیمت طلا را به صورت کلی داشت. البته می توان این طور گفت که این عامل کاملا روانشناختی است و به رفتار سرمایه گذاران بستگی دارد و می تواند از یک عامل زئوپلیتیک به عاملی دیگر تغییر کند.
از جمله این عوامل ژئوپولتیک در سال های اخیر می توان به شکست مذاکرات آمریکا و کره شمالی، مناقشات هند و پاکستان، نزدیک شدن برگزیت به خط پایان و مذاکرات تجاری آمریکا و چین اشاره داشت. همه این موارد معمولا موجب گران شدن قیمت اونس جهانی و در نهایت قیمت طلا و سکه در ایران می شوند.
۵) نظام عرضه و تقاضا
مثل هر کالایی نظام عرضه و تقاضا بر قیمت طلا و سکه هم اثرات مستقیمی دارد؛ بدین شکل که چنانچه تقاضا برای خرید طلا و سکه در ایران افزایش یابد، قیمت آن نیز افزایش پیدا خواهد کرد و هنگامی که عرضه طلا افزایش یابد، از قیمت آن کاسته می شود. البته که این قانون ساده ولی تاثیرگذاری برای خرید و فروش هر نوع کالایی به حساب می آید ولی نباید گول ظاهر ساده آن را بخورید، چرا که این موضوع در عین سادگی می تواند بسیار فریبنده و در عین حال کاربردی باشد.
۶) سیاست های پولی اتخاذی توسط فدرال رزرو
سیاست های پولی که از طرف فدرال رزرو دنبال می شود را می توان یکی دیگر از عامل های مهم و تاثیرگذار در قیمت جهانی طلا و به دنبال آن قیمت طلا و سکه در ایران دانست. گزارش های فدرال رزرو هم این توانایی را دارد که بر بازار طلا و سکه اثرات مستقیمی را بگذارد. جالب است بدانید که جلسات کمیته فدرال هر ۶ هفته یکبار اجرایی می شود که طی آن سیاست های پولی آتی و وضعیت اقتصادی آمریکا به صورت کامل مورد ارزیابی قرار می گیرد. چنانچه در این کمیته تصمیمی مبنی بر این که نرخ بهره افزایش یابد گرفته شود، بازار طلا نیز به این اتفاق واکنش نشان خواهد داد و قیمت اونس جهانی کاهش خواهد یافت.
از طرف دیگر چنانچه تصمیم کمیته بر این باشد که نرخ بهره ثبات داشته باشد، این خبر موجب خواهد شد تا قیمت طلا تعیین عوامل مؤثر بر نرخ ارز در ایران تمایل به حرکت صعودی داشته باشد که علت این واکنش ها نیز این است که هنگامی که نرخ بهره کم باشد، سودی که اوراق قرضه دولتی یا سپرده های بانکی می دهند نیز کم تر از نرخ تورم است و از تورم عقب می ماند که در نتیجه موجب ضرر و زیان سرمایه گذاران خواهد شد. در همچین شرایطی افراد ترجیح می دهند پول خود را در یک بازار امن مثل طلا و سکه سرمایه گذاری نمایند.
۷) صندوق های سرمایه گذاری طلا
صندوق سرمایه گذاری طلا در حقیقت نوعی سرمایه گذاری غیر مستقیم در طلا و همچنین در بورس به حساب می آید. تاثیر صندوق ها بر قیمت طلا کم است اما نمی توان گفت که بی تاثیر است. لذا هر چقدر تقاضا برای خرید واحد این نوع صندوق ها افزایش یابد، موجب افزایش قیمت طلا خواهد شد و برعکس این موضوع نیز صدق می کند. اگر دوست دارید در مورد این که صندوق سرمایه گذاری چیست و انواع مختلف آن اطلاعات بیشتری کسب کنید، این مقاله را مطالعه فرمایید.
۸) اطلاعات و داده های اقتصادی
شاید کمی عجیب به نظر آید ولی داده های اقتصادی مثل نرخ بیکاری، دستمزد، نرخ تولید، داده ها رشد ناخالص داخلی بر تصمیمات و سیاست ها فدرال رزرو موثر هستند و در نهایت بر قیمت اونس جهانی طلا و به دنبال آن قیمت سکه در ایران تاثیر می گذارد. برای مثال کاهش نرخ بیکاری، افزایش تولید و رشد تولید ناخالص کاهش قیمت طلا را به دنبال دارد و برعکس این موضوع نیز صادق است. افزایش نرخ بیکاری، کاهش تولید و رشد تولید ناخالص سرمایه گذاران را به خرید طلا جذب خواهد کرد و قیمت طلا نیز به همین دلیل افزایش پیدا خواهد کرد.
۹) بدهی دولت ها
افزایش بدهی یک کشور نیز می تواند دلیل خوبی برای افزایش تورم و در نتیجه کاهش نرخ ارز آن کشور و افزایش دلار آمریکا در آن کشور باشد. این عوامل افزایش قیمت سکه و طلا در آن کشور را به همراه دارد و به عنوان نهمین مورد می توانید آن را در گوشه ذهن خود داشته باشید ولی نیازی نیست که خیلی روی آن تمرکز کنید.
۱۰) رکود اقتصادی
رکود اقتصادی به معنی کاهش حجم تولید و تجارت است؛ از دوره رکود اقتصادی به عنوان دوره بحران نیز یاد می شود. در واقع زمانی که در کشوری رکود دیده می شود، نرخ بهره بانکی کم خواهد شد و به دنبال آن ارزش ارز کشور کاهش پیدا خواهد کرد که این موضوع اگر در ایران رخ دهد که رخ داده است، می تواند بر قیمت سکه و طلا نیز اثرات کاهشی بگذارد ولی باید در نظر داشت که وضعیت کشور ما با توجه به انتظار تورمی که افراد، گروه ها، شرکت ها و … از هر رویدادی دارند، با سایر کشورها متفاوت است و همان طور که همه دیده ایم، رکود اقتصادی که باید موجبات کاهش نرخ ارز را فراهم می کرد، باعث کمیاب شدن ارز و افزایش قیمت آن شد و بازار سکه و طلا را نیز تحت تاثیر خود قرار داد!
نتیجه گیری و کلام پایانی
همانطور که در طول مطلب هم گفتیم، قیمت طلا در ایران بیشتر از قیمت اونس جهانی طلا و قیمت دلار تاثیر می پذیرد، ولی حائز اهمیت ترین عامل موثر بر قیمت طلا و سکه پس از این دو عامل، سیاست های اقتصادی و سیاسی ایران و دنیاست. بنابراین چنانچه قصد سرمایه گذاری مطمئن در بازار سکه و طلا را دارید، مطمئنا باید برای رصد کردن اخبار اقتصادی و سیاسی کشور اقدام کنید، چرا که همه عوامل داخلی کشور که در طول مطلب آن ها را بررسی کردیم، می توانند موجب کاهش یا افزایش قیمت سکه و طلا در ایران شوند و به همین خاطر توجه شما به آن عوامل الزامی است.
همان طور که در ابتدای مطلب قول دادیم، ۱۰ مورد از مهم ترین عوامل موثر بر قیمت سکه در ایران را با توضیحات کامل خدمت شما عزیزان بیان کردیم.
اگر دوست دارید بدانید دلایل افزایش قیمت طلا و سکه در ایران چیست مطمئن باشید که از این مطلب بهتر در اینترنت پیدا نخواهید کرد.
به نظر شما در بین عوامل موثر در تغییر قیمت سکه کدامیک تاثیرگذار تر است؟
سرنوشت اقتصاد ایران، افزایش نرخ ارز است؟ / یک دهه طول می‌کشد تا بتوانیم استانداردهای بین‌المللی را اجرا کنیم
مشاور سابق بانک مرکزی گفت: در بلندمدت چشم‌انداز واقع‌بینانه‌ای برای نظام ارزی باثبات یا نظام اقتصادی باثبات در ایران نداریم، در نتیجه اگر علمی برخورد کنیم، باید قبول کنیم که سرنوشت اقتصاد ایران، افزایش نرخ ارز است.
احمد عزیزی در کلاب هاوس خبرآنلاین درباره اینکه بدون برجام، دلار تا کجا پرواز می‌کند؟ اظهار داشت: ارز هم مثل هر کالای دیگری تابع عرضه و تقاضاست. ارز مثل بقیه کالاها و خدمات نیست، ارز یک فراقیمت است و یک ماهیت غیراقتصادی خیلی عظیمی برای اقتصاد ایران دارد. البته بقیه کشورهای جهان هم با تفاریغ، همین ماهیت را دارند.
وی افزود: ما یک بازه و دامنه زمانی کوتاه‌مدت داریم و یک بلندمدت. در تحلیل کوتاه‌مدت، شاید یکی از تئوری‌های خیلی جدید تعیین نرخ برابری ارز، که برای ایران طراحی نشده و کلا یک تئوری خیلی قوی اقتصادی و شاید آخرین تئوری‌هایی است که برای تعیین نرخ برابری استفاده می‌شود، ریزساختارهای بازار نرخ ارز است.
مشاور سابق بانک مرکزی تصریح کرد: من هیچ بازاری را در جهان، فارغ از ایران نمی‌شناسم که نوسانات آن بیشتر از بازار ارز باشد. شما اگر نرخ برابری دلار به یورو را ببینید، می‌بینید دلار و یورو در یک بازه زمانی کوتاه‌مدت، ۱۰، ۲۰ درصد و حتی در میان‌مدت، تا ۵۰ درصد نوسان دارد.
عزیزی متذکر شد: بقیه تئوری‌های تعیین نرخ برابری ارز، این نوسانات را نمی‌توانند توضیح دهند. ولی تئوری ریزساختارهای بازار نرخ ارز می‌تواند این موضوع را توضیح دهد. با این توضیح می‌خواهم بگویم برای مثال، با توجه به حوادثی که در خلیج‌فارس اتفاق می‌افتد و خبرهایی که در مورد برجام می‌رسد، مثبت یا منفی، نمی‌توان پیش‌بینی کرد که هر حادثه‌ای چه تاثیری روی نرخ ارز می‌گذارد.
وی عنوان کرد: در دوره دولت نهم و دهم گزاره‌هایی داشتیم که نشان می‌داد قیمت نفت پایین‌تر نخواهد آمد. این نشان می‌دهد که سیاست‌گذاران علاقه دارند به عواملی که عرضه و تقاضای دلار در بازار تاثیر می‌گذارد.
بازارها، دولت‌ها را ادب می‌کنند
مشاور سابق بانک مرکزی در ادامه گفت: در این زمینه ما واقعا نمی‌دانیم که قیمت ارز چه خواهد شد و هیچ‌کس نمی‌تواند پیش‌بینی کند؛ نه در ایران که حتی در جهان هم قدرت‌های مسلط بر بازار ارز نمی‌توانند با ریزساختارهای بازار ارز بجنگند و خیلی مشهور است که می‌گویند بازارها، دولت‌ها را ادب می‌کنند. یعنی خیلی از کارهایی که دولت‌ها می‌خواهند در بازارها انجام دهند، با شکست مواجه می‌شوند، زیرا مقتضیات بازار را رعایت نمی‌کنند.
عزیزی افزود: با این وجود، باید یک تخمین‌هایی برای کوتاه‌مدت داشت. در کوتاه‌مدت با چارچوبی که ما با تغییرات گذشته داشتیم، نوسانات بازار ارز در ایران تقریبا هر دهه یک بار اتفاق می‌افتاد و پرش‌های بزرگ، در دهه ۹۰ دو بار اتفاق افتاد.
وی متذکر شد: دامنه زمانی کوتاه‌مدت و میان‌مدت پرش‌های بزرگ که برای همه غافلگیرکننده است، کوتاه‌تر شده است. حتی در این پرش آخر، یعنی سال ۹۷ تا ۹۹، اگر ابتدای ۹۷ تا شهریور ۹۹ را در نظر بگیرید، این دامنه پرش هم وسیع‌تر بود و هم ادامه‌دارتر و موثرتر بود.
سرنوشت اقتصاد ایران افزایش نرخ ارز است
مشاور سابق بانک مرکزی تصریح کرد: ما دلار ۳۰، ۳۱ و ۳۲ هزار تومان را تا شهریور ۹۹ دیدیم. به همین دلیل من تعجب می‌کردم که چند ماه پیش مقارن با شروع کار دولت بایدن و بعد از آن، گروهی خوشبین بودند به تعیین عوامل مؤثر بر نرخ ارز در ایران اینکه قیمت ارز باید قیمت تعادلی‌اش، حالا با هر مدلی که استفاده می‌کردند، زیر ۲۰ هزار تومان است. عملا در ۶ ماه گذشته ثابت شد که آن تحلیل‌ها درست نبود و الان هم خیلی‌ها روی این تحلیل‌ها اصرار می‌کنند.
عزیزی تاکید کرد: من اعتقاد دارم وقتی دلار تا ۳۰، ۳۲ هزار تومان را یک سال قبل ملاقات کرده، احتمال اینکه به راحتی به این سطوح برگردد، وجود دارد. بالاخره ما از یک سال قبل تاکنون حداقل ۴۵ درصد تورم داشتیم.
وی متذکر شد: نکته اصلی این است که ما در بلندمدت چشم‌انداز واقع‌بینانه‌ای برای نظام ارزی باثبات یا نظام اقتصادی باثبات در ایران نداریم. در نتیجه اگر بخواهیم علمی برخورد کنیم، در دامنه بلندمدت اگر تئوری‌های تعیین نرخ برابری ارز را بگیریم، و رفتار گذشته اقتصاد ایران را مورد توجه قرار دهیم، باید قبول کنیم که سرنوشت اقتصاد ایران، افزایش نرخ ارز است. اینکه چقدر افزایش می‌یابد، براساس عوامل موثر در نرخ ارز مثل تورم، نقدینگی و تراز پرداخت‌های خارجی و درآمد نفت، این عدد را می‌توان تحلیل کرد.
مشاور سابق بانک مرکزی همچنین گفت: اگر بخواهیم براساس سیاست ارزی بگوییم، انتظارات تورمی، ذخایر خارجی، بدهی‌های خارجی، کشش‌پذیری کالاها در بازارها، باز بودن اقتصاد و توسعه بازارهای مالی و. مطرح است. در مورد ایران، تحریم و دسترسی به منابع ارزی و روابط کارگزاری و عدم رعایت استانداردهای بین‌المللی مطرح است. با وجود این‌ها، واقعا چشم‌انداز ناامیدکننده‌ای برای خودمان ترسیم می‌کنیم. همه این‌ها را اگر بخواهم خلاصه کنم، ما در عرصه اقتصادی، ارز را لنگر اسمی اقتصاد به جای تورم کردیم. این اشتباه است و اشتباه آن هم بر همه اثبات شده است.
عزیزی یادآور شد: تورم باید لنگر اسمی باشد. تا زمانی که این اتفاق نیفتد، نرخ ارز افزایش پیدا می‌کند. ما به لحاظ اقتصادی نباید یکدیگر را فریب دهیم. بالاخره باید در بلندمدت و میان‌مدت منتظر نرخ‌های بسیار بزرگ باشیم. البته من فکر نمی‌کنم این‌ها باعث فروپاشی شود. زیرا من فکر می‌کنم یک مقداری از این فروپاشی‌ها در اقتصاد اتفاق افتاده است.
وی متذکر شد: در زمینه‌های غیراقتصادی مثل مسایل مربوط به تحریم و پیروی از استانداردهای بین‌المللی، شاید یک دهه طول بکشد که ما بتوانیم استانداردهای بین‌المللی را اجرا کنیم. زیرا بالاخره مقاومت‌های بروکراتیک هم در داخل در مقابل عوض کردن مسیر و ریل کار از یک نظام رانت‌زده و فسادزده، به یک نظام کارامد متناسب با استانداردهای بین‌المللی وجود دارد. حداقل دو سه سال فاز اولیه‌اش طول خواهد کشید.
مشاور سابق بانک مرکزی خاطرنشان کرد: ما اگر صلح در خارج را محقق نکنیم، در زمین‌های سیاسی باید صرف ریسک خیلی بالایی روی قیمت دلار بگذاریم؛ علاوه بر عوامل اقتصادی که وجود دارد.
نرخ ارز موثر چیست؟
امیر شاملویی
- اشتراک‌گذاری
برای محاسبه نرخ ارز موثر یک کشور، یک میانگین وزنی از ارز چند کشور دیگر تشکیل می‌شود و نتیجه آن نرخ ارز موثر کشور فوق را بیان می‌کند. ارزهای موجود در این میانگین وزنی متعلق به کشورهایی است که بزرگترین شرکای تجاری یک کشور محسوب می‌شوند.
نرخ ارز در ایران همیشه یکی از موضوعات داغ بوده است. به دلیل ساختار اقتصادی کشور و نظام چند نرخی ارز، قیمت‌های متفاوت و اسامی مختلفی برای ارزها شنیده می‌شود: ارز نیمایی، دلار سنا، نرخ ارز بازار آزاد، نرخ ارز رسمی و مواردی دیگر. هر یک از این دسته‌بندی‌ها نرخ ارز را با قیمتی متفاوت اعلام می‌کنند که دلایل خاص خود را دارد. برای بسیاری از افراد تفاوت میان این ارزها مبهم است و این انگیزه وجود دارد که ارز را به قیمت ارزان‌تری نسبت به بازار آزاد تهیه کنند. امروزه پای نرخ ارز به صحبت بسیاری از جمع‌ها کشیده شده و بسیاری قیمت آن را در زندگی روزمره خود موثر می‌دانند. به همین دلیل هم خوب است صرف نظر از انواع نرخ ارز در ایران، با مفاهیم مرتبط با آن هم آشنایی داشته باشیم. در این مطلب به این موضوع می‌پردازیم که نرخ ارز موثر چیست.
نرخ ارز چیست؟
به زبان ساده نرخ ارز یعنی تعداد واحدی از پول یک کشور که در برابر یک واحد پولی از کشوری دیگر مبادله می‌شود. مثلا اگر نرخ دلار در بازار آزاد 30 هزار تومان باشد، شما باید معادل 30 هزار تومان یا 300 هزار ریال از واحد پول ایران را بدهید تا یک واحد از پول ایالات متحده یا دلار را به دست بیاورید. نرخ ارز اهمیت بسیار زیادی دارد و یکی از مهمترین عوامل تجارت کالا و خدمات در کشورها است. معمولا نرخ ارز کشورها در مقابل هم نوسان می‌کنند. کشوری که نرخ ارز آن در مقایسه با سایر کشورها پایین‌تر می‌آید این قابلیت را پیدا می‌کند که صادرات کالای خود را به کشورهای دیگر بیشتر کند یا از کشورهای دیگر توریست جذب نماید.
در واقع چون کالا و خدمات چنین کشوری در مقایسه با کشورهای دیگر ارزان‌تر می‌شود، تقاضای سایر کشورها از محصولات آن بالا می‌رود. البته چنین اتفاقی ممکن است به دلایلی مانند محدودیت‌های مختلف از تحریم‌های اقتصادی گرفته تا مشکلات نقل و انتقال مالی و برخی موارد دیگر رخ ندهد.
اثر تورم روی نرخ ارز
تورم و نرخ ارز با هم ارتباط دارند. همان طور که می‌دانید تورم یعنی افزایش سطح عمومی قیمت‌ها و هر چه بالاتر باشد، یعنی به طور کلی قیمت اجناس و خدمات در یک سرزمین با سرعت بیشتری نسبت به دوره زمانی قبل گران‌تر شده‌اند. این موضوع عملا به معنای آن است که شما برای کالایی که می‌خرید باید واحد پولی بیشتری اختصاص دهید. اگر تورم یک کشور نسبت به کشور دیگر اختلاف بسیار زیادی داشته باشد، مثلا یکی 3 درصد و دیگری 30 درصد باشد، مبادله نرخ ارز دو کشور را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد. در واقع، در صورت تورم بالا، قدرت خرید کالاها و خدمات پایین آمده و پول یک کشور در برابر ارزهایی با تورم پایین تضعیف می‌شود.
نرخ ارز موثر چیست؟
برای محاسبه نرخ ارز موثر یک کشور، یک میانگین وزنی از ارز چند کشور دیگر تشکیل می‌شود و نتیجه آن نرخ ارز موثر کشور فوق را بیان می‌کند. ارزهای موجود در این میانگین وزنی متعلق به کشورهایی است که بزرگترین شرکای تجاری یک کشور محسوب می‌شوند. وزن داده شده تعیین عوامل مؤثر بر نرخ ارز در ایران هم از مقایسه نسبت تراز تجاری یک کشور در برابر کشور دیگری که در این شاخص وجود دارد، تعیین می‌شود. مثلا اگر بخواهیم نرخ ارز موثر را برای ایران بررسی کنیم بهتر است کشورهایی مانند چین، عراق، ترکیه، امارات و برخی کشورهای دیگر را در نظر بگیریم و به عنوان مثال سبد ارزی ما شامل یوآن، دینار، لیر و درهم خواهد بود. وزنی که به این ارزها داده می‌شود هم به حجم تجارت ما با آن سرزمین بستگی دارد.
نرخ ارز موثر حقیقی
اگر اثر تورم را از نرخ ارز موثر بیرون بکشیم، نرخ ارز موثر حقیقی به دست می‌آید. با این حساب، افزایش نرخ ارز موثر حقیقی نشان دهنده آن است که صادرات آن کشور گران‌تر شده و واردات به آن ارزان‌تر می‌شود. همان طور که قبلا هم اشاره کردیم، در چنین شرایطی رقابت‌پذیری تجاری کشوری که نرخ ارز آن قدرتمندتر شده، کمتر می‌شود.
ارزش تجارت خارجی ایران در سال 1400
همان طور که گفتیم، نرخ ارز موثر بر اساس سبدی از ارزهای خارجی تعیین می‌شود که بزرگترین شریک تجاری کشور مبدا محسوب می‌شوند. بررسی گزارش آماری گمرک نشان می‌دهد در هشت ماه اول سال 1400 صادرات کالاهای غیرنفتی حدود 31.1 میلیارد دلار ارزش داشته است. میزان واردات نیز بیش از 32 میلیارد دلار بوده است.
بزرگترین شرکای تجاری ایران
طبق این گزارش، 5 مقصد صادراتی اصلی ایران در 8 ماه اول سال 1400 عبارتند از چین، عراق، ترکیه، امارات متحده عربی و افغانستان. از سوی دیگر، عمده‌ترین کشورهایی که از آنها واردات داشته‌ایم به ترتیب عبارتند از: امارات متحده عربی، چین، ترکیه، آلمان و سوییس. در این بازه زمانی، از نظر مجموع ارزش صادرات و واردات چین بزرگترین شریک ایران است و پس از آن امارات متحده عربی، ترکیه و عراق قرار گرفته‌اند. همان طور که قبلا به آن اشاره کردیم، تحولاتی که در این کشورها رخ می‌دهد، روی نرخ ارز موثر ایران هم نقش دارد.
دیدگاه شما