اولین عرضه بورسی اتوموبیل
مدیر عملیات بازار بورس کالا با تشریح روند دریافت کد معاملاتی و خرید خودرو در بورس کالا اعلام کرد که روز چهارشنبه خودروی کارا گروه بهمن در بورس کالا عرضه خواهد شد.
عباس یعقوبی در گفتوگو با ایسنا، با تاکید بر اینکه بستر لازم برای فروش خودرو در بورس کالا فراهم شده است، اظهار کرد: هدف این است که با استفاده از بازاری شفاف و رقابتی، خودرو با قیمتی منصفانه به دست مصرف کننده برسد.
وی ادامه داد: شرط لازم برای محقق شدن اهداف یاد شده، عرضه منظم توسط خودروسازان در بورس و عدم فروش در بازار خارج از بورس است تا به ایجاد بازار متشکل خودرو کمک شود و خریداران با اطمینان از عرضه مستمر خودرو در بورس، رفتارهای هیجانی از خود بروز ندهند.
جزئیات و چگونگی دریافت کد و خرید از بورس
مدیر عملیات بازار بورس کالای ایران با بیان اینکه اطلاعیه عرضه برای آگاهی عموم مردم روی سایت بورس کالا در دسترس قرار گرفته است، گفت: زمان ثبت سفارش از یک روز پس از انتشار اطلاعیه عرضه تا ساعت ۸:۳۰ روز انجام معامله امکان پذیر است. پس از آن از طریق معاملات حراج باز جلسه معاملاتی فروش خودرو برگزار میشود. استفاده از روش حراج باز متضمن کشف نرخ عادلانه و جلوگیری از به وجود آمدن انگیزه سفتهبازی خارج از بورس میشود زیرا مصرف کننده نهایی تا هر قیمتی که مناسب بداند زمان دارد رقابت را ادامه دهد و خودرو مورد نیاز خود را خریداری کند.
یعقوبی توضیح داد: برای شرکت در حراج و خرید خودرو، مشتریان باید در بورس کالا پذیرش شوند که به هر دو صورت مراجعه حضوری و الکترونیکی این امکان فراهم شده است. در روش حضوری مشتری به یکی از کارگزاریهای دارای مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار مراجعه میکند و مدارک و فرمهای مورد نیاز را تکمیل میکند. پس از بررسی مدارک توسط بورس کالا، صدور کد مشتری انجام میشود.
او ادامه داد: در روش الکترونیکی مشتری دارای کد سجام با مراجعه به سامانه آنلاین شرکتهای کارگزاری، کدملی خود را وارد میکند و پیامکی از سامانه سجام که حاوی رمز است دریافت میکند. با وارد کردن رمز دریافت شده اطلاعات مشتری از سامانه سجام فراخوانی شده و در اختیار بورس کالا قرار میگیرد و با توجه به انجام احراز هویت در مراحل ثبتنام سجام، کد مشتری توسط بورس کالا صادر میشود.
مدیر عملیات بازار بورس کالای ایران در ادامه گفت: برای انجام معامله، مشتریان باید دارای حساب وکالتی متعلق به خود باشند که خدمت حساب وکالتی از طریق اکثر بانکها به مشتریان ارائه میشود. در این زمینه، تمام وجه معامله باید در حساب وکالتی موجود باشد تا در زمان انجام معامله این مبلغ بلوکه شود و پس از انجام معامله به حساب بورس کالا برای تسویه انتقال یابد.
او افزود: شرکت در جلسه معاملاتی صرفا از طریق کارگزاران انجام میشود. آدرس و شماره تماس شرکت های کارگزاری در سایت بورس کالا درج شده است.
یعقوبی در پایان به عرضه روز چهارشنبه اشاره کرد و گفت: در اولین مرحله از عرضه، خودروی کارا بصورت تک کابین و دو کابین روز چهارشنبه (۲۸ اردیبهشت ماه جاری) با قیمت های پایه حدود ۲۹۱ میلیون تومان برای تک کابین و ۳۰۱ میلیون تومان برای خودروی دوکابین انجام می پذیرد و بدیهی است سایر خودروها پس از تقاضای عرضه کننده و پذیرش از طریق بورس کالا قابل عرضه خواهند بود.
با انواع بورس ها آشنا شوید
در بازار سرمایه، انواع بورس ها وجود دارد که در حوزههای مختلف به فعالیت میپردازند. با خواندن این مقاله، با انواع بورس ها آشنا شوید.
به گزارش شهر بورس، در بازار سرمایه ایران، بورسهای مختلفی وجود دارد که با مطالعه این مقاله خواهید توانست لا انواع بورس ها آشنا شوید.
بورسها
شرکت بورس اوراق بهادار تهران
بورس اوراق بهادار تهران، بازاری متشکل و خود انتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران طبق قانون مورد دادوستد قرار میگیرد. این شرکت در قالب فعلی خود به صورت شرکت سهامی عام در سال ۱۳۸۵ تاسیس شد. ماموریت اصلی شرکت بورس اوراق بهادار تهران، ایجاد بازاری منصفانه، کارآ و شفاف با ابزارهای متنوع و دسترسی آسان با هدف ایجاد ارزش افزوده برای ذی نفعان است.
از مهمترین وظایف بورس اوراق بهادار تهران میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تشکیل، سازماندهی و ادارە بورس اوراق بهادار
- پذیرش شرکتها
- وضع و اجرای ضوابط حرفهای و انضباطی برای اعضای بورس
- تعیین وظایف و مسئولیت های اعضا و نظارت بر فعالیت آنها
- نظارت بر حسن انجام معاملات اوراق بهادار پذیرفته شده
- تهیه، جمع آوری، پردازش و انتشار اطلاعات
- نظارت بر فعالیت ناشران اوراق بهادار پذیرفته شده
معاملات سهام، حق تقدم سهام، اوراق بدهی (انواع اوراق مشارکت، صکوک و …)، اوراق بورس متشکل و بازار خارج از بورس مشتقه (قراردادهای آتی و اختیار معامله) و صندوقهای سرمایهگذاری در بورس امکان پذیر است.
شرکت فرابورس ایران
شرکت فرابورس ایران در سال ۱۳۸۸ و با هدف ایفای نقش بازار خارج از بورس، به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد. در واقع فرابورس ایران با ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس، اما با شرایط پذیرش و معامله سادهتر ایجاد شد. مهم ترین وظیفه فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند.
بازارهای و تابلوهای معاملاتی فرابورس ایران عبارتند از:
بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار پایه (پایه زرد، پایه نارنجی، پایه قرمز)، بازار شرکت های کوچک و متوسط، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار مشتقات
در بازار ابزارهای نوین مالی فرابورس ایران، صندوقهای سرمایه گذاری زمین و ساختمان، صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله (ETF)، صندوقهای جسورانه (VC)، اوراق تامین مالی استاندارد، اوراق تامین مالی واجد شرایط خاص، اسناد خزانه اسلامی و اوراق تسهیلات مسکن (تسه) مورد معامله قرار میگیرند که بسیاری از این موارد برای نخستین بار توسط فرابورس معرفی شده است. علاوه بر این، فرابورس ایران بستر تامین بورس متشکل و بازار خارج از بورس مالی جمعی را نیز فراهم کرده است.
شرکت بورس کالای ایران
شرکت بورس کالای ایران فعالیت خود را از سال ۱۳۸۶ آغاز کرده است. انواع محصولات صنعتی و معدنی، فرآوردههای نفت و پتروشیمی و کشاورزی در قالب معاملات نقد، نسیه، سلف، سلف استاندارد و ابزارهای مشتقه از جمله قراردادهای آتی، در بورس کالای ایران انجام میشود.
بازارهای بورس کالا عبارتند از:
- بازار آتی
- بازار اختیار معامله
- بازار گواهی سپرده کالایی
- بازار صندوقهای کالایی
- بازار سلف استاندارد
- بازار فیزیکی
زعفران، زیره، برنج، پسته، کشمش و سکه طلا، از جمله مواردی هستند که در بازار گواهی سپرده کالایی بورس کالا مورد معامله قرار میگیرند.
شرکت بورس انرژی ایران
شرکت بورس انرژی ایران در سال ۱۳۹۱ به صورت یک شرکت سهامی عام تاسیس شد. بورس انرژی ایران، بستری برای انجام معاملات حاملهای انرژی (شامل نفت، گاز، برق و غیره) و اوراق بهادار مبتنی بر آنهاست.
بورس انرژی دارای چهار بازار فیزیکی، مشتقه، فرعی و سایر اوراق بهادار قابل معامله است. بازار فیزیکی شامل سه تابلوی برق، نفت و گاز و تابلوی سایر حاملهای انرژی، بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله و بازار سایر اوراق بهادار قابل معامله شامل گواهی صندوق های سرمایهگذاری قابل معامله و اوراق گواهی ظرفیت است. همچنین هر یک از تابلوها دارای دو رینگ داخلی و بینالمللی هستند.
بازار سرمایه چیست؟ | آشنایی با انواع بازار سرمایه در ایران
بازار سرمایه، بازاری است که سرمایه های خرد و کلان مردم را بهصورت وام در اختیار بنگاههای اقتصادی قرار میدهد. این بازار، سرمایه های کاری و ثابت در اختیار صنایع قرار میدهد و برای بدهیهای میانمدت و بلندمدت دولت، اعتبار مالی تهیه میکند.
در بازار سرمایه سهام معمولی، اسناد قرضه و اوراق دولتی معامله میشوند. در رایجترین تقسیمبندی، بازار سرمایه ازنظر مرحله عرضه، به دو بازار اولیه و بازار ثانویه تقسیم میشود.
در این مقاله میخواهیم به معرفی ارکان بازار سرمایه و چگونگی پیدایش هرکدام بپردازیم تا ضمن آشنایی با سازمانهای مربوطه، ابزار هرکدام از بازارها را برای معامله بشناسید. با ما همراه باشید…
این مقاله رو با یک سری تعاریف مهم و پاسخ به چند سوال آغاز می کنیم:
۱) بازار سرمایه چیست؟
بازار سرمایه بازاری برای خرید و فروش اوراق هست. بازار سرمایه بین کسانی که سرمایه دارند؛ مثل سرمایه گذران حقیقی (افراد حقیقی که سرمایه های خرد دارند) و سرمایه گذاران حقوقی، و افرادی که متقاضیان سرمایه هستند مثل شرکت ها، دولت یا اشخاص، ارتباط ایجاد میکند. بازار سرمایه برای عملکرد اقتصاد حیاتی است، چراکه سرمایه جزئی ضروری برای تولید خروجی در اقتصاد است. بازار سرمایه شامل بازار اولیه، بازار ثانویه و بازار اوراق مشارکت میشود.
۲) انواع بازار سرمایه در ایران کدماند؟
الف- سازمان بورس و اوراق بهادار
سازمان بورس و اوراق بهادار را میتوان بهعنوان اولین نهاد مربوطه به بازار سرمایه در نظر گرفت که با توجه به تحولات اقتصادی مبتنی بر بازار در دهه ۱۳۴۰ تأسیس شد. این سازمان موسسهای غیردولتی است که دارای شخصیت حقوقی و مالی مستقل بوده و از محل کارمزدهای دریافتی و سهمی از حق پذیرش شرکت ها در بورس و سایر درآمدها اداره میشود.
بورس اوراق بهادار به معنی یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت ها یا اوراق قرضه دولتی یا مؤسسات معتبر خصوصی، تحت ضوابط و قوانین و مقررات خاصی انجام میشود. مشخصه مهم بورس اوراق بهادار، حمایت قانون از صاحبان پساندازها و سرمایه های راکد و الزامات قانونی برای متقاضیان سرمایه است.
طبق ماده ۴ دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران، بازار بورس اوراق بهادار به سه بخش مجزا تفکیکشده است:
- بازار اول – تابلوی اصلی
- بازار اول – تابلوی فرعی
- بازار دوم
که هرکدام از تابلوها شرایط پذیرش خاصی دارند.
ب- فرابورس ایران
فرابورس ایران نیز از دیگر ارکان بازار سرمایه کشور به شمار میرود که مانند سایر بورس ها تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت مینماید. فرابورس اولین و تنها بازار خارج از بورس کشور هست که در سال ۱۳۸۸ فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.
بهاینترتیب تأسیس این بورس موجب گردید بسیاری از بنگاههای اقتصادی که شرایط پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران را نداشتند با شرایط آسانتری پذیرفته شوند و در ضمن تأمین منابع مالی از طریق بازار سرمایه تسهیل گردید.
بازار فرابورس شامل ۶ بازار زیر است که شرایط پذیرش شرکت ها در هر یک از این بازارها متفاوت است:
- مشتمل بر بازار اول
- بازار دوم
- بازار سوم
- بازار پایه
- بازار شرکت های کوچک و متوسط (SMF)
- بازار دارایی فکری
بازار اول:
در بازار اول، معاملات سهام شرکت های سهامی عامی که شرایط حضور در تابلو اول فرابورس را احراز کرده باشند، انجام میشود. پذیرش شرکت در بازار اول فرابورس منوط به تهیه امیدنامه و ارسال مدارک و مستندات کافی بهمنظور شناخت از وضعیت شرکت هست.
پس از تکمیل مدارک یادشده هیات پذیرش اوراق بهادار ضمن بررسی وضعیت مالی و عملیاتی، در صورت احراز شرایط با پذیرش شرکت موافقت مینماید.
بازار دوم:
در بازار دوم فرابورس مانند بازار اول، معاملات سهام شرکت های سهامی عام انجام میشود؛ اما شرایط پذیرش و قوانین در بازار دوم فرابورس، نسبت به بازار اول آسانتر است.
بازار سوم (بازار عرضه):
سهام شرکت های سهامی بهصورت عمده و بلوکی، حق تقدم سهام، پذیرهنویسی سهام و سایر اوراق بهادار در بازار عرضه معامله میشود.
بازار ابزارهای نوین مالی:
کلیه ابزارهای مالی بهجز سهام و حق تقدم خرید سهام مانند انواع اوراق مشارکت، انواع گواهی سرمایه گذاری و انواع صکوک که در زمان پذیرش حداقل سه ماه تا سررسید آنها فرصت باقیمانده باشد، قابلپذیرش در این بازار هستند به شرطی که بعد از پذیرش، معاملات دستدوم آنها بهصورت انحصاری از طریق فرابورس انجام شود.
بازار پایه:
این بازار صرفاً جهت نقلوانتقال سهام سایر شرکت های سهامی عام که نزد سازمان بورس و اوراق بهادار ثبتشدهاند و امکان پذیرش در هیچیک از بازارهای بورس یا فرا بورس را ندارند، ایجادشده است.
ج- بورس کالای ایران
در شهریورماه ۱۳۸۲ بورس فلزات تهران بهعنوان اولین بورس کالای کشور و سپس بورس کالای کشاورزی در شهریور سال ۱۳۸۳ تأسیس و شروع به کارکردند.
در سال ۱۳۸۶ بهمنظور مدیریت و سیاستگذاری یکپارچه، بورس فلزات و بورس کشاورزی با یکدیگر ترکیب شدند و در مهرماه همان سال شرکت بورس کالای ایران تأسیس گردید. این بورس در حال حاضر دارای ۴ بازار مشتمل بر بازار فیزیکی، بازار فرعی، بازار مشتقه و بازار مالی است.
د- بورس انرژی
بورس انرژی بهعنوان یک بورس کالایی است که امکان انجام معاملات حاملهای انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد. حاملهای انرژی شامل نفت، گاز، برق و سایر حاملهای انرژی است. بورس انرژی ایران در اسفندماه سال ۹۱ باهدف ایجاد بازاری شفاف و کارآمد با نقد شوندگی و رقابتپذیری بالا، کشف قیمت منصفانه و انحصار زدایی در بازار معاملات بخش انرژی تشکیل شد.
بورس انرژی بهعنوان چهارمین بورس کشور برای عرضه محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغالسنگ، حق آلودگی و سایر حاملهای انرژی شکل گرفت.
نتیجهگیری:
در انتها لازم به ذکر است که سرمایه گذاری در بازارهای سرمایه، همچون سرمایه گذاری در سایر حوزهها مانند ملک ،ارز، سکه و… ممکن است به سود یا زیان سرمایه گذاران بیانجامد. اما مطالعه، آموزش و افزایش سطح آگاهی میتواند ریسک حاکم بر این بازار را کاهش داده و بر جذابیت آن بیفزاید.
اگر شما هم قصد سرمایه گذاری در بازار سرمایه را دارید با دقت این مقاله را مطالعه کنید و با مفاهیم آن آشنا شوید و بعد از آگاهی و علم به این موضوع شروع به سرمایه گذاری در این بازار کنید.
بورس اوراق بهادار تهران چیست و تاریخچه آن مربوط به چه زمانی است؟
در بازرگانی داخلی ایران اصطلاح بورس به بازارهای اختصاصی کالاهای سرمایهای، واسطهای یا مصرفی نسبت داده میشود که در یک محدوده جغرافیایی قرار گرفتهاند و تعداد زیادی از عناصر عمدهفروشی و خردهفروشی آن کالای خاص را – مانند بورس فرش در بازار تهران، بورس آهن و… – در خود جای دادهاند. در واقع بازار بورس اوراق بهادار مرجع و بازاری رسمی و مطمئن است که به جذب سرمایه افراد و بخشهای خصوصی میپردازد تا از این راه بتواند منابع مالی پروژههای سرمایهگذاری بلندمدت را تامین کند.
منظور از بورس اوراق بهادار چیست؟
اوراق بهادار هر نوع ورقه یا مستندی است که تضمین کننده حقوق مالی قابل ارائه برای مالک آن باشد. به بیان دیگر، اوراق بهادار، نوعی ابزار مالی با قابلیت نقل و انتقال به شمار میرود. این اوراق از هر نوعی که باشند مانند سهام عادی، سهام ممتاز، حق تقدم، سهام جایزه، اوراق مشارکت، مشتقات، اختیار معامله، قرارداد آتی و حتی صکوک، ارزش مالی را برای مالک آن به همراه دارند. شرکت یا نهادی که اوراق بهادار را صادر میکند، به عنوان صادرکننده (توزیعکننده) شناخته میشود. این اوراق در بازار سرمایه به سه بخش کلی «اوراق بدهی»، «اوراق حقوق صاحبان سهام» و «ابزارهای مشتقه» تقسیم میشوند. در این میان بورس اوراق بهادار بازاری منصفانه، کارآ، متشکل، خودانتظام و شفاف با ابزارهای متنوع و دسترسی آسان است که ارزش افزوده را برای ذینفعانش ایجاد میکند. اوراق بهادار در این بازار و توسط کارگزاران یا معاملهگران طبق قانون، ضوابط و مقرراتی خاص، مورد دادوستد قرار میگیرد. بازار بورس اوراق بهادار در قالب شرکتهای سهامی با مسئولیت محدود یا شرکت سهامی عام تأسیس و اداره میشود که در آن سهام شرکتها و اوراق مشارکت مورد معامله قرار میگیرد. مشخصه مهم این بازار، حمایت قانونی از صاحبان پساندازها یا سرمایههای راکد است.
گذری کوتاه بر تاریخچه شکلگیری بازارهای سرمایه
در گذشته به دلیل ریسکهای بالای تجارت، تجار همواره به دنبال شرکایی بودند که سود و زیان خود را با آنها تقسیم کنند و هر کس بنا به سرمایهای که آورده در سود و زیان شریک شود. فرم تکامل یافته این روش بهصورت سهام عام بود که به عموم مردم فروخته میشد و شرکت کار خود را با سرمایه مردم انجام میداد. اولین کمپانی که از این روش استفاده کرد کمپانی «هند شرقی» بود که در تاریخ تجارت دنیا ثبت شد. اما بعدها با گسترش مبادلات تجاری در اروپا و ارتباط هر چه بیشتر مردم و صاحبان سرمایهها، بازارهای سرمایه به وجود آمدند. در این بازارها سرمایهداران با متقاضیان استفاده از نقدینگی تماس پیدا میکردند و به دادوستد میپرداختند. در تاریخ ۱۴۶۰ میلادی و در شهر «آنورس بلژیک» اولین تشکل بورس اوراق بهادار جهان ایجاد شد. گفتنی است که این شهر، موقعیت تجاری قابل ملاحظهای داشت. بعد از آن نیز «بورس آمستردام» بود که در اوایل قرن ۱۷ شکل گرفت. امروزه بورس آمستردام یکی از مهمترین منابع تأمین سرمایه در سطح بینالملل است. همچنین بورس لندن در سال ۱۸۰۱ با عضویت ۵۰۰ نفر و به دنبال آن نیویورک، زوریخ و… پدید آمدند.
تاریخچه بورس اوراق بهادار در تهران
ایده اولیه ایجاد بازار بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ بازمیگردد. در آن سال به درخواست دولت ایران، یک فرد به نام «وان لوترفلد» درباره تشکیل بورس متشکل و بازار خارج از بورس بورس اوراق بهادار در ایران بررسیهایی انجام داد و حتی طرح قانونی تاسیس و اساسنامه آن را نیز تهیه کرد. البته در همان زمان، بانک ملی ایران نیز به عنوان سازمان متولی امور پولی کشور، مطالعاتی در این زمینه انجام داد، اما به علت نامساعد بودن شرایط برای ایجاد بورس اوراق بهادار و وقوع جنگ، تمام کارهای انجام شده متوقف شد. در سال ۱۳۳۳، ماموریت تشکیل بازار بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی محول شد. این گروه، پس از ۱۲ سال تحقیق و بررسی، در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران را تهیه کردند. لایحه تشکیل بازار بورس اوراق بهادار تهران در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد. در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران با ورود سهام «بانک صنعت و معدن» و «نفت پارس» فعالیت خود را آغاز کرد.
دوران فعالیت بورس اوراق بهادار را میتوان به چهار دوره تقسیم کرد:
- دوره نخست ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷
- دوره دوم ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۷
- دوره سوم ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۳
- دوره چهارم از ۱۳۸۴ تاکنون
دوره نخست ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷
بورس اوراق بهادار از پانزدهم بهمن سال ۱۳۴۶ فعالیت خود را با انجام چند معامله روی سهام بانک «توسعه صنعتی و معدنی» آغاز کرد. در پی آن، «شرکت نفت پارس»، «اوراق قرضه دولتی»، «اسناد خزانه»، «اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی» و «اوراق قرضه عباسآباد» به بورس تهران راه یافتند. در این دوره، گسترش فعالیت بازار بورس اوراق بهادار بیشتر مرهون قوانین و مقررات دولتی بود که از بین آنها میتوان موارد زیر را معرفی کرد:
تصویب قانون گسترش مالکیت سهام واحدهای تولیدی در اردیبهشت که بهموجب آن موسسات خصوصی و دولتی موظف شدند به ترتیب ۴۹ درصد و ۹۴ درصد سهام خود را در آن عرضه کنند.
تصویب قانون معافیتهای مالیاتی برای شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار در سال ۱۳۵۴
این مطلب را حتما بخوانید: هر آنچه میخواهید از بورس بدانید (قسمت اول)
طی ۱۱ سال فعالیت بورس تا پیش از انقلاب اسلامی در ایران، تعداد شرکتها، بانکها و شرکتهای بیمه پذیرفته شده از ۶ بنگاه اقتصادی با ۶.۲ میلیارد ریال سرمایه در سال ۱۳۴۶ به ۱۰۵ بنگاه با بیش از ۲۳۰ میلیارد ریال در سال ۱۳۵۷ افزایش یافتند. همچنین، ارزش مبادلات در بورس از ۱۵ میلیون ریال در سال ۱۳۴۶ به بیش از ۳۴ میلیارد ریال طی سال ۱۳۵۷ افزایش یافت.
دوره دوم ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۷
در سالهای پس از انقلاب اسلامی و تا پیش از نخستین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی، دگرگونیهای چشمگیری در اقتصاد ملی پدید آمد که بورس اوراق بهادار تهران را نیز برگرفت. نخستین رویداد، تصویب لایحه قانون اداره امور بانکها در تاریخ ۱۳۵۸/۳/۱۷ توسط شورای انقلاب بود که بهموجب آن بانکهای تجاری و تخصصی کشور در چارچوب ۹ بانک شامل ۶ بانک تجاری و ۳ بانک تخصصی ادغام و ملی شدند. چندی بعد، شرکتهای بیمه نیز در یکدیگر ادغام شده و به مالکیت دولتی درآمدند. تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیرماه سال ۱۳۵۸ باعث شد تعداد زیادی از بنگاههای اقتصادی پذیرفته شده در بورس از آن خارج شوند، بهگونهای که تعداد آنها از ۱۰۵ شرکت در سال ۱۳۵۷ به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ کاهش یافت. حجم معاملات سهام در این دوره از ۲/۳۴ میلیارد ریال در سال ۱۳۵۷ به ۹/۹ میلیارد ریال در سال ۱۳۶۷ کاهش یافت و میانگین نسبت حجم معاملات سهام به GDP به کمترین میزان در دوران فعالیت بورس رسید که از مهمترین دلایل آن شرایط جنگی و روشن نبودن خطوط کلی اقتصاد کشور بود. بدین ترتیب در طی این سالها، بورس اوراق بهادار تهران دوران فترت خود را آغاز کرد که تا پایان سال ۱۳۶۷ ادامه یافت.
دوره سوم ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۳
با پایان یافتن جنگ، در چارچوب برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران تجدید فعالیت بازار بورس اوراق بهادار تهران به عنوان زمینهای برای اجرای سیاستهای خصوصیسازی مورد توجه قرار گرفت. بر این اساس، سیاستگذاران در نظر داشتند که بورس اوراق بهادار با انتقال پارهای از وظایف مانند تصدیهای دولتی به بخش خصوصی، جذب نقدینگی و گردآوری منابع پساندازی پراکنده و هدایت آن بهسوی مصارف سرمایهگذاری در تجهیز منابع توسعه اقتصادی و انگیزش مؤثربخش خصوصی برای مشارکت فعالانه در فعالیتهای اقتصادی، نقش مهم و اساسی داشته باشد. در هر حال، گرایش سیاستگذاریهای کلان اقتصادی به استفاده از سازوکار بورس، باعث افزایش چشمگیر تعداد شرکتهای پذیرفته شده در این بازار و افزایش حجم فعالیت بورس تهران را در بر داشت؛ بهگونهای که حجم معاملات از ۹/۹ میلیارد ریال سال ۱۳۶۷ به ۱۰۴/۲۰۲ میلیارد ریال در پایان سال ۱۳۸۳ رسید و تعداد بنگاههای اقتصادی پذیرفته شده در بورس تهران از ۵۶ شرکت به ۴۲۲ شرکت افزایش یافت.
دولت در این دوره، مجموعهای از قوانین و مقررات را در راستای گسترش بازار بورس اوراق بهادار وضع کرد که تأثیر بسزایی در افزایش حجم معاملات داشت. مثلا:
تبصره ۳۵ قانون بودجه سال ۱۳۷۸ کل کشور که در آن به وظیفه دولت نسبت به تعیین تکلیف همه شرکتهای بخش دولتی از راه ادغام، واگذاری و فروش سهام به بخشهای خصوصی و تعاونی اشاره شد.
ماده ۹۴ قانون برنامه سوم توسعه ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۳ که بر اساس آن شورای بورس موظف شد تا کارهای لازم را برای ایجاد شبکه رایانهای بازار سرمایه ایران بهمنظور انجام گرفتن دادوستد الکترونیک اوراق بهادار در سطوح ملی و پوشش دادن خدمات اطلاعرسانی در سطح ملی و بینالمللی انجام دهد. همچنین بر اساس ماده ۹۵ برنامه سوم توسعه، شورای بورس مجاز شد تا دست به راهاندازی بورسهای منطقهای در سطح کشور بزند و راهکارهای لازم را برای قابل معامله شدن دیگر ابزارهای مالی در بورس اوراق بهادار فراهم نماید.
از سال ۱۳۶۹ محاسبه بهای سهام در بورس اوراق بهادار تهران آغاز شد که مقدار آن از ۴۷۲ واحد در سال ۱۳۷۰ به ۱۲.۱۱۳ واحد در سال ۱۳۸۳ رسید.
دوره چهارم (از سال ۱۳۸۴ تاکنون)
در سال ۱۳۸۴، نماگرهای مختلف فعالیت بورس اوراق بهادار – در ادامه حرکت نیمه دوم سال ۱۳۸۳ – همچنان به دلیل رویدادهای مختلف داخلی، خارجی و افزایش بیرویه شاخصها در سالهای قبل، روندی کاهشی داشتند. این روند کاهشی، بهجز دوره کوتاهی که در آذر ماه اتفاق افتاد تا پایان سال قابل ملاحظه بود.
به هرحال از آذرماه سال ۱۳۸۴، سیاستها و تلاش دولت و سازمان بورس باعث شد تا روند کاهش معیارهای فعالیت بورس، کند شود. در حالی که شاخص کل در پایان سال ۱۳۸۴ به ۹.۴۵۹ واحد رسیده بود، طی سال ۱۳۸۵ از مرز ۱۰.۰۰۰ واحد عبور کرد و در نهایت در پایان همان سال ۹.۸۲۱ واحد را تجربه کرد. با توجه به اقدامات مؤثر انجام شده در ۱۳۸۴ کاهش چشمگیر معاملات سهام در سال ۱۳۸۵ به تعادل نسبی رسید؛ به نحوی که ارزش معاملات سهام و حق تقدم در سال ۱۳۸۴ در حدود ۵۶.۵۲۹ میلیارد ریال و در سال ۱۳۸۵ معادل ۵۵.۶۴۵ میلیارد ریال ارزیابی شد. تعداد شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار از ۴۲۲ شرکت در پایان سال ۱۳۸۳ به ۴۳۵ شرکت در پایان سال ۱۳۸۵ افزایش یافت. بازار بورس اوراق بهادار تهران (شرکت سهامی عام) بهموجب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، مصوب آذرماه ۱۳۸۴ تأسیس شده است.
اوراق بهادار نوعی ابزار مالی است
اوراق بهادار، نوعی ابزار مالی است که یا موقعیت مالکیت فرد را در شرکتهایی که بهطور عمومی در بورس معامله میشوند (سهام) نشان میدهد؛ یا نشاندهنده نوعی رابطه طلبکاری از یک نهاد دولتی یا شرکت است (اوراق مشارکت)؛ یا نماینده حقوق مالکیتی است که بهصورت اختیار خرید یا فروش نمایش داده میشود. در واقع اوراق بهادار ابه هر شکلی – سهام، اوراق قرضه و مشارکت یا اختیار معامله – که باشد، نوعی ارزش مالی را به نمایش میگذارد. در میان اوراق بهادار موجود در بازار، سهام، متداولترین ورقه بهادار محسوب میشود.
تعیین قیمت سهام در بورس، بر اساس عرضه و تقاضا صورت میگیرد. در بازار بورس اوراق بهادار، یک سرمایهگذار میتواند با سرمایه کوچک خود، در شرکتهای پذیرفتهشده در بورس سرمایهگذاری کند. سرمایهگذاران بورس، برای خرید و فروش سهام باید این کار را از طریق شرکتهای بورسی انجام دهند. افرادی که در بازار بورس اوراق بهادار سرمایهگذاری میکنند، معمولا از دو راه کلی سود کسب میکنند:
از محل افزایش قیمت سهام خریداری شده
مثلاً اگر سهام شرکت «الف» در زمان خرید ۲۰۰ تومان باشد و سرمایهگذار بتواند این سهم را به قیمتی بیش از مبلغ خرید بفروشد، از این معامله یا سرمایهگذاری، سود کرده است. به این روش، کسب عایدی سرمایه نیز گفته میشود.
از محل سود خود شرکت
این روش کسب سود، متأثر از سیاستهایی است که مدیران شرکتهای بورسی و فرابورسی برای تقسیم سود اتخاذ میکنند؛ یعنی درصدی از سود خالص سالانه را بین سهامداران تقسیم میکنند.
منظور از کد بورسی یا کد سهامداری چیست؟
اولین گام برای خرید و فروش سهام در بازار بورس اوراق بهادار، دریافت کد بورسی است. کد بورسی، شناسهای واحد است که شامل سه حرف اول نام خانوادگی و یک عدد پنجرقمی میشود. مثلا کد بورسی شخصی با نام خانوادگی ابراهیمی، شبیه کد زیر خواهد بود: « ابر ۱۲۳۴۵»
اهداف کلان در بازار بورس اوراق بهادار
- ارتقای سهم بازار سرمایه در تأمین مالی فعالیتهای مولد اقتصادی
- به کارگیری مقررات و رویههای مؤثر برای حفظ سلامت بازار و رعایت حقوق سهامداران
- تعمیق و گسترش بازار با بهرهگیری از فناوری و فرایندهای بهروز و کارآمد
- توسعه دانش مالی و گسترش فرهنگ سرمایهگذاری و سهامداری در کشور
- توسعه و تسهیل دسترسی به بازار از طریق کاربردهای فناوری اطلاعات
- رعایت اصول پاسخگویی و شفافیت در همکاریها و تعاملات با ذینفعان
- توسعه مستمر داراییهای فکری و سرمایه انسانی شرکت
ساعت انجام معامله در بازار بورس
معاملات سهام بورس تهران از شنبه تا چهارشنبه هر هفته – به جز روزهای تعطیل عمومی – از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰ در یک نشست معاملاتی و از طریق تالارهای معاملات انجام میشود. معاملات سهام فقط از طریق سامانه معاملات بورس که یک سیستم کاملاً مکانیزه به شمار میرود، قابل انجام است. دارندگان سهام نمیتوانند خارج از سامانه معاملاتی اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار کنند و معاملات باید از طریق کارگزاران و طی نشست معاملاتی انجام شود. در حال حاضر علاوه بر «تالار حافظ» که تالار اصلی معاملات است، تالارهای دیگری توسط بورس یا شرکتهای کارگزاری در شهرهای دیگر دایر شدهاند. سهامداران میتوانند با مراجعه به آنها از تسهیلات مستقر در این تالارها استفاده کنند؛ امکاناتی مانند سیستمهای نمایشگر قیمت و سفارشها، بروشورهای اطلاعرسانی و دورههای آموزشی پیشبینی شده. یادآوری میشود که خرید و فروش اوراق بهادار نیازمند حضور سهامداران در تالارها نیست و آنها میتوانند با دریافت مجوز معاملات آنلاین (برخط) از شرکتهای کارگزاری، بدون دخالت مستقیم کارگزار و از طریق اینترنت برای خرید و فروش اوراق بهادار اقدام کنند.
ساعت معاملات قراردادهای آتی از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ است.
بورس متشکل و بازار خارج از بورس
همانطور که برای هر فعالیت اقتصادی و فراتر از آن هر فعالیت روزمره تابع یک سری قوانین و مقررات هستید، فعالیت شما در بازار سرمایه نیز تابع قوانین و مقرراتی است که عدم رعایت آنها میتواند تبعات و مشکلات جدی به همراه داشته باشد.
بازار سرمایه و بورس اوراق بهادار، بازاری متشکل و خود انتظام است که محل داد و ستد اوراق بهادار توسط کارگزاران می باشد و افراد مختلف در آن فعالیت می کنند. شما به عنوان یک سرمایه گذار بالقوه در بازار سرمایه به دنبال خرید دارایی های اقتصادی و یا فروش دارایی هایی هستید که قبلا از همین بازار تهیه کرده اید یعنی مانند هر بازار دیگری در بازار سرمایه هم معامله صورت می گیرد. اما این معامله با خرید و فروش های بازار عادی تفاوت دارد، در بازار سرمایه دخالت مستقیم سرمایه گذاران امکان پذیر نیست و باید از یک واسطه مالی تحت عنوان کارگزار استفاده کنند. علاوه بر این در بازار سرمایه نهاد دیگری نیز وظیفه تسویه وجوه را انجام می دهد؛ پایاپای و تسویه در معاملات بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس ایران و بورس انرژی و اوراق مبتنی بر کالا در بورس کالا در شرکتی تحت عنوان شرکت سپرده گذاری مرکزی انجام می گیرد. در حقیقت ورود سرمایه گذاران به بازار سرمایه نیازمند درگیری و ارتباط با نهادهایی است که در مراودات و معاملات روزمره آنها دخالتی ندارند، بازار سرمایه یک سابقه ی 50 ساله دارد ولی آنچه که امروزه با آن سر و کار داریم، ساخته و تولید شده قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران در سال 1384 است، یعنی بورس به کیفیت کنونی از 16 سال پیش در ایران ایجاد شده و ساختارهای موجود زاییده یک قانون نسبتا تازه است.
شاید مهمترین نکته در بحث بورس و بازار سرمایه، بحث معاملات است، معاملاتی که در بازار سرمایه روی می دهد تابع مقرراتی است که توسط شورای عالی بورس تصویب و اجرا می شود، زیر نظر شورای عالی بورس تشکیلات دیگری تحت عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار وجود دارد که به عنوان نهاد متولی و سیاست گذار در مقام سیاست های جزئی تر فعالیت می کند. و همانطور که پیش تر نیز اشاره شد سرمایه گذار برای انجام معاملات و سایر امور مالی خود در بازار سرمایه با دو نهاد کارگزاران و ناشران بورسی در ارتباط خواهد بود.
در خصوص فعالیت در بازار سرمایه و خرید و فروش اوراق بهادار نیاز است تا قوانین معاملات را بدانید. به همین جهت به صورت خلاصه به مهمترین قوانین و تخلف ها می پردازیم:
برای اطلاع دقیق و به روز می توانید به پایگاه قوانین و مقررات بازار سرمایه ایران مراجعه کنید.
تخلفهای معاملاتی در سامانههای آنلاین
تخلفهای معاملاتی در بازار سرمایه موارد بسیاری را شامل میشود که ممکن است منجر به محدودیت دسترسی موقت یا دائم شخص متخلف به معاملات برخط شود. از جمله مهمترین تخلف های معاملاتی می توان به موراد زیر اشاره کرد:
• سفارش فروش نمادهای بورسی کمتر از ۵ میلیون ریال (مسئولیت کنترل مبلغ سفارشها و توجه به این موضوع برعهده سهامدار است.)
• هجوم در جهت مثبت / منفی قیمتی
• سفارشچینی (حذف یا ویرایش تمام یا بخشی از سفارشها که منجر به تاثیرگذاری بر قیمت نظیر قیمت آغازین یا پایانی شود)
• دستکاری قیمت بازگشایی و معامله در سمت مقابل(خرید یا فروش)
• سفارشچینی با حجم کم و تعداد زیاد در یک جلسه معاملاتی
• سفارشچینی غیرمتناسب با عرضه و تقاضای بازار
• قرار گرفتن در صفهای خرید یا فروش با هدف طولانی شدن حجم صف خرید یا فروش
• معامله با خود و .
گاهی به واسطه اتفاقات مختلفی که ممکن است در بازار سرمایه روی دهد بین سرمایه گذاران و نهادهای فعال در بازار سرمایه اختلافاتی پیش خواهد آمد، شاید بارزترین و متداول ترین نوع این اختلافات بر سر معاملات روی می دهد؛ برای مثال:
• مشتری یا سرمایه گذار مدعی این است که کارگزاری دستور آن را به درستی انجام نداده یا مطابق دستور عمل نکرده و یا در اجرای دستور مرتکب تخلافاتی شده است.
• کارگزار بر علیه سرمایه گذار مدعی این باشد که ایشان بدهی ای که باید به کارگزاری بپردازند را پرداخت نکرده اند، در واقع به واسطه قراردادهای اعتباری یا به واسطه خرید و فروش هایی که به نام سرمایه گذار انجام شده، ایشان به شرکت های کارگزاری بدهکار شده و بدهی های خود را پرداخت نکرده اند.
• اختلاف دیگری که ممکن است در بازار سرمایه روی دهد، بورس متشکل و بازار خارج از بورس اختلافی است که بر سر پرداخت سود پیش می آید، در واقع سرمایه گذار مدعی این است که به واسطه مالکیت اوراق بهادار در تاریخ معینی مستحق دریافت سودهای تقسیم شده یا سودهای از پیش اعلام شده است اما ناشر اوراق بهادار در پرداخت سود به ایشان تخلف کرده و سود را به موقع پرداخت نکرده و یا اصلا منکر این است که سرمایه گذار مستحق دریافت سود است.
اختلافات در بازار سرمایه در چارچوبی خارج از چارچوب دادگاه های عمومی رسیدگی می شود، بر خلاف سایر موارد که اگر اختلافی وجود داشته باشد باید به تشکیلات دستگاه قضایی مراجعه شود در بازار سرمایه فرآیند رسیدگی، فرآیندی مستقل از تشکیلات قضایی داشته و در خود بازار سرمایه به اختلافات بین سرمایه گذاران و فعالان دیگر بازار سرمایه رسیدگی می شود.
فرآیند رسیدگی به اختلافات در بازار سرمایه یک فرآیند دو مرحله ایست، در مرحله اول باید به یکی از کانون های کارگزاران یا کانون های نهادهای سرمایه گزاری مراجعه کرده و پس از پر کردن فرم مربوطه، درخواست کنید که به این اختلاف در کمیته سازش کانون مربوطه رسیدگی شود و اگر طرف مقابل رضایت شما را حاصل نکرد، باید به هیات داوری مستقر در بازار بورس مراجعه کنید که در آنجا نیز فرآیند دادرسی خاص خود را دارد؛ در نهایت داورانی که منتخب شورای عالی بورس هستند به همراه یک نفر قاضی به انتخاب رئیس قوه قضاییه به این اختلاف رسیدگی کرده و رای قطعی در مورد آن صادر می کنند.
از طرف دیگر ممکن است بین فعالان بازار سرمایه اختلافی به وجود آید که جنبه مجرمانه داشته باشد، به عنوان مثال سرمایه گذار مدعی این باشد که مدیران شرکت در نگهداری اموال شرکت مرتکب تقصیر شده و از منابع و اموال شرکتی به نفع خود و در راستای منافع شخصی خود استفاده کرده اند؛ در مورد این دسته از اختلافات و عدم توافق هایی که بین سهامدار و طرف مقابل وجود دارد و ممکن است جنبه مجرمانه داشته باشد، دادگاه های عمومی دادگستری رسیدگی می کنند.
چند توصیه مهم در بازار سرمایه:
- بازار سرمایه یک بازار متشکل است، در واقع بازاری نیست که هر کس با هر روش و کیفیت دلخواه خود بتواند در آن فعالیت کند. رعایت قوانین و مقررات برای تمامی فعالان بازار سرمایه از جمله سرمایه گذاران ضرورت دارد، از طرف دیگر تنها افرادی می توانند در بازار سرمایه خدمت ارائه دهند که دارای مجوز باشند، اگر شخصی به شما پیشنهاد و وعده سرمایه گذاری در بازار سرمایه می دهد باید مطمئن باشید که آن شخص دارای مجوزهای مربوطه از مراجع ذی صلاح است.
- تمام افرادی که در بازار سرمایه فعالیت دارند باید مجوز خود را از سازمان بورس دریافت کرده باشند، بنابراین کارگزاران، ناشران بورسی، مشاوران سرمایه گذاری و سبدگردان ها همه باید دارای مجوز و دارای تائیدیه فنی از سازمان بورس باشند. مطابق قوانین و مقررات، اشخاص حقیقی، دارای مجوز سبدگردانی، کارگزاری و مشاور سرمایه گذاری نیستند و تنها شرکت ها می توانند این خدمات را ارائه دهند.
نکته ی دیگر اینکه، ارائه اطلاعات در بازار سرمایه به صورت رسمی در چارچوب های مقرر انجام می شود. ناشران باید اطلاعات خود را در مورد فعالیت های آینده یک سهم از طریق سامانه کدال منتشر کنند، یک ناشر اگر اطلاعاتی خلاف واقع در سامانه کدال منتشر کند، می توان به آن ناشر مراجعه کرده و به واسطهی انتشار اطلاعات خلاف واقع مدعی شد، اما اگر سرمایه گذار به واسطه شایعاتی که از کانال های غیر رسمی یا غیر مجاز در اختیار ایشان قرار گرفته تصمیم گیری کند، امکان مراجعه و پیگیری حقوق تضییع شده خود را از آن چارچوب ها نخواهد داشت.
از آنجایی که در بازار متشکل همه تابع قوانین و مقررات معینی هستند، چارچوب ها و سازوکار ها از پیش تعیین شده و فعالیت و حرکت سرمایه گذار، خارج از آن چارچوب ها و ساختار ها حتی در صورتی که خسارت عمده ای به ایشان وارد شده باشد ممکن است باعث شود از حمایت جدی برخوردار نشود.
لطفا به هنگام تصمیم گیری حتما در چارچوب مقررات حرکت کنید، سامانه ها و پایگاه های اطلاعاتی که دامنه آنها خارج از ایران ثبت شده اند و فاقد نمادهای مطمئن مبتنی بر ثبت سامانه در ایران و پایگاه های مرتبط با شرکت های کارگزاری هستند، حساب های بانکی که توسط شرکت های کارگزاری اعلام نشده و به نام اشخاص هستند، کانال های تلگرامی که فاقد مجوز مشاوره سرمایه گذاری هستند، همه این موارد از مصادیق رفتارهای خارج از چارچوب های مقرراتی هستند و اگر سرمایه گذار خارج از این چارچوب ها حرکت کند و به افراد بدون مجوز، سایت ها و پایگاه های بدون مجوز اتکاء و اطمینان کند، مورد حمایت قرار نخواهد گرفت.
برای کسب اطلاعات مفید و پاسخ به سوالات احتمالی در این خصوص می توانید با مشاوران بورس کست در ارتباط باشید.
دیدگاه شما