آغاز فاز خرسی بازار سرمایه

آغاز فاز خرسی بازار سرمایه

سی ان بی سی پاسخگو شد:

تمایز بازارهای خرسی و فاز اصلاحی چیست؟

عصر بازار: شبکه سی ان بی سی آمریکا، در پی افت سنگین بازار این کشور در روزهای اخیر و بازگشت دوشنبه سیاه به وال استریت، مقاله ای را در خصوص شناسایی بازار خرسی منتشر کرده است.

به گزارش پایگاه خبری «عصربازار» به نقل از سنا، به دنبال شروع سقوط شاخص ها در بازار آمریکا، این کشور بدترین هفته معاملاتی را نسبت به چهار سال اخیر تجربه کرد و دوباره وال استریت با دوشنبه سیاه جدیدی رو به رو شد اما این بار در سال 2015 میلادی.

نگرانی سهامداران روز به روز در خصوص این که فاز اصلاحی شاخص های جهانی تا چه مدت زمان ادامه خواهد بیشتر می شود.

شاخص داوجونز از روز جمعه تا به حال چرخش های زیادی داشته است و پس آغاز فاز خرسی بازار سرمایه از این که در روز جمعه با افت 16 هزار واحدی برخورد کرد، روز دوشنبه نیز با افت بسیار شدیدی، مجموع سقوط خود را به 10 درصد رساند.

در این بین، شاخص نزدک نیز از ابتدای سال میلادی با کاهش 11 درصدی رو به رو بوده است و در ماه جاری نیز بدترین عملکرد ماهانه خود را نسبت به سال 2008 میلادی تجربه کرده است.

اما شبکه سی ان بی سی برای کمک به سهامداران بازارهای آمریکا در رویارویی با بحران مالی، به سوال های متداول آنها در خصوص بازار خرسی پاسخ داده است.

1- بازار خرسی چه بازاری است؟

در تعریف عام، به بازاری بازار خرسی می گویند که شاخص ها در آن نسبت به آخرین رشد خود، ضرر 20 درصدی را متحمل شده باشند. اما در این تعریف، افت 10 درصدی شاخص ها تنها به معنای ورود به فاز اصلاحی قلمداد می شود. به طور مثال، شاخص اس اند پی نسبت به آخرین رشد خود در تاریخ 20 جولای، تا به حال افت 10.1 درصدی داشته است که این افت نشان از ورود این متغیر به فاز اصلاحی بوده و هنوز با بازار خرسی فاصله زیادی دارد.

2- بازار خرسی و فاز اصلاحی هر چند سال اتفاق می افتد؟

بر اساس تحقیقات موسسه ند دیویس، از سال 1900 میلادی تا سال 2013 به طور میانگین، در حدود 123 مورد ورود به فاز اصلاحی (به طور میانگین سالیانه یک بار) و در حدود 32 مورد بازار خرسی(به طور میانگین هر 3.5 سال یک بار) گزارش شده است.

3- ورود و خروج از بازارهای خرسی و فاز اصلاحی چه مدت طول می کشد؟

بر اساس آمارهای منتشر شده از موسسه مدیریت دارایی آزاد، میانگین اصلاحی بازار که از شروع فاز اصلاحی تا اتمام آن به صورت کامل به طول می آغاز فاز خرسی بازار سرمایه انجامد در حدود 10 ماه فرصت لازم است. بر طبق تحقیقات همین موسسه،میانگین زمان مورد نیاز برای عبور از بازار خرسی نیز 15 ماه با حدود 32 درصد کاهش گزارش شده است. اما باید گفت، آخرین بازار خرسی که از اکتبر سال 2007 میلادی تا مارچ سال 2009 میلادی به طول انجامیده است در حدود 17 ماه زمان برده است که منجر به افت 54 درصدی شاخص داوجونز شده است.

ادوارد جونز، کارگزار بورس نیویورک در مصاحبه ای در سال گذشته در این خصوص اظهار داشت: بازارهای خرسی، به طور معمول دوره کوتاه تری را نسبت به بازارهای گاوی نیاز دارند.

شاخص اس اند پی به صورت میانگین، با وجود نوسانات مکرر، از سال 1900 تا 2013 میلادی، و بازدهی مناسب 13.7 درصدی سال گذشته، در نهایت می تواند سالانه بازدهی 9.9 درصدی داشته باشد.

4- چه عواملی منجر به ایجاد بازار خرسی می شود؟

بازار خرسی در 50 سال گذشته به دلایل مختلفی ایجاد شده است.

در سال 1973-1974 میلادی، ورود به بازار خرسی بر اثر یک شوک خارجی و سیاسی ایجاد شد و در واقع، افزایش تعداد کشورهای عضو سازمان صادرکننده نفت موجب به هم ریختن بازار آمریکا شد.

در سال 1990 میلادی، تنش های میان کویت وعراق موجب آشفتگی بازار شد و در سال 1982 میلادی، تصمیم فدرال رزرو مبنی بر افزایش نرخ بهره موجب ایجاد یک بازار خرسی در آمریکا شد.

اما در بیان دیگر، بازارهای خرسی زمانی اتفاق خواهد افتاد که بازار به این نتیجه برسد که به اصلاحات اقتصادی نیاز دارد و اصول سابق، نمی تواند از سهام شرکت ها حمایت کند.

مثال مناسب برای این تفسیر، بازار خرسی سال 2000 میلادی است. وقتی که حباب قیمت سهام شرکت های اینترنتی و مخابراتی بر اثر تصمیم بازار برای ورود به اصلاحات اقتصادی آغاز فاز خرسی بازار سرمایه ترکید.

اما در بعضی مواقع، بازار خرسی وقتی ایجاد می شود که حقایق اقتصادی مطابق با تمایلات و راه روش زندگی سهامداران تغییر مسیر دهد. مثال واضح این تفسیر، بازار خرسی سال 2009 تا 2009 میلادی است که بازار املاک و مستغلات و ناتوانی مردم در پرداخت قسط های املاک، آمریکا را وارد بازار خرسی کرد.

اما دلیل دیگر از ورود بازارها به محوطه خرس های وحشی، تأثیر روانی سهامداران آن بازارها است.

وقتی اغلب سهامداران نوسان گیر، وقت خود را صرف حدس زدن واکنش دیگر سهامداران، تخمین رفتارهای آنان، گوش دادن به پچ پچ های دیگر سهامداران و تقلید از رفتارهای سرمایه گذاری آنها می کنند، سوء رفتارهایی در سرمایه گذاری ایجاد می شود که صف های فروش را طویل تر می کند. وقتی سهامداری به این دلیل وارد صف فروش می شود که فلان سهامدار وارد صف فروش شده است و باید به هر ترتیبی شده است جلوی ضرر خود را از طریق فروش سهم بگیرد، بازار با سوء رفتارهای سهامداران خود مواجه می شود و بازار خرسی از همین جا کلید می خورد.

5- به طور آماری، نزدیک ترین بازار خرسی چه زمانی روی می دهد؟

بر اساس تحقیقات موسسه ادوارد جونز، آخرین بازار خرسی در هشت سال گذشته شروع شد. دو بار هم در دهه 1900 بازار نزدیک به محوطه خرسی شد. آخرین فاز اصلاحی اس اند پی هم در سال 2011 میلادی روی داد، وقتی کنگره، دولت آمریکا را برای چندین روز تعطیل کرد و بدهی اروپا نیز به بحران تبدیل شد. در آن دوره زمانی و بین ماه های می تا اکتبر، شاخص اس اند پی با افت 21.6 درصدی همراه بود.

6- چگونه در بازار خرسی از خود مراقبت کنیم؟

محدوده زمانی بازار خرسی، یکی از آن موقعیت هایی است که باید در آن نگاه فاندامنتالی شما نسبت به گذشته قوی تر باشد.

در وهله اول در نظر داشته باشید که سهامی که خرید و فروش می شود ، ضربه زیادی نخواهد خورد.

روش های روان شناسی در این گونه بازارها حکایت از این دارد که قیمت سهام شرکت ها به طور حتم ریزش می کند اما عده ای از سهامداران معتقدند که رشد قیمت در انتظار شرکت های بزرگ مثل تسلاموتور و نتفیلیکس خواهد بود.

در این بین، سهامدارانی که نیاز به نقدینگی فوری دارند باید از سهم هایی که در حال معامله هستند، حال چه در مدار منفی و چه در مدار مثبت، دوری کنند.

زمان بندی رسیدن به کف قیمت ها در بازارهای خرسی و بازارهای اصلاحی غیر ممکن است .

به طور مثال سرمایه گذاری بر روی حدسیات بسیار خطرناک است و تخمین این که سهام نتفیلیکس در چه زمانی به قیمت 100 دلار خواهد رسید روش عاقلانه ای نیست به این دلیل که شما از تصمیمات سایر سهامداران نتفیلیکس خبر ندارید.

7- تمام بازارهای خرسی خطرناک هستند؟

به طور قطعی باید گفت بازارهای خرسی بعد از بازارهایی گاوی ایجاد می شوند که بدون دلیل های فاندامنتال تشکیل شده اند و برای مدت های طولانی سودرسانی های زیادی را به سرمایه گذاران پرداخت کرده اند.

حتی در بازارهای گاوی، نوسانات می تواند به سهامداران کوتاه مدت ضرر و زیان وارد کند. به طور مثال در سال 1977 و 1998 نوسانات سهام برخی شرکت ها با وجود افزایش شاخص، بسیاری از سهامداران میان مدت و کوتاه مدت را متضرر کرد.

پس به طور حتم، خطر تنها در بازارهای خرسی ایجاد نمی شود، شما اگر به عنوان یک سهامدار و سرمایه گذار با صنایع مختلف آشنا نبوده و آگاهی کامل به بازار نداشته باشید در بازار گاوی نیز دچار ضرر خواهید شد.

تاجران آمریکایی معتقدند که اگر اوضاع نرخ بهره در این کشور متعادل شود و اوضاع اقتصادی رو به افزایش باشد حتی نوسانات هم نمی تواند در بازار گاوی، سرمایه گذاران را اذیت کند.

بورس به کف دره چند ماه رسید/ آیا بازار وارد فاز «خرسی» خواهد شد؟

پارسینه: شاخص کل بورس امروز حدود ۴۳ هزار واحد، معادل ۳.۵ درصد، افت کرد و در ارتفاع یک میلیون و ۱۸۶ هزار واحدی، کار خود را به پایان برد. این پایین‌ترین ارتفاع نماگر اصلی بازار سرمایه از ابتدای شروع فاز اصلاحی در مردادماه امسال است.

تحریریه پارسینه|محمد مهدی حاتمی: بورس تهران امروز یکی از بزرگ‌ترین افت‌های خود در هفته‌های اخیر را تجربه کرد و با اوج گیری نگران کننده حجم عرضه‌ها در بازار، نماگر اصلی بازار سرمایه تراز حمایتی مهم یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحدی را از دست داد. با این همه، تحلیل‌های تکنیکال و نیز برآورد‌های بنیادی، از نزول بیشتر بورس حمایت نمی‌کنند و به نظر نمی‌رسد به غیر از احتمال خروج پول حقیقی به نفع سپرده‌های بانکی، بازار سرمایه در آینده‌ای نزدیک، رقیب دیگری داشته باشد.

شاخص کل بورس امروز حدود ۴۳ هزار واحد، معادل ۳.۵ درصد، افت کرد و در ارتفاع یک میلیون و ۱۸۶ هزار واحدی، کار خود را به پایان برد. این پایین‌ترین ارتفاع نماگر اصلی بازار سرمایه از ابتدای شروع فاز اصلاحی در مردادماه امسال است. شاخص کل هم وزن نیز در جریان معاملات امروز، ۲.۲۷ درصد افت کرد. به این ترتیب، واضح است که فشار عرضه بسیار شدید بوده و (بر خلاف الگوی عمده در هفته‌های اخیر) صرفاً به نماد‌های بزرگ بازار هم اختصاص ندارد.

امروز در بورس حدود ۷ هزار میلیارد تومان سهام دست به دست شد و در فرابورس نیز حدود ۳ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان سهام معامله شد. به این آغاز فاز خرسی بازار سرمایه ترتیب، مجموع ارزش معاملات در بازار، در جریان معاملات امروز به حدود ۱۰ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان رسید که بسیار پایین‌تر از میانگین میان مدت در هفته‌های اخیر بوده است. بر این اساس، مجموع ارزش معاملات نیز امروز به یک کف کم سابقه در هفته‌های اخیر رسید. یکی از دلایل این کاهش در مجموع ارزش معاملات، می‌تواند قفل شدن داد و ستد‌ها در صفوف فروش بوده باشد، چرا که به نظر می‌رسد توان تقاضا بسیار پایین‌تر از توان عرضه بوده است.

بیشترین تاثیر مثبت بر عملکرد شاخص کل امروز به نماد‌های «وخارزم»، «دارو» و «خموتور» بر می‌گشت و در مقابل، نماد‌های «فارس»، «فملی» و «فولاد» بیشترین تاثیر منفی را بر عملکرد شاخص کل بر جای گذاشتند. بیشترین ارزش معامله نیز امروز به نماد‌های «خودرو»، «شستا» و «خساپا» اختصاص پیدا کرد. از آن سو، امروز نماد‌های «بترانس»، «خگستر» و «وتجارت» بیشترین آغاز فاز خرسی بازار سرمایه حجم عرضه را شاهد بودند و در مقابل، نماد‌های «پارند»، «خموتور» و «ولصنم» بیشترین حجم تقاضا را به خود اختصاص دادند. بیشترین میزان تغییر مالکیت از سمت حقیقی به حقوقی نیز امروز به نماد‌های «خودرو»، «وتجارت» و «خساپا» اختصاص پیدا کرد و از آن سو، بیشترین میزان تغییر مالکیت از سمت حقوقی به حقیقی نیز به نماد‌های «کمند»، «امین یکم» و «یاقوت» اختصاص داشت.

بازار دوباره «خرسی» می‌شود؟

با از دست رفتن کانال یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحدی به عنوان یک کف حمایتی قدرتمند، حالا بسیاری از معامله گران و تحلیل گران نگران این موضوع هستند که با اوج گیری رفتار‌های هیجانی در بورس، روند عرضه همچنان ادامه داشته باشد و چه بسا بازار وارد فاز به اصطلاح «خرسی» شود.

این، اما در حالی است که گزارش‌های میان دوره‌ای در حال ارسال به کدال هستند و بسیاری از شرکت‌ها از رشد قابل توجه سودآور خود خبر داده اند. روند قیمتی در کامودیتی‌ها در سطح جهانی هم مثبت بوده و خوش بینی‌ها نسبت به عملکرد اقتصاد جهانی، با توجه به روی کار آمدن دولتی عقلایی‌تر در آمریکا و نیز شروع واکسیناسیون در کشور‌های مختلف نیز افزایش پیدا کرده است.
از آن سو، وعده جو بایدن، رییس جمهور جدید آمریکا مبنی بر عرضه بزرگ‌ترین محرک بودجه‌ای در تاریخ اقتصاد جهانی، هم می‌تواند نشانه‌ای از پایان فصل سرد در اقتصاد‌های دنیا باشد. بر این اساس، بایدن اعلام کرده که بسته محرکی به ارزش حدود ۲ تریلیون دلار به زودی رونمایی خواهد شد.

اما در این شرایط، چرا بورس تهران به این وضع افتاده است؟ به نظر می‌رسد نگرانی‌ها در مورد کاهش احتمالی نرخ دلار، می‌تواند توضیحی برای رفتار کنونی معامله گران باشد. با این همه، واقعیت‌های اقتصادی کشور و وضعیت احتمالی روابط میان ایران و آمریکا در میان مدت، از سناریوی کاهش نرخ دلار حمایت نمی‌کنند و اگر ورود نقدینگی به سپرده‌های بانکی در ماه‌های آینده را نادیده بگیریم، به نظر می‌رسد بازار سرمایه همچنان امن‌ترین و پربازده‌ترین بازار برای سرمایه گذاری در ماه‌های آینده خواهد بود.

بازار خرسی و گاوی در بورس به چه معناست؟

بازار خرسی (Bear market) و بازار گاوی (Bull market)؛ دو واژه‌ای که به گوش همه فعالان بازارهای سرمایه‌گذاری .

بازار خرسی (Bear market) و بازار گاوی (Bull market)؛ دو واژه‌ای که به گوش همه فعالان بازارهای سرمایه‌گذاری آشناست.

حتی اگر درخصوص معنای واقعی آن اطلاعاتی نداشته باشند. قبل از اینکه به وضعیت بورس تهران و فاصله تا فاز خرسی وارد شویم، لازم است نگاهی کلی به دو اصلاح مزبور داشته باشیم. بازار خرسی و گاوی چیست؟ چرا از این واژه‌ها در زمان صعود و نزول بازارها استفاده می‌شود؟ بورس نیویورک یکی از بزرگترین بازارهای مالی است که در وال‌استریت بنا شده است. چند متر مانده به درب ورودی بورس نیویورک دو مجسمه بزرگ دیده می‌شود.

مجسمه برنزی یک گاو بزرگ که در مقابل یک خرس تنومند قرار گرفته است. مجسمه «گاو» معرف همه سرمایه‌گذارانی است که ریسک‌پذیری زیادی دارند و معتقدند ظرفیت رشد در بازار وجود دارد و مجسمه «خرس» نمادی از سرمایه‌گذارانی است که می‌ترسند بازار با افت مواجه شود.

اما چرایی این نامگذاری به رفتار دو حیوان مذکور در زمان مبارزه بازمی‌گردد. گاوها هنگام مبارزه و جنگ، با حرکت دادن سر و شاخ خود از پایین به بالا سعی در ضربه زدن به دشمن را دارند و به عبارتی حریف خود را به بالا پرت می‌کنند. در خرس اما عکس این موضوع صادق است. خرس‌ها در نبرد، همواره با دستان پر قدرت و ضربات از بالا به پایین دست‌ها، به حریف ضربه زده و آن را شکست می‌دهند. از این‌رو بازار صعودی به بازار گاوی و بازار نزولی به بازار خرسی معروف است.

اما افزایش یا کاهش قیمت‌ها در یک روز یا یک هفته نشان از گاوی یا خرسی بودن آن بازار نیست، بلکه آنچه نوع بازار را مشخص می‌کند، روند بلندمدت آن است. بر اساس تعاریف مالی-رفتاری، زمانی که نماگر یک بازار نسبت به سقف (یا کف) پیشین خود با کاهش (یا افزایش) بیش از ۲۰ درصدی مواجه شود، از اصطلاح بازار خرسی (یا گاوی) استفاده می‌شود.

بورس تهران در فاز خرسی؟ - مجله اندیشه

به گزارش مجله اندیشه، براساس تعاریف مالی-رفتاری، هرگاه نماگر یک بازار نسبت به سقف پیشین خود، با کاهش بیش از 20 درصد روبرو شود، از اصطلاح بازار خرسی استفاده می شود. بورس تهران پس از تجربه اولین ماه منفی در سال 99، اولین روز کاری شهریورماه را نیز با نزول آغاز کرد. به این ترتیب شاخص از نقطه اوج خود در 19 مرداد 16 درصد پایین تر ایستاد و حالا تا فاز خرسی فقط 4درصد فاصله دارد.

این گزارش نشان می دهد کدام صنایع بیشترین نقش را در هدایت بورس به سمت بازار خرسی بازی کرده اند؟

بورس تهران پس از پشت سر گذاشتن اولین ماه منفی خود در سال 99، اولین روز کاری شهریور ماه را نیز با کاهش قیمت سهام آغاز کرد. از این رو روز شنبه نماگر اصلی بورس تهران با افت 7/ 1 درصدی روبرو شد وتا محدوده یک میلیون و 727 هزار واحدی عقب نشست. به این ترتیب دماسنج تالار شیشه ای از اوج 19 مرداد ماه با کاهش 9/ 16 درصدی روبرو شد و حال تا ورود به فاز خرسی تنها 7/ 3 درصد فاصله دارد. اما کدام صنایع بیشترین نقش در هدایت بازار سهام به سمت یک بازار خرسی را ایفا کرده اند؟ چه عواملی این نزول را رقم زد و چگونه می توان مانع از ورود بازار سهام به این فاز شد؟

دو سوی بازار های مالی

بازار خرسی (Bear market) و بازار گاوی (Bull market)؛ دو واژه ای که به گوش همه فعالان بازار های سرمایه گذاری آشنا است حتی اگر درخصوص معنای واقعی آن اطلاعاتی نداشته باشند. قبل از اینکه به شرایط بورس تهران و فاصله تا فاز خرسی وارد شویم، لازم است نگاهی کلی به دو اصلاح مزبور داشته باشیم. بازار خرسی و گاوی چیست؟ چرا از این واژه ها در زمان صعود و نزول بازار ها استفاده می گردد؟ بورس نیویورک یکی از بزرگترین بازار های مالی است که در وال استریت بنا شده است. چند متر مانده به درب ورودی بورس نیویورک دو مجسمه بزرگ دیده می گردد. مجسمه برنزی یک گاو بزرگ که در مقابل یک خرس تنومند قرار گرفته است.

مجسمه گاو معرف همه سرمایه گذارانی است که ریسک پذیری زیادی دارند و معتقدند ظرفیت رشد در بازار وجود دارد و مجسمه خرس نمادی از سرمایه گذارانی است که می ترسند بازار با افت روبرو گردد. اما چرایی این نامگذاری به رفتار دو حیوان مذکور در زمان مبارزه بازمی گردد. گاو ها هنگام مبارزه و جنگ، با حرکت دادن سر و شاخ خود از پایین به بالا سعی در ضربه زدن به دشمن را دارند و به عبارتی حریف خود را به بالا پرت می کنند. در خرس، اما عکس این موضوع صادق است. خرس ها در نبرد، همواره با دستان پر قدرت و ضربات از بالا به پایین دست ها، به حریف ضربه زده و آن را شکست می دهند. از این رو بازار صعودی به بازار گاوی و بازار نزولی به بازار خرسی معروف است. اما افزایش یا کاهش قیمت ها در یک روز یا یک هفته نشان از گاوی یا خرسی بودن آن بازار نیست، بلکه آنچه نوع بازار را معین می کند، فرایند بلندمدت آن است. بر اساس تعاریف مالی-رفتاری، زمانی که نماگر یک بازار نسبت به سقف پیشین خود با کاهش بیش از 20 درصدی روبرو گردد، از اصطلاح بازار خرسی استفاده می گردد.

اصلاح بازار سهام؛ از دلایل تا راهکار ها

بررسی ها نشان می دهد پس از ثبت قله تاریخی 2 میلیون و 78 هزار واحد در 9 روز کاری گذشته، نماگر اصلی بورس تهران پس از فراز و فرود فراوان با کاهش 9/ 16 درصدی نسبت به اوج اخیر خود روبرو شده است و از این منظر در فاز اصلاحی قرار گرفته است. اما در صورت رسیدن نماگر اصلی بازار سهام به سطوح کمتر از یک میلیون و 662 هزار واحد که حکایت از افت بیش از 20 درصدی نسبت به قله 19 مرداد دارد، می توان از ورود شاخص سهام آغاز فاز خرسی بازار سرمایه به فاز خرسی خبر داد. سیاست های یک بام و دو هوای دولت در عرضه باقیمانده سهام دولتی در بورس، قوانین خلق الساعه و غیرکارشناسانه سیاستگذار بورسی و اعمال محدودیت های بیشتر بر بازار و کوبیدن بر طبل شایعاتی همچون نرخ سود 22 درصدی سپرده های بانکی همگی از دلایلی بودند که نماگر سهام را به این راستا سوق دادند. هر چند پس از رشد های افسارگسیخته در یک سال گذشته، اصلاح قیمتی امری طبیعی محسوب می گردد.

در شرایط فعلی، اما به نظر می رسد رفع محدودیت های خودساخته همچون دامنه نوسان قیمت، احترام به قانون عرضه و تقاضا در بازار و ممانعت از دخالت های دولتی، کاهش ریسک هسته معاملاتی با اندیشیدن راهکاری برای جلوگیری از هنگ سامانه های معاملاتی و افزایش ساعت معاملاتی بازار سهام بتواند به کمک بازار سهام آمده و مانع ورود این بازار به فاز خرسی گردد. آخرین باری که بورس تهران به فاز خرسی وارد شد، پاییز سال 97 بود؛ جایی که شاخص کل سهام در 9 مهرماه تا ارتفاع 195 هزار و 480 واحد صعود کرد و پس از آن در فرایندی نزولی تا محدوده 154 هزار و 550 واحد عقب نشینی کرد که بیانگر سقوط بیش از 20 درصد این نماگر و ورود بورس تهران به فاز خرسی بود. این فرایند، اما 54 روز معاملاتی به درازا کشید و نوسان قیمت دلار مهم ترین عامل عقب نشینی بیش از 20 درصدی شاخص کل بود.

در دهه 80 نیز چندین بار شاهد ورود بازار سهام به فاز خرسی بودیم.

در حالی نماگر اصلی بورس تهران در 9 روز معاملاتی اخیر متحمل افت 9/ 16 درصدی شده است که بررسی های دنیای اقتصاد نشان می دهد از 39 صنعت فعال بورسی، 36 گروه با افت میانگین قیمت سهام زیرمجموعه خود روبرو شده است. این در حالی است که میانگین قیمت سهام در 13 گروه با کاهش بیشتر از شاخص کل روبه رو شده است. در این میان سهامداران شاهد افت بیش از 20 درصدی در 6 گروه بورسی بودند.

گروه چندرشته ای صنعتی با سهم 9/ 10 درصدی از کل ارزش بازار و 5 سهم زیرمجموعه که البته شستا را نیز در خود جای داده است، با افت 2/ 26 درصدی روبرو شد و بیشترین تاثیر در فرایند کاهشی شاخص کل را نیز ایفا کرد. پس از آن گروه فرآورده های نفتی با 8 شرکت و سهم 9/ 8درصد از ارزش بازار نیز متحمل کاهش قیمت2/ 25 درصدی سهام زیرمجموعه خود شد. گروه محصولات فلزی دیگر گروهی بود که در 9 روز معاملاتی گذشته که بورس تهران به فاز اصلاحی فرو رفته، با افت 1/ 22درصدی روبرو شده است.

این گروه، اما از سهم ناچیز 4/ 0 درصدی از ارزش کل بازار برخوردار است. خودرویی ها دیگر گروهی بودند که با توجه به سهم 6درصدی، افت 5/ 21 درصدی را ثبت کردند. دو گروه رایانه و زراعت نیز در بازه زمانی مورد بررسی به ترتیب شاهد کاهش 5/ 20 و 1/ 20 درصدی میانگین قیمت سهام شرکت های زیرمجموعه خود بودند.

این در حالی است که 3 گروه توانستند در برابر رشد قیمت ها مقاومت کنند و با سهم 4/ 4 درصدی خود از ارزش کل بورس تهران، مانع از افول بیشتر نماگر بورس تهران شوند. در این خصوص می توان به گروه های مخابرات، زغال سنگ و منسوجات اشاره کرد که با افزایش 4 تا 5/ 10 درصدی شاخص صنعت خود همراه شدند.

روزهای تلخ بورس کی تمام می‌شود؟

بورس ۹۹ در حالی شاهد رویداد شگفت‌آور دو فاز خرسی در کمتر از چند ماه بوده است که به جرات می‌توان ریشه این نوسان‌های فرسایشی را در سیاست به ظاهر حمایتی اما فاجعه‌بار «دامنه نوسان» جست‌وجو کرد که شبیه دوستی خاله خرسه همچون مادر این دو فاز خرسی عمل کرده است.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از دنیای اقتصاد، محدودیتی صف‌ساز که نه تنها مجال خروج به سهامدارانی را که مایل به ماندن در این بازار نیستند نمی‌دهد، بلکه در زمان‌های مساعد نیز ورود به بازار را با محدودیت مواجه می‌کند. سقوط بورس ادامه دارد. قیمت‌ها هر روز ۵ درصد، ۵ درصد پایین می‌آیند و صف‌های فروش چنان بی‌تقاضا گذران عمر می‌کنند که دیگر حرفه‌ای‌های بازار هم امیدی به جبران ضررهای خود در بلندمدت ندارند. این روزها خیلی از فعالان بازار به این نتیجه رسیده‌اند که شاید حق با قدیمی‌ها بوده؛ «آتش تند، زود خاکستر می‌شود.» شاخص کل بورس تهران دیروز ۱/ ۳ درصد دیگر افت کرد و ضمن ثبت کاهش حدود ۴۰ هزار واحد به سطح یک میلیون و ۱۴۹ هزار واحد رسید. بررسی‌ ارزش معاملات خرد از ابتدای آبان ماه تا روز گذشته نشان می‌دهد که اوج‌گیری ارقام به ثبت رسیده تا محدوده ۱۵ هزار و ۶۱۲ میلیارد تومان پایدار نبوده و رسیدن ارزش معاملات به محدوده ۳ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان نشان از کاهش جذابیت بازار برای سرمایه‌گذاران حقیقی و البته افت نقدشوندگی سهام دارد. طی روزهای گذشته سکان خرید در بازار سهام به دست حقوقی‌ها افتاده و خالص خرید این دسته از بازیگران سهام به جز ۴ روز از ابتدای دی ماه تاکنون مثبت است. درحالی‌که تا همین چند ماه پیش مردم در صف انتظار دریافت کد بورسی بودند، حالا هر کسی هر جور که بتواند می‌خواهد از بورس خارج شود. این وضعیت در حالی اتفاق افتاده که در شرایط سقوط دسته‌جمعی بازارها دیگر هیچ مقصد دیگری هم برای سرمایه وجود ندارد. در حال حاضر نه بازار دلار آغاز فاز خرسی بازار سرمایه آغاز فاز خرسی بازار سرمایه آغاز فاز خرسی بازار سرمایه و سکه محلی امن برای سرمایه‌گذاری است و نه مسکن دیگر کشش افزایش قیمت بیشتر را دارد.

یکی از عمده دلایل شکل‌گیری الگوی رفتار دسته‌جمعی در معاملات بازارها، کم‌عمقی بازار در کنار قوانین زائد و دست‌وپاگیری است که به هیجانات دامن می‌زند و درنهایت سبب شکل‌گیری صف‌های پرحجم در سمت خرید یا فروش (بسته به روند معاملات) می‌شود؛ به‌طوری‌که معامله‌گران بدون توجه به پشتوانه‌های منطقی (چه بنیادی و چه تکنیکال) و تنها با نگاه به میزان تقاضا و عرضه ایجادشده در سقف‌ و کف قیمتی، به جمع صف‌ها می‌پیوندند. درواقع تا زمانی که تشکیل صف ملاکی برای ارزندگی یک سهم یا برعکس شناخته می‌شود، واکنش‌های غیرمنطقی نیز دور از انتظار نیست. با این حال همچنان سازمان بورس در حفظ محدودیت دامنه نوسان پافشاری می‌کند. با حذف محدودیت دامنه نوسان یا بازتر کردن میزان آن، اما ریسک معاملات نیز افزایش یافته و افزایش احتیاط میان سرمایه‌گذاران را شاهد خواهیم بود. ضمن آنکه دوره‌های فرسایشی در بازار سهام شکل نمی‌گیرد و عرضه و تقاضا در عرض چند ساعت بازار را به تعادل می‌رسانند. موضوعی که می‌تواند بازار سهام را به سمت بازاری منطقی‌تر و تحلیلی‌تر سوق دهد.

در دام بدبینی

بررسی‌ها نشان می‌دهد در روزهای اخیر و با گذر شاخص کل بورس از حمایت روانی یک میلیون و ۲۱۱ هزار واحدی که در دور قبلی نزول قیمت‌ها به ثبت رسیده بود، افراد بیشتری متقاعد شده‌اند که بازار سرمایه امن نیست. حقیقت امر هم همین است. بالاخره نوبتی هم که باید پس از چند سال عقب‌نشینی پی‌درپی حالا نوبت ریال نحیف ایرانی است که نسبت به سایر دارایی‌ها اندکی عرض‌اندام کند.

روز گذشته قیمت هر دلار آمریکا در حالی به کف کانال ۲۲ هزار تومان رسید که در اوج قیمت ۳۲ هزار تومانی این ارز در تاریخ ۲۴ مهرماه اگر کسی از سقوط قیمت ارز سخن می‌گفت به احتمال زیاد به جای توجه و احترام، تمسخر و استهزا نصیبش می‌شد. همین رویه برای سایر بازارها نیز جریان داشت. در واقع ترس از رشد بی‌امان پایه پولی در سایه سنگین عدم‌اطمینان ناشی از فضای ملتهب در سیاست خارجی به نحوی بر ذهنیت فعالان بازار اثر گذاشته بود که هیچ کس حتی فکرش را هم نمی‌کرد روند دوسال و نیمه رشد قیمت ارز به این زودی‌ها متوقف شود. اما انتخاب شدن بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا و خوش‌بینی به رفتار متعادل‌تر دموکرات‌ها توانست کل معادله را تغییر دهد.

در این میان اگرچه بارها مقامات داخلی تاکید کرده‌اند که دیگر تخم‌مرغ‌های خود را در سبد آمریکا نخواهند گذاشت و شرط بازگشت به تعهدات برجامی بازگشت آمریکا به این پیمان و رفع تحریم‌هاست، اما ریسک انتظاری فعالان بازارهای سرمایه‌پذیر در ایران به مسیر نزول رفته و همراه خود همچنان قیمت‌ها را نیز به زیر می‌کشد. همین عوامل بوده که توانسته در روزهای اخیر صدای بسیاری از فعالان بازار سرمایه را مجددا درآورد و آنها را به سمت اعتراض به وضع موجود سوق دهد. ولی آیا تمام این اعتراضات بحق است؟

دور باطل ناکامی

بررسی سابقه تاریخی دوره‌های رونق و رکود سهام در بازار سرمایه موید آن است که طی دهه‌های اخیر هر بار که قیمت ارز در داخل افزایش یافته با اندکی تاخیر بورس هم وارد فاز صعودی شده و در نهایت پس از سریع‌تر شدن رشد قیمت‌ها در این روند صعودی، با افت شاخص و در نهایت این بازار با رکود مواجه شده است. تا اینجای داستان اتفاق عجیبی رخ نداده است. بازار سرمایه آن هم در حالی که اقتصاد نوآوری چندانی ندارد و از طریق افزایش محسوس در بهره‌وری و سودآوری واقعی رونقی را نصیب سهامداران نمی‌کند، طبیعی است که در بیشتر ادوار فعالیت خود راهی به جز تجربه رونق تورمی نداشته باشد.

جریان از این قرار است که هر بار که اختلاف قیمت تثبیت شده ریال با ارزهای خارجی پولی با متغیرهایی اعم از افزایش پایه پولی یا سرعت گردش پول اختلاف زیادی پیدا کرده یک محرک سیاسی سبب شده تا فنر سرکوب ارزش پول ملی رها شود و در نهایت دوره‌ای از کاهش نرخ برابری ریال را در مقابل سایر ارزها شاهد باشیم؛ عاملی که در ادامه قیمت‌ها در بورس را به دلایلی نظیر افزایش ارزش جایگزینی، فراهم شدن زمینه برای افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها و رشد ارزش ریالی سودآوری شرکت‌های آغاز فاز خرسی بازار سرمایه آغاز فاز خرسی بازار سرمایه فعال در بازار سهام افزایش داده است. نتیجه این امر هم طبیعتا صعود شاخص بورس بوده که هر چند سال یک بار تکرار شده و به دلیل عواملی مانند کوچک بودن ظرف بازار سهام در مقابل حجم نقدینگی ریسک‌پذیر و موانعی همچون دامنه نوسان و حجم مبنا به بیش واکنشی قیمت سهام انجامیده است.

مشکل اما زمانی عمیق‌تر می‌شود که دریابیم وابسته بودن صعود و سقوط بازار سرمایه به عامل دلار در ادوار گذشته آسیبی دیگر نیز به بازار سرمایه زده است. مردم عادی که در روزهای آرامش یا بهتر بگوییم تقویت مصنوعی ارزش پول ملی، میل چندانی برای ورود به بورس نداشته‌اند، در هر دوره به دلیل آنکه شروع رشد قیمت‌ها از بازار ارز دیرتر رخ می‌دهد و سرعت رشد آن لزوما نیز متناسب با تحولات بازار ارز نیست، به سرمایه‌گذاری در بازار سهام سوق پیدا می‌کنند، پیامد این مساله همان‌طور که در سال‌جاری نیز شاهد بوده‌ایم، حضور انبوه مردمی است که از ترس افت ارزش دارایی‌های خود به بازاری قدم می‌گذارند که حضور در آن هم دانش مالی و اقتصادی بیشتری را نسبت به سایر بازارها می‌طلبد و هم از آن جهت که تعداد زیادی از دارایی‌های ناهمگن در آن معامله می‌شود، به مراتب ریسک بسیار بیشتری از سایر بازارها دارد. متعاقبا این شکاف یعنی افزایش تعداد افراد فعال در آن بدون داشتن بینش دقیق در مورد ریسک‌های موجود در نهایت جایی بسته می‌شود و هر کس که در زمان شروع روند نزولی سهامداری کرده را در خود گیر می‌ا‌ندازد.