آیا بورس هم حباب قیمتی دارد؟

حباب منفی با بورس چه می‌کند؟

کارشناس اقتصادی گفت: برای از بین رفتن حباب منفی در بازار سرمایه باید صبور باشیم.

به گزارش سرویس بورس مشرق، سعید مسگری کارشناس اقتصادی در پاسخ به این پرسش که آیا در حال حاضر نمادهای فعال در بازار سرمایه حباب منفی دارند؟، بیان کرد: اگر در مورد حباب بخواهیم در حال حاضر صحبت کنیم کمی سخت است، زیرا هر نماد و هر صنعت با صنعت دیگر تفاوت دارد و ممکن است بعضی از نمادها زیر ارزش ذاتی و بعضی‌ها بالاتر و تعدادی از نمادها سر به سر معامله شوند، برای همین وجود حباب در یک نماد را باید را به طور جداگانه بررسی کرد و نمی توانیم یک حکم کلی داد و گفت که کل بازار دارای حباب منفی است.

جزئیات تغییر دامنه نوسان در بورس و فرابورس

کارشناس اقتصادی در پاسخ به این پرسش که علت تشکیل حباب در بازار سرمایه چیست؟، گفت: علت تشکیل حباب به شرایط اقتصادی و ویژگی‌های بازار بستگی دارد، برای مثال بازار خودمان را بررسی می‌کنیم، اتفاقی که در سال گذشته در بازار سرمایه رخ داد قسمت عمده اش به دلیل حمایت و تشویق دولت بود علاوه بر آن و فضا و رشدی که به وسیله افزایش نرخ ارز و تورم شکل گرفته بود، باعث شد نقدینگی زیادی وارد بازار شود که این حجم نقدینگی زیاد و جو روانی حاکم باعث شکل گیری حباب شد.

وی افزود: رشد ابتدایی بازار ناشی از افزایش نرخ ارز و تورم بود که این عوامل باعث شد، که بازار به سمت افزایش قیمت برود، اما ادامه این حباب به خاطر دخالت‌های دولت در بازار سرمایه بوده است، به این صورت که نقدینگی بیش از اندازه به بازار وارد و باعث شد رشد به سمت حباب برود.

کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که اگر بازار دچار حباب منفی شود چگونه می‌توان این حباب‌ را از بین برد؟، گفت:در کل حباب منفی اصطلاح رایجی نیست و منظور از حباب منفی همان نمادهایی هستند که زیر ارزش ذاتی شان معامله می‌شوند، پس این اصطلاح رایج و علمی نیست، و از آن به پایین بودن نمادها زیر ارزش ذاتیشان می‌توانیم تعبیر کنیم.

مسگری اظهار کرد: راهکاری که در این رابطه وجود دارد این است که بازار را به حال خودش رها کنیم، یعنی دخالت‌های بی دلیل در بازار سرمایه نداشته باشیم، این دخالت‌هایی که در بازار سرمایه باعث برهم زدن تعادل بازار می‌شود را حذف کنیم، در ظاهر شاید به نظر بیاید که این دخالت‌ها تعادل را به بازار سرمایه برمی گرداند، اما این طور نیست و بهتر است بگذاریم بازار روند خودش را طی کند، برای مثال دستکاری‌ها و تغییراتی که بارها در دامنه نوسان رخ داد.

کارشناس بازار سرمایه تشریح کرد: برای از بین رفتن حباب منفی در بازار سرمایه باید صبور باشیم و منتظر باشیم این ابهامات در مورد انتخابات و دلار و برجام و تحریم‌ها از بازار سرمایه کشورمان دست بردارد تا بسیاری از نمادها که زیر ارزش ذاتی شان معامله می‌شوند، به ارزش اصلی خودشان برگردند.

با وجود انتظارات افزایش قیمت دلار نمی توان از لفظ حباب بورس استفاده کرد

سرویس اقتصادی - رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار آیا بورس هم حباب قیمتی دارد؟ گفت: واقعیت اقتصاد این است که قیمت دارایی‌ها نسبت به تورم انتظاری و انتظاراتی که فعالان اقتصادی نسبت به آینده اقتصاد دارند، شکل می‌گیرد و این یک حقیقت تلخ است که سال گذشته انتظاراتی مبنی بر رسیدن قیمت دلار به عدد بالایی در اقتصاد شکل گرفته بود و لذا وقتی این انتظارات وجود دارد، نمی توان از لفظ حباب استفاده کرد.

به گزارش سرویس اقتصادی برخط نیوز به نقل از فارس - محمد علی دهقان دهنوی امروز در بیست و چهارمین جلسه هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران گفت: مکررا از واژه حباب در مورد بورس استفاده می شود و دوستان زیادی اشاره می کنند که حباب ریخت یا تخلیه شد. بسیار جالب است که از زمانی که شاخص حدود 200 تا 300 هزار واحد بوده است، برخی نسبت به وجود حباب هشدار می دادند. اما مفهوم حباب چیست و به چه چیزی باید حباب گفت، یکی از استدلال های بسیار نادرست دیگری که در مورد بورس می شود، مقایسه رشد بورس با رشد اقتصاد است.

وی افزود: مثلا اگر در یک سال رشد اقتصادی کشور 3 درصد بود، آیا تولیدکنندگان حاضرند که قیمت کالاهایشان را فقط 3 درصد اضافه کنند و یا اگر رشد اقتصادی 3 درصد منفی بود آیا تولید کنندگان حاضرند 3 درصد قیمت ها را کاهش دهند؟

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار بیان داشت: ما وقتی در رابطه با بورس و قیمت دارایی ها صحبت می کنیم، در رابطه با یک متغیر اسمی صحبت می کنیم، لذا مقایسه یک متغیر اسمی با یک متغیر واقعی مقایسه بسیار نادرستی است، زیرا قیمت دارایی ها تحت تاثر عوامل مختلفی است.

دهنوی خطاب به هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران با طرح سوال دیگری، گفت: شما نسبت به متغیرهای اقتصادی بسیار حساس هستید و برآوردهای خوبی دارید، اگر سال گذشته در انتخابات آمریکا به این شکل رقم نمی خورد و اگر آقای ترامپ رئیس جمهور شده بود و سیاست فشار حداکثری را دنبال کرده بود؟ آیا امروز کسانی که در اینجا نشسته اند، نمی گفتند که ای کاش آن زمان که شاخص بورس 2 میلیون بود ما هم سهام خریده بودیم تا ارزش دارایی هایمان دچار کاهش نمی شد. واقعیت اقتصاد این است که قیمت دارایی ها نسبت به تورم انتظاری و انتظاراتی که فعالان اقتصادی نسبت به آینده اقتصاد دارند، شکل می گیرد و این یک حقیقت تلخ است که سال گذشته انتظاراتی مبنی بر رسیدن قیمت دلار به عدد بالایی در اقتصاد شکل گرفته بود و لذا وقتی این انتظارات وجود دارد، نمی توان از لفظ حباب استفاده کرد.

وی افزود: اگر کسی فکر می کند که قرار است قیمت دلار افزایش یابد و ارزش پول ملی کاهش یابد، یک عکس العمل عقلانی این است برای حفظ ارزش دارایی لذا دارایی نقد را تبدیل به دارایی های فیزیکی مثلا طلا، ارز، سهام و مسکن تبدیل کند، آیا همه این بازارها رشد نکردند؟ بله همه این بازارها رشد کرده اند و حتی برخی هم کاهش داشته اند، مثلا کسانی هم بوده اند که با همین انتظارات سکه بهار آزادی را با قیمت 16 میلیون تومان خریده اند و امروز به 10 میلیون تومان رسیده است که حدود 35 تا 40 درصد کاهش داشته، لذا اگر آن را مقایسه با کاهش شاخص بورس مقایسه کنید آن هم حدود 45 درصد کاهش یافته است.

دهقان دهنوی بیان داشت: همچنین افرادی دلار به قیمت 35 هزار تومان خریدند و امروز به 24 هزار تومان رسیده است لذا اینکه ما واکنش فعالان اقتصادی را نسبت به انتظاراتی که از اقتصاد دارند، به حباب قلمداد کنیم تفسیر کاملا اشتباهی است.

وی اظهار داشت: عوامل دیگری نیز در کنار این جریان وجود داشته که یکی از این عوامل نرخ بهره است در تمام دنیا وقتی نرخ بهره کاهش می یابد، تمایل به سمت بازار دارایی ها افزایش می یابد و به دلیل شرایط در ابتدای سال و بحث های کرونا و عدم تسهیلات دهی بانک ها نرخ بهره بین بانکی کاهش یافته است و پول از سمت سپرده ها به سمت بازار دارایی ها حرکت کرده است، آیا همین تجربه رشد را در بازار مسکن نداشتیم؟ و آیا همین نگرانی ها نبود ؟ آنجا همیشه همین موضوع مطرح می شود رشد ناشی از قیمت اسمی دارایی ها به حباب قلمداد می شود. لذا من خواهش می کنم که در تفسیر شرایط پیش آمده دقت شود.

دهنوی بیان داشت: البته در کنار این مسائل نگرانی های وجود دارد، مردم از بورس استقبال کردند و پولشان را وارد بازار سرمایه کردند و بازار سرمایه از محل حضور مردم توسعه یافته و نقش و جایگاهش در اقتصاد افزایش یافته است، اما تعداد زیادی از مردم که در اوج وارد شدند به دلیل کاهش شاخص و تغییر انتظارات دچار زیان شدند لذا این موضوع حتما برای ما ناراحت کننده است و ما در رابطه با این موضوع فکر می کنم که چگونه می توان در آینده از بروز چنین مسائلی جلوگیری کرد.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار بیان داشت: جبران بورس در خود بورس و در ماهیت خود بورس است، الان شاخص یک میلیون و 150 هزار و شاخص بورس بارها در سنوات گذشته هم ریزش داشته و این ریزش ها بین 10 تا 20 درصد بوده است، لذا باید ریزش های گذشته بررسی شود که مشاهده می شود، پس از مدتی این ریزش ها جبران شده است.

وی افزود: اگر شاخص بورس از شرایط فعلی به سطح قبلی برگردد، یعنی 80 درصد سود که این موضوع یعنی فرصت سرمایه گذاری بنابراین اینکه ما باید فرهنگ سازی کنیم و مردم با سواد مالی وارد بورس شوند لازم است و حتی روش های غیر مستقیم برای ورود مردم به بازار بورس طراحی شده است.

دهنوی بیان داشت: برای توسعه بازار سرمایه باید نهادهای مالی در بازار سرمایه توسعه یابند.

وی با اشاره به انحصار مجوز کارگزاری بیان داشت: حدود 15 سالی در کشور مجوز کارگزاری داده نمی شد، لذا این دستورالعمل بازنگری شد و فراخوان برای صدور مجوز ارائه شد.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار بیان داشت: اعتقاد من در بحث انحصارزدایی از طریق توسعه نهادهای مالی است و این موضوع را به قدرت پیگیری می کنم.

وی بیان داشت: پرسنل کارگزاری فقط مجوز خرید 25 میلیون سهام را داشتند و این باعث شده بود که این افراد با کد دیگران خریداری کنند، لذا ما این محدودیت را برداشتیم و در کنار آن نظارت ها را افزایش داده ایم.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار اظهار داشت: بسیاری نسبت به عدم انتشار صورت مالی اعتراض داشتند، اما ما به راحتی صورت های مالی سازمان را منتشر کردیم، لذا در 5 ماه گذشته تمام کارهایی که در توان ما بوده است را با قدرت انجام داده ایم اما راه بسیار زیادی نسبت به نقطه مطلوب وجود دارد.

وی بیان داشت: از جمله کارهایی که طی 5 ماه اخیر انجام شده تشکیل میز صنعت است و اعتقاد من در بحث بازار سرمایه این است که توسعه بازار سرمایه و ماهیت وجودی بازار سرمایه به بازار سرمایه است، بازار ثانویه یعنی محلی برای انتقال دارایی ها و ایجاد سیگنال برای بازار اولیه. کشف قیمتی که در بازار ثانویه اتفاق می افتد، ارزشش برای اقتصاد این است که بازار اولیه سیگنال دهد.

دهنوی بیان داشت: بازار اولیه یعنی پروژه های جدید و شرکت های مبتنی بر پروژه است، یعنی عرضه اولیه هایی که پولشان وارد شرکت شود، لذا بحث اولیه در حال بازنگری است تا پول به صورت مستقیم وارد شرکت شود. دستورالعمل شرکت های سهامی نهایی شده و به زودی ابلاغ می شود.

وی بیان داشت: مجریان ما نسبت به روش های تامین مالی پروژه ای آشنایی ندارند و نهادهای مالی دانش و تجربه کافی ندارند و مقررات ما در سازمان بورس کافی نبوده است.

دهنوی با اشاره به دلایل ایجاد بحث قیمت گذاری دستوری گفت: این موضوع به این دلیل ایجاد شده است، زیرا بسیاری از مدیران صنایع نسبت به منافع سهامدار خورد حساسیت کافی را ندارند، اما برای بازار سرمایه سود سهام اولویت است و لذا ما در قالب میز صنعت این موضوع را دنبال می کنیم که پیام خود را به سیاستمدار برسانیم.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار بیان داشت: چند روز پیش جلسه میز صنعت نیروگاهی برگزار شد و در آن جلسه بیان شد اگر نیروگاه های موجود سیکل ترکیبی خود را کامل کنند 7 هزار و 500 مگاوات برق قابل تولید است. اما چرا این سرمایه گذاری اتفاق نمی افتد، زیرا نیروگاه هایی که وارد بورس شده اند بازار قیمتی که به آنها داده نصف ارزش حال (NAV) است و برق را از آنها ارزان می خرند و پول را هم به آنها نمی دهند، بنابراین طبیعی است که سرمایه گذار بخش خصوصی وارد این بازار نشود. لذا اگر سرمایه گذاری در صنعت نیروگاهی توجیه پذیر شد، هم سهامدار نفع می برد هم اقتصاد و هم همه مردم سود می برند و راه آن است که دست از قیمت گذاری دستوری برداشته شود.

وی افزود: جایگاهی که امروز بازار سرمایه پیدا کرده جایگاهی ویژه در اقتصاد است و مطالبه مردم شده است و حضور مردم به ما ابزاری جدیدی داده است و از این ابزار باید استفاده کرد تا کاستی ها و نقص ها را در اقتصاد صنایع بورسی وجود دارد و قابل حل است را حل کرد و این موضوع را به اشکال مختلف از جمله میز صنعت دنبال می کنیم.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به دخالت هایی که در بازار می شود، گفت: تغییری که در دامنه نوسان ایجاد شد، اگرچه من بیشتر از هر فرد دیگری با تغییر در دامه نوسان بورس و محدودیت آن مخالف هستم، اما گاهی اوقات برای دوره های زمانی کوتاه مدت احتیاج به سیاست های مقطعی وجود دارد. لذا مقطعی که این تصمیم اتخاذ شد مقطع نااطمینانی در اقتصاد بود.

وی افزود: و واقعیت این بود که نمی دانستیم شکل گیری روابط ما در حوزه احیای برجام با قدرت های خارجی به چه شکلی خواهد بود و احساس می شد این نااطمینانی به بازار لطمه می زند و لذا برای یک دوره کوتاه مدت آن را کاهش دادیم تا زمان خریداری کنیم و تلاش کردیم با روش هایی که نقدشوندگی احیا شود و لذا تا اسفند که شاخص یک میلیون و 300 هزار بود کسی مخالف نبود، اما بعد از سال یک مقدار با تغییرات زمان به سمت روشن تر شدن رفت و لذا الان آحاد اقتصادی می توانند یک احتمالاتی بدهند و در این فضا نیاز به آن محدودیت نیست.

دهنوی گفت: هدف بلند مدت ما این است که دامنه نوسان به قدری بزرگ شود که عامل ایجاد صف نشود، بنابران ما در حال مطالعه هستیم در این رابطه با این موضوع هستیم تا یک طرح اساسی برای نوسان بازار ایجاد شود تا برای همیشه خیال بازار و فعالان بازار را راحت کند.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار اظهار داشت: صندوق تثبیت بازار برای یک بازار در حال رشد است و یک بازار در حال توسعه به اندازه کافی نهاد مالی و مکانیسم های تثبیت کننده دارد و نیاز به این ندارد که مجموعه حاکمیتی و تنظیم گری دست به این کار بزند، ولی امروز بازار سرمایه ما در حال رشد است، لذا وقتی اکنون یک نهاد مالی را ندارم و می خواهم نهادهای مالی را توسعه دهم بازار مالی نیاز به مکانیسم های ثبیت کننده دارد. صندوق تثبیت قرار نیست معجزه کند و قرار نیست قیمت ها را مصنوعی تغییر دهند، بلکه مکانیسم های آن تعریف شده است و در مواقع لازم به بازار کمک می کنند و به نقدشوندگی بازار کمک می کنند و سعی می کنند نوسانات بازار را هموار کنند اما نجات دهنده بازار نیستند، بلکه فقط هموارسازی انجام می دهند، لذا به دنبال پیشرفته شدن آنها هستیم.

وی بیان داشت: در 5 ماه گذشته کارهای بزرگی انجام شده و حتما تا نقطه مطلوب فاصله زیادی وجود دارد، هدف ما وارد کردن استارت آپ ها است اما به هر حال موانعی بر سر راه آن وجود دارد و ما در حال رفع آن هستیم.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار بیان داشت: همه شرکت هایی که در اقتصاد وجود دارند می توانند از فرآیندهای نوآورانه استفاده کنند و لذا ما در بازار سرمایه به دنبال نظام دهی و سازماندهی هستیم تا شرکت های بزرگ از نوآوری بهره مند شوند تا نوآوری به همه بازار سرمایه وارد شود.

وی به طرح تحول بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: این کار به تازگی آغاز شده است و لذا با این کار می توان مسیر بلند مدت را روشن کرد.

دهنوی بیان داشت: خودرو به عنوان یک کالایی که تنوع قیمتی دارد کالای مناسبی برای ورود به بورس نیست، اما این بحث مطرح آیا بورس هم حباب قیمتی دارد؟ است و لی اگر منجر به این شود که قیمت گذاری عادلانه شود و دفع فساد باشد ما هم می توانیم استقبال کنیم، اما سازمان بورس با قیمت گذاری دستوری که نمونه بازار آن در خودرو اتفاق افتاده مقابله می کند.

ورود ۵۰ هزار میلیارد تومان پول جدید به بورس/ آیا بورس حباب دارد؟/ رشد بازار سهام تا کجا ادامه می‌یابد؟

به گزارش شهرآرانیوز، بازار سهام به مقصد اصلی نقدینگی در اقتصاد ایران تبدیل شده؛ به‌طوری که یافته‌های اخیر نشان می‌دهد همزمان با تشدید روند صعودی بورس، فقط در یک ماه گذشته، دست‌کم ۲۰ هزار میلیارد تومان پول تازه، وارد بازار سهام شده است. رقم ورود پول به تالار‌های بورس در طول سال گذشته ۳۰ تا ۳۵ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. به گزارش همشهری، در شرایطی که جریان ورود نقدینگی به بورس شتاب گرفته، این پرسش مطرح است که رشد بازار سهام تا کجا ادامه می‌یابد؟ و آیا در بازار سهام حباب قیمت‌ها شکل گرفته است؟ البته کارشناسان در این‌باره نظرات متفاوتی دارند.

تغییر معادلات اقتصاد
معادلات اقتصاد ایران آیا بورس هم حباب قیمتی دارد؟ تغییر کرده؛ این روز‌ها اشتیاق ورود به بورس افزایش یافته، شدت این اشتیاق به حدی است که برخی دفاتر پیشخوان از پر بودن ظرفیت برای ثبت‌نام در سامانه سجام تا خرداد خبر داده‌اند. از پارسال به این‌سو به‌قدری پول جدید وارد بازار سهام شده که به‌نظر می‌رسد زیرساخت‌های نحیف بازار سرمایه ظرفیت تحمل آن را ندارد. از طرف دیگر در ابعاد درونی بازار هم توسعه‌نیافتگی ابزار‌های مالی در بورس موجب شده حجم عرضه با تقاضا متناسب نباشد. در ۲ سال گذشته می‌بایست بر تعداد شرکت‌های بورس اضافه می‌شد، میزان سهام شناور آزاد شرکت‌ها افزایش پیدا می‌کرد و حتی ابزار‌های مالی متنوع و کارا برای جذب نقدینگی جدید تولید می‌شد، اما غفلت مدیران بازار سرمایه از توسعه ابزار‌ها موجب شده فشار نقدینگی به متورم‌شدن قیمت سهام بینجامد؛ موضعی که برخی صاحب‌نظران را بر آن داشته که درباره شکل‌گیری حباب در بازار سهام ابراز نگرانی کنند.

وقتی حرفه‌ای‌ها هم جا می‌مانند
مشاهدات میدانی نشان می‌دهد شدت فشار نقدینگی برای ورود به بورس به‌قدری زیاد است که این روز‌ها حتی سهامداران حرفه‌ای هم از بازار جا مانده‌اند. سهام اغلب شرکت‌های بورس با صف‌های سنگین خرید مواجهند؛ سهامداران تازه‌وارد هم، بدون توجه به اینکه در حال سرمایه‌گذاری بر سهام چه شرکتی هستند، در صف خرید ایستاده‌اند.
تازه‌ترین محاسبات نشان می‌دهد، فقط در فروردین امسال ۱۲۵ هزار میلیارد تومان معامله در بازار سهام انجام شده که این رقم معادل یک‌پنجم کل معاملات پارسال است. پارسال ۸۲۲ هزار سهامدار جدید وارد بورس شدند که از این تعداد ۳۲۰ هزار نفرشان، در بهمن و اسفند وارد بازار سهام شده‌اند. برخی اطلاعات تأیید نشده هم حاکی‌است در فروردین امسال ۲۰۰ هزار سهامدار جدید وارد بورس شده‌اند و رقم کل تعداد سهامداران بورس، برای نخستین‌بار از مرز ۱۲ میلیون نفر عبور کرده است. روند به‌گونه‌ای است که ارزش روزانه معاملات سهام به ۷ تا ۱۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. این رشد سرسام‌آور بسیاری را بر آن داشته که از خود بپرسند که آیا سهام شرکت‌های بورس با حباب مواجه شده است؟

بیم‌های بورس
بررسی‌های اولیه همشهری در مورد مخاطرات پیش‌روی بازار سهام نشان می‌دهد احتمالا ۳ مخاطره اصلی ظرف چند ماه آینده رشد بازار سهام را تهدید می‌کند. این مخاطرات شامل مقاومت‌های پیش روی شاخص از نظر تکنیکی، نزدیک‌شدن به دوره رکود سنتی در ماه مبارک رمضان و همینطور نزدیک‌شدن به فصل مجامع شرکت‌های بورس است.
تحلیلگران تکنیکال معتقدند شاخص کل به‌زودی در محدوده ۷۷۰ هزار واحد و سپس در محدوده ۸۲۰ هزار واحد با مقاومت روبه‌رو خواهد شد و احتمال نزول یا اصلاح شاخص در این محدوده‌ها وجود دارد. اکنون شاخص کل بورس تهران در محدوده ۷۴۲ هزار واحد قرار دارد. مخاطرات بعدی، نزدیک‌شدن به دوره احتمالی رکود بازار در ماه مبارک رمضان و در زمان برگزاری مجامع شرکت‌های بورس در خرداد و تیر است. مطابق سنت هر‌ساله ارزش معاملات بازار سهام در ماه رمضان و همینطور فصل مجامع شرکت‌ها با کاهش مواجه می‌شود و بورس وارد یک دوره رکورد موقت می‌شود. با اینکه به‌نظر نمی‌رسد در سال‌جاری این مولفه‌ها قادر باشند از شدت هجوم نقدینگی به بورس جلوگیری کنند، اما می‌تواند به‌عنوان ۲ عامل سنتی و اثر‌گذار بر بورس آن‌ها را درنظر گرفت.

امید‌های بورس
در مقابل مخاطرات پیش‌روی بورس، وزن امید‌ها و مولفه‌های اقتصادی اثر‌گذار بر بازار سهام پر‌قدرت‌تر است. بازار سهام اکنون بال‌های امید پر‌قدرتی برای صعود و پرواز دارد؛ از یک طرف پس از ۷ سال تردید، حالا حمایت دولت را پشت خود احساس می‌کند و از سوی دیگر با فریز و کاهش عملی نرخ بهره، انرژی مضاعفی گرفته است. بازار سهام همچنین به رشد دوباره قیمت دلار و افزایش نرخ تورم امید زیادی دارد، چون هردوی این عوامل بر بورس اثرات عمیقی برجای می‌گذارند. برخی تحلیل‌ها از احتمال رشد دوباره و هدایت‌شده قیمت دلار، با نظر دولت، حکایت دارد. از سوی دیگر، به‌نظر می‌رسد دولت به‌دلیل تنگنا‌های مالی چاره‌ای جز حمایت از بورس ندارد و به همین دلیل تمایل دارد نقدینگی را به سمت بورس هدایت کند. رفتار دولت در سال جهش تولید نشان می‌دهد که در تلاش است از طریق اعمال سیاست‌های انبساطی و حتی پول‌پاشی، زمینه رونق در اقتصاد را فراهم کند. این سیاست می‌تواند به رشد تورم دامن بزند و، چون تورم محرکی پرقدرت برای رشد بورس است، این احتمال وجود دارد که بازار سهام تحت‌تأثیر همین عوامل پرقدرت، یعنی رشد قیمت دلار، افزایش نرخ تورم و همینطور سیاست‌های حمایتی دولت به رشد پر‌شتاب خود ادامه دهد. به همه این عوامل اقتصادی باید کاهش نرخ بهره را هم اضافه کرد. به‌طور کلی هر واحد کاهش نرخ بهره می‌تواند به رشد شاخص بورس تا چندین هزار واحد منجر شود.

آیا بورس حباب دارد؟
نسبت قیمت به درآمد (P/E) بازار سهام که از ۳ دهه پیش همواره یکی از خط‌کش‌های محاسبه حباب در بورس تهران محسوب می‌شده، حالا به رقم ۱۴ مرتبه رسیده است. این مولفه مهم در طول سال‌های قبل بین ۴.۵ تا ۹ مرتبه در نوسان بود، اما با کاهش نرخ بهره، اعداد قبلی در حال شکسته‌شدن است. با این حال، اعداد جدید پیامی تازه را مخابره می‌کنند و آن این است که مقدار سود شرکت‌ها از مقدار رشد قیمت سهام پشتیبانی نمی‌کند. به همین دلیل است که این روز‌ها برخی کارشناسان معتقدند در بازار سهام حباب شکل گرفته است؛ چنان‌که محمودرضا خواجه نصیری، نایب‌رئیس هیأت مدیره بورس تهران در این‌باره می‌گوید: براساس مطالعات انجام‌شده بر آیا بورس هم حباب قیمتی دارد؟ سهام شرکت‌های بورس، در سال۹۸، رشد قیمت ۷۵درصد شرکت‌ها، از نظر تعداد و ۵۵درصد آن‌ها از نظر ارزش، با عملکردشان همخوانی نداشته است. به‌گفته مدیرعامل تامین سرمایه تمدن، ۹۸درصد شرکت‌ها به‌لحاظ تعدادی، دارای انحراف منفی بازده سهم از رشد فروش و سودآوری هستند و فقط ۲درصد آن‌ها توانسته‌اند رشد مساوی یا بهتر از بازده سهم را تجربه کنند. به‌عبارت دیگر، قیمت سهام این شرکت‌ها در سال۹۸ رشد کرده، اما در مقابل انتظار رشد سود و فروش آن‌ها با این رشد همخوانی ندارد. به گفته خواجه‌نصیری، فقط ۱۰ تا ۲۰درصد شرکت‌های حاضر در بورس در سال۹۸ با این منطق ارزنده ارزیابی شده‌اند. او در عین حال در پاسخ به این پرسش که آیا بازار سرمایه با حباب روبه‌روست، تأکید کرد: تعمیم این مسئله به کل بازار قابل پذیرش نیست، اما تعداد قابل‌توجهی از شرکت‌ها، از بازده‌شان انحراف دارند. نوید خاندوزی، از کارشناسان بازار سرمایه هم گفت: به‌نظر می‌رسد در برخی سهم‌ها، رشد قیمت با وضع شرکت تناسب ندارد. اینگونه شرکت‌ها با حباب قیمت مواجهند، ولی کلیت بازار سرمایه حباب ندارد. او افزود: اگر سرعت رشد بازار سرمایه ملایم‌تر شود و روند اصلاحی هم شکل بگیرد، قیمت سهم‌ها جذاب‌تر خواهد شد. به‌گفته او، رشد بازار سرمایه ناشی از ورود حجم بالای نقدینگی است بنابراین تا زمانی که این جریان نقدینگی وجود دارد، رشد بازار هم ادامه خواهد داشت.

همزمان با تشدید روند صعودی بورس، فقط در یک ماه گذشته، دست‌کم ۲۰ هزار میلیارد تومان پول تازه، وارد بازار سهام شده است. رقم ورود پول به تالار‌های بورس در طول سال گذشته ۳۰ تا ۳۵ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.

اظهارات جالب رئیس سازمان بورس درباره حباب بورس

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار معتقد است بخش مهمی از تغییرات قیمتی در اقتصاد ایران تحت تاثیر تورم انتظاری به وجود می‌آید و نمی‌توان برای تمامی آنها از لفظ حباب استفاده کرد.

به گزارش تحریریه، محمد علی دهقان دهنوی امروز ( سه شنبه) در نشست هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران اظهار کرد: ما در ماه‌های گذشته بارها شاهد آن بوده‌ایم که در تحلیل بازار بورس از لفظ حباب استفاده می‌کنند و این در حالی است که وقتی شاخص بورس ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار واحد بود نیز بعضی می‌گفتند بورس حباب دارد. در حالی که ما باید تحلیل کنیم ریشه تغییرات قیمتی در اقتصاد ایران چیست و حباب را باید در چه زمینه‌ای به کار برد.

وی با اشاره به شرایطی که اقتصاد ایران در سال‌های گذشته تجربه کرده است، بیان کرد: ما نباید در اقتصاد یک متغیر اسمی را با یک متغیر واقعی مقایسه کنیم. مثلا اگر رشد اقتصاد کشور مثبت سه درصد باشد، آیا تولیدکنندگان حاضرند قیمت محصول خود را تنها سه درصد افزایش دهند؟ یا اگر رشد اقتصاد منفی شد، آیا قیمت کالاها کاهش می‌یابد؟ در اقتصاد ایران متاسفانه قیمت‌ها در بسیاری از مواقع تحت تاثیر تورم انتظاری تغییر می‌کنند و این با حباب معنی یکسانی ندارد. در دوره فشار حداکثری ترامپ، یک تورم انتظاری جدی شکل گرفت و این با حباب متفاوت است.

رییس سازمان بورس با اشاره به وضعیتی که سایر بازارها در ماه‌های گذشته تجربه کرده‌اند، بیان کرد: وقتی این انتظار به وجود می‌آید که ارزش پول ملی کاهش می‌یابد، عده‌ای برای حفظ سرمایه خود به سمت بازارهایی مانند سکه یا دلار می‌روند. عده‌ای وقتی سکه ۱۶ میلیون تومان بود خرید کردند اما امروز قیمت سکه به حدود ۱۰ میلیون تومان رسیده یا عده‌ای وقتی دلار از مرز ۳۰ هزار تومان گذشته بود خرید کردند اما امروز دلار به ۲۴ هزار تومان رسیده است. در بازار بورس نیز میزان کاهش شاخص در همین حد بوده است و تحت تاثیر تغییر شرایط اقتصادی، تغییراتی رخ داده که تفسیر حباب از آنها اشتباه است.

دهنوی با بیان اینکه عده‌ای از مردم وقتی بازار سرمایه به اوج رسیده بود به آن ورود کردند، گفت: متاسفانه همین موضوع باعث شد مردم ضرر کنند که این برای ما بسیار ناراحت کننده است. ما باید با ایجاد برخی تغییرات اصولی در آینده از رخ دادن چنین مسائلی جلوگیری کنیم. اگر شاخص بورس از شرایط فعلی به اوجی که چند ماه قبل تجربه کرده بود بازگردد این خود به یک سرمایه گذاری جدید می‌ماند که برای جلوگیری از زیان دهی مردم، باید در کنار برنامه ریزی‌های کلان، طوری فرهنگ سازی شود که مردم دچار زیان نشوند.

وی با اشاره به برخی اقدامات سازمان بورس برای حمایت از بازار، اظهار کرد: ما برخی محدودیت‌ها در خرید و فروش سهام برای پرسنل کارگزی ها را کاهش دادیم و تلاش شد در توسعه نهادهای مالی، انحصار زدایی صورت گیرد. ما در پنج ماه گذشته هرچه که از دستمان برمی‌امد انجام دادیم اما همچنان راهی طولانی تا رسیدن به اهداف کلان وجود دارد.

رییس سازمان بورس این را نیز گفت که بازار اولیه شامل پروژه‌های جدید باید در بورس محوریت بیشتری پیدا کنند و بحث‌های اولیه در این زمینه ادامه دارد.

بـورس حبابی است یا متورم؟

سال گذشته و در پی اشتیاق بی‌سابقه مردم برای ورود به بازارسرمایه، 30هزار میلیارد تومان نقدینگی به این بازار وارد شده و این اشتیاق امسال تا آنجا پیش رفته که تنها در سه ماه ابتدایی سال 50هزار میلیارد تومان را راهی بورس کرده است.

قدس آنلاین: سال گذشته و در پی اشتیاق بی‌سابقه مردم برای ورود به بازارسرمایه، 30هزار میلیارد تومان نقدینگی به این بازار وارد شده و این اشتیاق امسال تا آنجا پیش رفته که تنها در سه ماه ابتدایی سال 50هزار میلیارد تومان را راهی بورس کرده است.

ورود 80هزار میلیارد تومان پول به بورس در مدت 15 ماه گذشته، روزهایی اغلب سبز برای این بازار رقم زده، اما این ورود در سال‌های اخیر با شائبه حبابی‌بودن بازار هم همراه بوده تا به موازات ورود میلیونی غیرحرفه‌ای‌های جویای سود، گروهی نیز با دغدغه حبابی‌بودن بازار، فعلاً از ورود به آن چشم بپوشند.

حبابی‌بودن یا نبودن ارزش‌سهام به معنای«فاصله گرفتن بیش از حد قیمت دارایی از ارزش ذاتی» نه‌تنها بین مردم بلکه بین کارشناسان هم در جریان است و نوعی نگرانی و استیصال برای صاحبان سرمایه فراهم آورده است. نگرانی برای آن‌ها که اندک سرمایه‌های خود را به بازار آورده‌اند و استیصال برای آن‌ها که دغدغه ذوب بیش از پیش دارایی‌شان در برابر تورم را دارند، اما هنوز نتوانسته‌اند بر تردید خود برای ورود به بورس غلبه کنند.

اقتصاد متورّم، حباب خلق نمی‌کند

به گفته یک کارشناس بازارسرمایه، از نظر علمی و آکادمیک شاید نتوان تعریف و فرمولی برای محاسبه حباب پیدا کرد، اما واقعیت این است که در اقتصادهایی مانند ایران که تورم بالایی دارند، حباب به آسانی شکل نمی‌گیرد و از آن جایی که در 40 سال گذشته فقط چهار یا پنج سال تورم تک‌رقمی بوده، قیمت‌ها همواره رو به صعود بوده است.

همایون دارابی به خبرنگار ما می‌گوید: در حال آیا بورس هم حباب قیمتی دارد؟ حاضر سهام شرکت‌های بزرگ حبابی نیست، اما سهام شرکت‌های کوچک که ناچیز است و تقاضای بالایی برای آن وجود دارد، حباب دارد. در مجموع سهام 700 تا 800 شرکت تقریباً مشکل حبابی‌شدن ندارند، اما حدود 60 شرکت که به افشای اطلاعات هم ملزم نیستند، ممکن است از ارزش ذاتی فاصله گرفته و اصطلاحاً حبابی شده باشند.

به باور این کارشناس بازارسرمایه، در چنین شرایطی مردم باید محتاط باشند و حدود 6ماه تا یک سال از تالارهای مجازی برای معاملات استفاده و مدتی را به صورت غیرمستقیم از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس فعالیت کنند تا چند و چون بازار را دریابند.

تفاهم‌نامه‌ای که دولت و مردم را راضی می‌کند

علی حیدری در گفت‌وگو با خبرنگار ما و در پاسخ به اینکه آیا بورس حباب دارد یا نه و اینکه تردیدها در این خصوص تا چه حد بجاست، می‌گوید: در حال حاضر به دلیل شرایط خاص اقتصادی کشور، به احتمال زیاد بورس حبابی نیست؛ چرا که تورمی که به دلیل ضعف مدیریت مسئولان در بطن جامعه وجود دارد، افزایش قیمت مواد اولیه، شرکت‌ها و در نهایت تغییر در صورت مالی و فروش کالاهای نهایی و افزایش سهام را هم رقم زده و خریداران و فروشندگان را در بازار سهام مجذوب خود کرده است.

این کارشناس بازارسرمایه تأکید می‌کند: هیچ عملکرد اقتصادی خاصی در بنگاه‌ها و شرکت‌ها دیده نمی‌شود و این رشد تنها نتیجه تورم است و عمده شرکت‌ها آیا بورس هم حباب قیمتی دارد؟ قیمتشان در حد تورم بالا می‌رود و تبدیل به قیمت تعادلی می‌شود. این بدان معنی است که جای نگرانی نیست و سهام اغلب شرکت‌ها حباب ندارد.

حیدری ادامه می‌دهد: مردم به خاطر تورم شدید، به ورود به بورس رغبت زیادی نشان می‌دهند و اعلام حمایت دولت و حاکمیت از بازار سهام نوعی تفاهم‌نامه نانوشته بین مردم و دولت ایجاد کرده تا براساس آن هم مردم از ذوب شدن نقدینگی‌شان در برابر تورم در امان باشند و دولت هم با افتخار در پایان سال کاری آمار و ارقام اقتصادی خوشایندی را به رخ بکشد!

وی معتقد است: هر گونه شک و تردید در بازار مبتنی بر احتمالات سهام، منطقی و قابل درک است، از این رو به سهامداران پیشنهاد می‌شود تا زمانی که دولت و حاکمیت از بازار سهام حمایت می‌کنند، در بورس گردش مالی داشته باشند و به محض دریافت سیگنال‌هایی خاص که عمدتاً از رویکردهای بانک‌مرکزی قابل درک است، از بازار خارج شوند.

70درصد بازار در اختیار 50شرکت

یک کارشناس دیگر هم می‌گوید: بازارسرمایه از ابتدای سال ۹۷ به بعد با رشد خوبی مواجه بوده و انتظار می‌رود این امر ادامه‌دار باشد. در سال‌های اخیر شاهد تأثیرگذاری تورم بر سهام بورس هستیم؛بنابراین در سال گذشته با تورم ۴۱درصدی در جامعه، شاخص‌های بورس هم افزایش پیدا کرد. از طرفی دیگر انتظار می‌رود با افزایش قیمت کالاها در سال جاری، شاخص‌ بورس باز هم رو به رشد باشد.

احمد جانجان ادامه می‌دهد: در بازار سهم‌هایی وجود دارد که چند برابر ارزش واقعی معامله می‌شوند که این اتفاق به دلیل ورود نقدینگی به بازار و صرف خرید سهام بدون در نظر داشتن اینکه چه سهامی خریداری می‌شود، رخ می‌دهد؛ از این رو لازم است هنگام خرید، وضعیت بنیادی شرکت‌ها مورد بررسی قرار گیرد.

به باور وی، افراد بدون اطلاعات کافی و با توجه به تبلیغات به سمتی هدایت می‌شوند که روند صعودی در قیمت‌ها را به دنبال خواهد داشت. برخی شرکت‌ها با توجه به تورم، نرخ دلار و قیمت محصولات به سوددهی خوبی رسیده و با اعلام این موضوع در صورت‌های مالی برای هر سهم ارزش‌گذاری کرده و در نتیجه افراد برای خرید آن ترغیب می‌شوند.

جانجان می‌گوید: افراد به اشتباه سهم‌هایی را خریداری می‌کنند که در این سرمایه‌گذاری دومینووار، برخی پول‌دار شده‌اند، اما باید توجه داشت این روند ادامه‌دار نیست و قطعاً شاهد زیان خواهیم بود.

به گفته وی،۷۰درصد کل بازار بورس به ۴۰ تا ۵۰ شرکت تعلق دارد و بدون آن‌ها بورسی نخواهیم داشت، اما عده‌ای با خرید ظاهری و مصنوعی سهم شرکت‌های کوچک، در نظام عرضه و تقاضا اخلال ایجاد می‌کنند.

جانجان تأکید می‌کند: کلیت بازار حباب ندارد. لازم است برای تحلیل بورس مسائل مختلف را در نظر داشت و مقایسه آن با سال‌های گذشته صحیح نیست؛ چرا که عوامل مختلف از جمله میزان نقدینگی و معاملات خرد از سال ۹۲ تاکنون رشد ۱۰برابری داشته است.

بورس؛ خالق تورم‌انتظاری

تحلیل‌های کارشناسی در شرایطی حبابی بودن بورس را با توجه به تورم اقتصاد کشور، مردود می‌دانند که خبرگزاری فارس در گزارشی به عدم‌تناسب بین افزایش شاخص کل بورس با رشد نرخ ارز اشاره کرده است.

در این گزارش آمده است: از مهر سال ۹۶ تا ۲۲تیر سال ۹۹ ، نرخ آیا بورس هم حباب قیمتی دارد؟ ارز ۴۵۳ درصد رشد داشته، اما شاخص کل بورس افزایش انفجاری و بی‌سابقه ۱۹۸۷درصدی را تجربه کرده است. برخی فعالان بازارسرمایه، عامل اصلی رشد بازار را رشد بهای ارز و افزایش درآمدها و پیش‌بینی درآمد شرکت‌های بورسی عنوان می‌کنند، اما نگاهی به تغییرات بهای ارز و نسبت آن با شاخص بورس از مهر ماه 96 تاکنون نشان می‌دهد هر چند در سال 96 و 97 رشد نرخ ارز از شاخص بورس بیشتر بوده، اما تقریباً از نیمه دوم سال 98 سرعت رشد شاخص از نرخ ارز پیشی گرفته و این شدت در سال 99 به صورت انفجاری و لجام‌گسیخته شده است.

بر اساس همین گزارش برخی اقتصاددانان معتقدند در شرایط فعلی دیگر نرخ ارز موتور محرک افزایش شاخص بورس نیست و برعکس این بورس است که سایر بازارها از جمله بازار ارز را با تورم‌انتظاری مواجه می‌کند.

گزارش فارس همچنین به نامه اخیر 25 کارشناس اقتصادی و مالی به رئیس‌جمهور و ارائه راهکارهایی نظیر عرضه بدون تعلل دارایی‌های بورسی دولت، افزایش نرخ سود بازار بین‌بانکی و سپرده‌های بانکی توسط بانک‌مرکزی،‌ شتاب‌دهی به عرضه‌های اولیه شرکت‌ها و افزایش درصد شناوری، توقف هر نوع پیام‌دهی سیاست‌گذاری در معنای بیمه‌گری کلان بورس و کنترل مؤثر در نظارت بانکی برای جلوگیری از تزریق اعتبارات جدید بانکی به بازار بورس و جلوگیری از رشد بیش از حد نقدینگی، اشاره می‌کند.

زمزمه‌هایی برای ریزش بورس

اضافه می‌شود در حالی که با هجوم بی‌سابقه نقدینگی به بورس، مجموع میانگین وزنی بازده سهام از ابتدای امسال به ۲۴۲درصد افزایش یافته، برخی تحلیلگران معتقدند، زمزمه‌هایی که در خصوص احتمال توقف عرضه باقیمانده سهام دولت در قالب ETF به گوش می‌رسد و سیاست جدید بانک‌مرکزی برای افزایش انتشار گواهی سپرده ۱۸درصدی و به تبع آن کاهش سرعت خلق پول، بر بازارسرمایه تأثیر منفی خواهد گذاشت.