ابزارهای مشتقه و اهرم مالی

جزوه ،کتب و مقاله تخصصی در حوزه علم حقوق نویسنده : دانا معبدی

جزوه ، مقاله و کتب حقوقی

جزوه ،کتب و مقاله تخصصی در حوزه علم حقوق نویسنده : دانا معبدی

ابزار مشتقه

ابزار مشتقه (به انگلیسی: Derivative Contract ) در مباحث مالی ابزاری است که ساختار پرداخت و ارزش آن از ارزش دارایی پایه و شاخصهای مربوطه نشآت می‌گیرد. این ابزار به دارنده آن اختیار یا تعهد خرید و یا فروش یک دارایی معین را می‌دهد و ارزش آن از ارزش دارایی مربوطه مشتق می‌شود.

معمولترین ابزارهای مشتقه عبارتند از: [[سواپ (مالی)|سواپها (Swaps)، قراردادهای آتی (Futures Contract) و اختیار معامله (Options) و نیز پیمان آتی (Forward contract). در واقع معنای حقیقی مشتقات توافق میان دو گروه مشروط بر خروجی آتی دارایی پایه می‌باشد.تصور رایج آن است که ابزارهای مشتقه خود دارایی می‌باشند، در صورتی که این تصور نادرست است، زیرا که یک ابزار مشتقه خود به تنهایی نمی‌تواند ارزشی داشته و ایجاد نماید. اما بسیاری از ابزارهای معمول مانند سواپها، معاملات آتی و اختیار معامله که دارای ارزش ذاتی نظری می‌باشند می‌توانند از طریق فرمولهایی همچون بلک شولز محاسبه شده و به صورت مکرر در بازارهای آزاد قبل از تاریخ سررسید مورد معامله قرار گیرند.

محتویات

دسته بندی [ ویرایش ]

ابزارهای مشتقه معمولاً با وجود شرایط زیر دسته بندی می‌گردند:

1. ارتباط میان دارایی پایه و ابزار مشتقه (مانند قراردادهای آتی، اختیار معامله و سواپها)
2. نوع دارایی پایه (مانند مشتقات سرمایه، مشتقات ارزی و مشتقات نرخهای بهره)
3. بازاری که در آن مورد معامله قرار می‌گیرند. (مانند بازار ارز و یا فرابورس)

ابزراهای مشتقه به دلایل مختلفی همچون دلایل زیر از سوی سرمایه گذاران مورد استفاده قرار می‌گیرند:

1. فراهم نمودن اهرم که بدان طریق حرکتی کوچک در ارزش دارایی پایه می‌تواند منجر به تفاوتی اساسی در ارزش اوراق مشتقه شود.
2. سفته بازی و دستیابی به سود.اگر ارزش مشتقات مطابق انتظار سرمایه گذاران حرکت نماید این واقعیت محقق می‌کردد.
3. پوشش دهی و کاهش ریسک در دارایی پایه
4. خلق اختیارات در جایی که ارزش مشتقات وابسته به شرایط و یا رویدادهای خاصی باشد.

انواع مشتقات [ ویرایش ]

در شرایط خارجی دو گروه از ابزارهای مشتقه وجود دارند که به واسطه شیوه‌ای که در بازارها معامله می‌گردند تمیز داده می‌شوند.که عبارتند از:

1. اوراق مشتقه OTC) over - the – counter): عبارت است از قراردادهایی که به صورت خصوصی بین دو طرف انجام می‌شود و هیچ گونه واسطه‌ای در این بین وجود ندارد.
2. اوراق مشتقه مبادله‌ای: عبارت است از معاملات استاندارد شده ابزار مشتقه ابزارهای مشتقه و اهرم مالی که به صورت سازمان دهی شده و رسمی معامله می‌شوند. یعنی قابل خرید و فروش در بازار رسمی اوراق مشتقه‌است.

انواع قراردادهای معمول مشتقه [ ویرایش ]

سه گونه عمده این ابزارها عبارتند از:

1. معاملات آتی که به طور کلی به دو دسته فیوچر (پیمان آتی) و فوروارد (تحویل آتی) دسته بندی می‌شوند. پیمان آتی قراردادهای استاندارد شده‌ای هستند که خریدار و فروشنده توافق و تعهد می‌کنند مقدار مشخصی از کالا را به قیمت معین و در زمان و مکان معین مورد معامله قرار دهند .تحویل آتی قراردادی است که در خارج از تالار بورس خریدار و فروشنده توافق می‌کنند مقدار مشخصی از کالا را به قیمت معین و در زمان معین مورد معامله قرار دهند .
2. اختیار معامله قراردادی است که خریدار و فروشنده توافق می‌کنند که یک طرف در قبال پرداخت معینی، دارای اختیار خرید یا فروش کالای خاصی، به مقدار مشخص و به قیمت مشخص در زمان معین در آینده باشد.
3. سواپها قراردادی هستند که جریانات نقدی را که بر اساس ارزش پایه واحدهای پولی، نرخهای مبادلات، نرخهای بهره، سهام و دیگر دارایی‌ها پی ریزی شده‌اند، پیش از تاریخ آتی مورد معامله قرار می‌دهند .

البته سایر ابزارهای مشتقه پیچیده می‌توانند به وسیله ترکیب اجزای این سه نوع اساسی ایجاد گردند.

علاوه بر آن پنج دسته دیگر از ابزرهای مشتقه عبارتند از :

1. مشتقات نرخ بهره
2. مشتقات ارزی
3. مشتقات اعتباری
4. مشتقات سرمایه
5. مشتقات کالایی

این مشتقات در واقع یک قرارداد مالی هستند که ارزش آن از نوع عملکرد دارایی، نرخ بهره، نرخ ارز یا شاخص‌ها مشتق می‌شود.

ارزش یابی [ ویرایش ]

دو نوع معمول ارزیابی عبارتند از:

1. قیمت بازار که ارزش قراردادها بستگی به میزان خرید و فروش آنها دارد
2. قیمتهای آزاد آربیتراژی به این معنی که هیچ منفعتی بدون ریسک نمی‌تواند به واسطه مبادلات این قراردادها ایجاد شوند.اوراق سودآور مانند اختیار خرید و فروش می‌تواند به صورت دیفرانسیل دلتا نمایش و به وسیله اندازه گیری طبیعی ریسک، قیمت گذاری شود. در نهایت ارزش گذاری اوراق مشتقه براساس «احتمالات» انجام می‌گیرد.

معایب [ ویرایش ]

معایب بسیاری بر ابزارهای مشتقه وجود دارد که چند نمونه کلی آنها عبارتند از:

1. امکان زیان بسیار: استفاده از ابزارهای مشتقه به دلیل ایجاد اهرم و یا وام گیری زیاد می‌تواند منجر به زیانهای شدیدی شود.
2. ریسک بخش شمارنده: برخی مشتقات خصوصا سواپها موجب می‌شوند که سرمایه گذاران متحمل ریسک بخش شمارنده شوند.البته انواع مختلف مشتقات با درجات متفاوتی از این ریسک مواجه می‌گردند.
3. ارزش خیالی بالا
4. اهرمی شدن بدهی اقتصادی

مزایا [ ویرایش ]

استفاده از این ابزارها می‌تواند مزایایی همچون مزیتهای زیر ایجاد نماید:

1. این ابزارها خرید و فروش ریسک را آسان می‌نمایند و افراد بسیاری این مساله را در سیستم اقتصادی مناسب می‌پندارند.با آنکه در این منظر برخی سود و برخی متحمل زیان می‌شوند تا زمانی که از معامله اوراق مشتقه در یک محیط عادی، در مقابل ضرر یک فرد، نفر دیگر سود می‌برد مبادلات اوراق مشتقه تاثیری روی سیستم اقتصادی نخواهد داشت.
2. به عقیده رییس فدرال رزرو استفاده از ابزارهای مشتقه اثر رکود اقتصادی را در ابتدای قرن ۲۱ ملایم ساخته‌است.

منابع [ ویرایش ]

• زهرا قهرمانی.ابزار مشتقه چیست.روزنامه سرمایه.شماره ۱۶۷.**

جزوه ،کتب و مقاله تخصصی در حوزه علم حقوق نویسنده : دانا معبدی

ابزارهای مشتقه و اهرم مالی

صندوق پوشش ریسک (Hedge Fund)، نوعی از صندوق های سرمایه گذاری به شمار می رود که می تواند در ابزارهای مختلف مالی با استراتژی های متعدد سرمایه گذاری کند و برخلاف دیگر صندوق های سرمایه گذاری، محدودیتی در سرمایه گذاری ندارد. صندوق های «پوشش ریسک» برخلاف تلقی اولیه نسبت به نام گذاری شان، «ریسک بیشتری» را نسبت به سایر صندوق ها دارا هستند. گرچه تاکنون در ایران صندوق پوشش ریسک تاسیس نشده است، اما در دنیا این صندوق شناخته شده است و توانسته حضور چشمگیری در بازارهای سرمایه دنیا داشته باشد. صندوق های پوشش ریسک از ویژگی های منحصربه فردی برخوردار هستند که افراد خاص و اندکی را برای سرمایه گذاری جذب می کنند. از ویژگی ها و وجه تمایزهای این صندوق می توان به نکات زیر اشاره کرد:

1-عدم محدودیت در سرمایه گذاری: این صندوق ها کمترین محدودیت را در سرمایه گذاری دارا هستند. به عنوان مثال می توانند از فروش استقراضی و ابزارهای مشتقه استفاده کنند.

2-نظارت کمتر: صندوق های سرمایه گذاری سنتی در کشورهای مختلف جهان تحت نظارت شدید نهادهای نظارتی فعالیت می کنند و تمام فعالیت های آنان زیر ذره بین نهاد ناظر بازار سرمایه است. اما صندوق های پوشش ریسک سرمایه گذاری های خصوصی هستند که فعالیت آنها تنها در دسترس سرمایه گذاران مورد اعتماد خود قرار دارد و شامل قوانین و مقررات سازمان های نظارتی نمی شوند.

3-تعداد سرمایه گذار: تعداد محدودی از سرمایه گذاران خاص با سرمایه های کلان مجاز به سرمایه گذاری در این صندوق ها هستند. به عنوان مثال، در آمریکا، بر اساس قوانین مالی تعداد سرمایه گذاران در صندوق های پوشش ریسک نباید بیشتر از 100 نفر باشند.

4-اهرم مالی بالاتر: صندوق های پوشش ریسک علاوه بر سرمایه جذب شده توسط سرمایه گذاران می توانند با نسبت بدهی 90 درصد از اهرم مالی بالاتر استفاده کنند. این در حالی است که صندوق های سرمایه گذاری در ایران به میزان حداکثر 5 درصد از سرمایه خود (ارزش خالص دارایی واحدهای سرمایه گذاری نزد سرمایه گذاران)، قادر به اخذ اعتبار از کارگزاری هستند.

این ویژگی به این معناست که صندوق های پوشش ریسک به ازای هر دلار جذب سرمایه، می توانند 9 دلار از بانک ها یا سایر نهادهای مالی قرض کنند؛ بنابراین درصورتی که یک صندوق با این نسبت استقراض کرده باشد، با یک زیان 10درصدی، کل سرمایه صندوق را از دست می دهد.

یکی از مهم ترین راهبردهای سرمایه گذاری در صندوق های پوشش ریسک، سرمایه گذاری در قراردادهای اختیار معامله و قراردادهای ابزارهای مشتقه و اهرم مالی آتی است؛ لذا، ارتباط ویژه ای میان صندوق های پوشش ریسک و بورس های کالا شکل گرفته است. به عبارت دیگر صندوق های پوشش ریسک و ابزارهای مالی مشتقه دو رکن جدایی ناپذیر هستند و رشد و توسعه هرکدام شرایط را برای رشد و توسعه دیگری فراهم می کند. ابزارهای مشتقه از ابزارهای مهم مالی جهت مدیریت ریسک هست ابزارهای مشتقه و اهرم مالی اما در ایران این ابزار در حاشیه بوده است و آن طور که بایدوشاید موردتوجه سیاستگذاران بازارهای مالی کشور قرار نگرفته است. متاسفانه این ابزار مالی سهم جدی و قابل توجهی در بازار سرمایه ایران ندارد. بدیهی است هرچه تعداد سرمایه گذاران در این بازار بیشتر شود، نقدشوندگی بازار بیشتر، هزینه های معاملات کمتر و فرآیند کشف قیمت سهل تر می شود و این نکته باعث تکامل بازار بورس کالای ایران می شود. با عنایت به تمام نکات ذکر شده و باتوجه به اینکه بورس کالای ایران همچنان ظرفیت زیادی برای رشد و توسعه داراست، تاسیس و راه اندازی صندوق های پوشش ریسک می تواند مسیر تعالی این بازار را هموار کند.

قرارداد آتی زعفران

قرارداد آتی، قرار دادی است که در آن خریدار و فروشنده توافق می ­کنند که مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمت معلوم و با کیفیت مشخص و در زمان مشخص معامله کنند. در این قرارداد فروشنده باید کالا را در تاریخ تعیین شده در زمان عقد قرارداد و همچنین خریدار باید متعهد به پرداخت وجه تعیین شده در تاریخ مذکور می باشد.
قرار داد آتی شامل قرارداد آتی روی دارایی های فیزیکی و قرار داد های آتی سهام و شاخص است.

قرارداد‌های آتی در اواسط قرن نوزدهم حدود صد و پنجاه سال پیش با اصولی مشابه با بازار‌های آتی امروزی انجام میشد و هر دو طرف متعهد در قرارداد از این معامله سود می‌بردند. بورس کالای ایران نیز در سال ۱۳۸۶ تشکیل شد.

قرار داد های اتی قرارداد هایی هستند که بر اساس ان فروشنده متعهد می شود که مقدار معینی از کالای مشخص را در سرسید معین به قیمتی که در حال حاضر تعیین می کند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می شود که ان کالا را با ان مشخصات خریداری کند.همچنین برای جلوگیری از امتناع طرفین جهت انجام معامله, طرفین وجهی را به عنوان وجه تضمین به صورت شرط ضمن عقد نزد اتاق پایاپای می گذارند و متعهد می شوند که متناسب با تغییرات قیمت اتی وجه تضمین مذکور را تعدیل کنند.

تاریخچه قراردادهای آتی:

اولین قرارداد صرافی تجاری اتی را ژاپن در سال 1710 به عنوان راهی برای تجارت اسان برنج,تاسیس شد. در سال 1848 هییت تجاری شیکاگو به اولین صرافی تجاری در غرب مبدل شد. در ایالات متحده ذرت,سویا و گندم اولین قراردادهای اتی بودند. در سال های بعد, تجارت اولین پیشفروش پنبه در شهر نیویورک اغاز شد و قرارداد هایی چون قرارداد شکر, قرارداد اب پرتقال و … را در ادامه بدنبال داشت. بورس کالای شیکاگو در دهه 1970 عرضه معاملات اتی در ارزهای خارجی را اغاز کرد و بورس کالای نیویورک نیز انواع قراردادهای مالی, من جمله قرارداد شاخص های اتی و اوراق قرضهخزانه داری ایالات متحده را شروع کرد. بورس کالای ایران نیز در سال 1386 تشکیل شد.

بازارهای کالایی در دنیا به دو دسته کلی تقسیم میشوند: بازار های مشتقه و بازارهای نقدی .

بازارهای مشتقه: بازارهایی که در ان ابزارهای مالی مبتنی بر تعهد خرید و فروش مورد معامله قرار می گیرند.

ابزار مشتقه: ابزاری است که ساختار پرداخت و ارزش ان از ارزش دارایی پایه پیروی می کند.

اوراق مشتقه: قرارداد هایی هستند که مشتق شده و ارزش انها وابسته به کالا یا دارایی دیگریست.

بازار های نقدی: بازارهایی که کالا در ان یه صورت نقدی مورد معامله قرار می گیرد.

قرارداد سلف: قراردادی است که در ان کالا در زمان مشخص با قیمت معین, در اینده تحویل گرفته می شود و وجه ان در در هنگام معامله پرداخت می شود.

مزایای قرارداد های آتی

قرارداد های آتی زعفران:

قراردادهای اتی زعفران از سال 97 وارد بازار بورس کالا شد و بر روی زعفران رشته ای ممتاز و زعفران رشته ای درجه یک تعریف شده است.

اهرم مالی:

اهرم مالی بطور کلی ضریبی از ارزش کلی قرارداد است که باید پذیرفته شود تا قدرت مالکیت کامل ان قرارداد را داشته باشد. در قراردادهای اتی زعفران اهرم مالی مقدار ثابتی ندارد و باتوجه به ارزش روزانه قرارداد و وجه تضمین مشخص می شود.

موقعیت تعهدی خرید: به شخصی که در بورس, قرارداد اتی را می خرد و خود را متعهد به خرید دارایی پایه می کند, اصطلاحا می گویند موقعیت تعهدی خرید اختیار کرده است.

موقعیت تعهدی فروش: به شخصی که در بورس قرارداد اتی را میفروشد و خود را متعهد به فروش دارایی پایه می کند, اصطلاحا می گویند موقعیت تعهدی فروش اختیار کرده است.

کارمزد معاملات:

سهم کارگزار در هر خرید و فروش برابر است با: 011فروشنده / 011خریدار کارمزد شرکت بورس کالا در هر خرید و فروش: 711فروشنده / 711خریدار

حق نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار در خرید و فروش: 1در وارد کردن قیمت سفارشات باید به این نکته توجه داشت که در سامانه معاملاتی اتی با یک محدودیت موتجه هستیم. قیمت های وارد شده به سیستم حتما باید مضربی از یک عدد که توسط بورس تعیین شده است باشد. در واقع تغییر قیمت ها در اتی زعفران باید 71تومان به 71تومان انجام شود. حداقل قیمت تغییر سفارش در بازارهای مختلف متفاوت است و باتوجه به شرایط بازارتعیین می شود.نحوه محاسبات سود و زیان:اگر شخصی قرار داد اتی زعفران را به قیمت هر گرم 70111تومان خریداری کند, نحوه محاسبه سود و زیان او طی سه روز کاری بعد به شرح زیر خواهد بود…

در این مثال کارمزد معاملات 1در نظر گرفته شده, شما می توانید با مراجعه به سایت بورس کالا نرخ روز کارمزد را در محاسبات خود بگنجانید.

ابزار بهینه‌سازی ریسک و سود در بورس تهران

بازار سرمایه ایران در روند روبه‌رشد و توسعه‌ خود به ابزارها، نهادها و نماگرهای جدید نیازمند است. ابزارهایی که بتواند نه تنها کنترل ریسک‌ سرمایه‌گذاری را به همراه داشته، بلکه سودی بهینه را نیز به دنبال داشته باشد.

به گزارش پایگاه خبری سرمایه گذاری آنلاین،درواقع افزایش شمار و گوناگونی ابزارها و بازارها، سرمایه‌گذاران را نیازمند شاخص‌ها و روش‌های جدید برای محاسبه این نماگرها می‌کند. این درحالی است که شاخص‌های موجود در بازار سرمایه ایران هم از لحاظ تعداد و هم از حیث روش محاسبه از تنوع چندانی برخوردار نیستند.

همگام با توسعه بازارهای مالی در دنیا و ورود ابزارهای مشتقه، نیاز به به‌کارگیری انواع جدیدی از ابزارها و روش‌های سرمایه‌گذاری مشاهده می‌شود. این تحولات سنجه‌های نوینی برای ارزیابی و سازوکارهای جدیدی برای سرمایه‌گذاری و بهره‌مندی از ابزارهای مالی نوین طلب می‌کند. در این راستا شاخص‌های اهرمی، معکوس، کنترل ریسک و قراردادهای آتی، بخشی از نماگرهای نوین و روش‌های جدید سرمایه‌گذاری را به نمایش گذاشته‌اند که متاسفانه جای ابزارهای مشتقه و اهرم مالی خالی آنها در بازار سرمایه ایران به خوبی نمایان است.

در این میان واحد تحقیق و توسعه شرکت بورس در پژوهشی به قلم آرمین صادقی‌عدل به بررسی شاخص‌های‌‌ مزبور (اهرمی، معکوس، قرارداد آتی و کنترل ریسک) پرداخته و در نهایت پیشنهادهایی برای توسعه بورس اوراق بهادار تهران ارائه داده است. در این گزارش به این موضوع تاکید شده که شاخص‌های اهرمی بازدهی سرمایه‌گذاران مقادیر متفاوتی از اهرم را به نمایش می‌گذارند و شاخص‌های قراردادهای آتی میزان بازدهی سرمایه‌گذاران در این قراردادها را نشان می‌دهد. این شاخص‌ها می‌توانند مبنای تشکیل صندوق‌های شاخصی نوینی در بازار سرمایه ایران باشند و گوناگونی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در کشور را بیفزایند.

کارکرد 2گانه شاخص‌ها
شاخص‌ها جزئی جدانشدنی از بازارهای سرمایه در کل دنیا هستند. بورسی وجود ندارد که به چند شاخص آراسته نشده باشد. شاخص‌ها از بدو تولدشان در سال 1988 میلادی که توسط چارلز هنری داو و با خلق شاخص میانگین صنعتی داوجونز رخ داد، کارکردی دو گانه داشته‌اند. نخستین کارکرد شاخص‌های بازار سرمایه که برای ما ایرانیان نیز شناخته‌شده‌تر و البته پذیرفتنی‌تر است، کارکرد آنها به‌عنوان یک نماگر بازار ابزارهای مشتقه و اهرم مالی است. شاخص‌ها به‌عنوان نماگر، نشان‌دهنده رخدادهای بازار هستند و فراز و فرود قیمت‌ها (بازدهی) را به اطلاع سرمایه‌گذاران می‌رسانند. با این کارکرد شاخص‌ها، اوراق بهادار را براساس بخش، صنعت، اندازه، نوع و. تقسیم می‌کنند و روند هریک را با دقت سنجیده و به علاقه‌مندان بازار اعلام می‌کنند.

کارکرد دوم شاخص‌ها که مهم‌تر، جدی‌تر و برای ما ایرانیان ناآشناتر است، استفاده از آنها به‌عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری است. این رویکرد جایگاه شاخص‌ها را بالاتر می‌برد و البته حساسیت نسبت به آنها را دو چندان می‌کند. در این جایگاه شاخص نه‌تنها یک نشانگر بلکه یک مشاور است که سرمایه‌گذاران را نسبت به رویکردهای متفاوت سرمایه‌گذاری آگاه می‌کند و پرتفوی مناسب برای سرمایه‌گذاری در رویکرد مطلوب آنان را در ابزارهای مشتقه و اهرم مالی اختیارشان قرار می‌دهد. با چنین رویکردی است که انبوهی از صندوق‌های شاخصی در بازارهای سرمایه پیشرفته خودنمایی می‌کنند و تعداد شاخص‌های موسسات شاخص‌ساز روزبه‌روز افزایش می‌یابد. با اتکا به این کارکرد است که موسسه بزرگی همچون استاندارد ‌اندپورز چندین هزار شاخص را طراحی کرده و محاسبه می‌کند. شاخص‌هایی که ابزار سرمایه‌گذاری هستند و استراتژی‌های متفاوتی از خرید و فروش اوراق بهادار را پیش روی سرمایه‌گذاران قرار می‌دهند.

شاخص‌های بورس ایران
بازار سرمایه ایران نیز دیرزمانی است که عملکرد خود را با شاخص‌هایش به نمایش می‌گذارد. شاخص‌‌های هموزن که با دو روش قیمتی و درآمد کل محاسبه می‌شوند، جدیدترین شاخص‌هایی هستند که در سال 1393 قدم به بازار سرمایه ایران گذاشته‌اند. همچنین صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله شاخصی نیز به منظور ردگیری شاخص کل ارزش وزنی و شاخص 30 شرکت بزرگ بورس اوراق بهادار تهران و قابلیت سرمایه‌گذاری در شاخص راه‌اندازی شده‌اند. محاسبه شاخص‌ها با روش میانگین وزنی که براساس الگوی لاسپیرز پایه‌گذاری شده، رایج‌ترین شیوه‌ محاسبه شاخص است. این روش در میان بورس‌ها و موسسات شاخص‌ساز با شیوه تقریبا مشابهی انجام می‌شود. به‌طور کلی شاخص‌های ارزش‌وزنی از تقسیم ارزش بازار در هر لحظه بر ارزش بازار در تاریخ مبدأ و ضرب در عدد مبنا به‌دست می‌آیند. در این روش محاسبه شاخص که می‌تواند ابتدایی‌ترین روش محاسبه آن نیز لقب گیرد، تغییرات شاخص برابر با تغییرات ارزش بازار خواهد بود؛ جز در شرایطی که اقدامات شرکتی، همچون افزایش سرمایه و پرداخت سود نقدی یا ورود و خروج شرکت به بازار رخ دهد. در چنین شرایطی پایه شاخص به‌گونه‌ای تعدیل می‌شود که اقدامات یادشده تاثیری بر مقدار شاخص نداشته باشند.

شاخص‌های اهرمی چیست؟
شاخص‌های اهرمی به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که بازدهی سرمایه‌گذارانی که افزون بر منابع مالی خود با دریافت وام اقدام به سرمایه‌گذاری کرده باشند را به نمایش بگذارند. در این حالت فرض بر آن است که سرمایه‌گذار در پرتفوی مشخصی سرمایه‌گذاری کرده و به این منظور علاوه بر منابع مالی خود از وام دریافتی نیز استفاده کرده است.

پرتفوی سرمایه‌گذار در شاخص‌های اهرمی سهام شامل پرتفوی شاخصی معین است. در این روش سرمایه‌گذار با دریافت وام اقدام به سرمایه‌گذاری در شاخصی معین می‌کند. این کار از طریق خرید واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های شاخصی یا تشکیل پرتفویی همچون پرتفوی شاخص امکان‌پذیر است. به این ترتیب برای محاسبه شاخص اهرمی سهام ابتدا باید بازدهی شاخص موضوع سرمایه‌گذاری محاسبه شود و سپس به میزان اهرم به‌کار رفته افزایش یابد. در شاخص‌های اهرمی بازدهی سرمایه‌گذار از دو بخش تشکیل شده است؛ در بخش اول بازدهی ناشی از تغییرات کل دارایی تحت تملک (با استفاده از منابع خود سرمایه‌گذار و وام) و در بخش دوم هزینه‌های ناشی از دریافت وام قرار دارد. از سوی دیگر شاخص‌های اهرمی به‌طور روزانه بازبینی می‌شوند. این امر تاثیر بسیار مهمی بر عملکرد شاخص دارد و توجه به آن برای سرمایه‌گذاران بسیار جدی و ضروری است. از این رو صندوق‌های قابل معامله‌ای هم که شاخص اهرمی را ردگیری می‌کنند، باید هر روز پرتفوی خود را بازبینی کنند. سرمایه‌گذاران در این صندوق‌ها هم باید از ماهیت سرمایه‌گذاری در این ابزارهای سرمایه‌گذاری آگاه باشند. از این رو صندوق‌های قابل معامله اهرمی معمولا به‌عنوان ابزار سرمایه‌گذاری کوتاه مدت (حتی یک روزه) موردتوجه و استفاده قرار می‌گیرند.

نگاهی به عملکرد شاخص‌های معکوس
شاخص‌های معکوس بازدهی سرمایه‌گذاری را به نمایش می‌گذارند که اقدام به فروش استقراضی شاخص‌ کرده باشد. سرمایه‌گذاری که اقدام به فروش استقراضی کرده، بازدهی عکس بازدهی دارایی پایه به‌دست می‌آورد. همچنین فروشنده استقراضی باید سود مشخصی به دارنده دارایی پایه بپردازد. از طرف دیگر در بورس‌های پیشرفته بهره حساب تضمین و همچنین بهره منابع حاصل از فروش دارایی پایه به فروشنده استقراضی تعلق می‌گیرد. بنابراین برای محاسبه شاخص‌های معکوس، ابتدا بازدهی شاخص پایه، عکس می‌شود و سپس نرخ سود قرض‌دهی منابع حاصل از فروش سهام موجود در پرتفوی شاخص و همچنین وجوه تضمین به محاسبات اضافه می‌شود. البته در این محاسبات نرخ قرض‌گیری سهام در فرآیند فروش استقراضی در نظر گرفته نمی‌شود که می‌تواند به‌دلیل تفاوت این نرخ میان سهام و شاخص‌های مختلف و البته تغییرات سریع آن در طول زمان باشد. شاخص‌های معکوس نیز همچون شاخص‌های اهرمی به‌طور روزانه بازبینی می‌شوند. بنابراین در این گونه شاخص‌ها هم دستیابی به بازدهی معکوس شاخص در بازه‌های زمانی روزانه موردنظر است که با بازدهی معکوس شاخص در دوره‌های زمانی هفتگی، ماهانه یا سالانه متفاوت است.

تنوع شاخص‌ قراردادهای آتی سهم
قراردادهای آتی که طیف متنوعی از دارایی‌های پایه را پوشش می‌دهند، ابزاری جذاب و البته هیجان‌انگیز برای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه هستند. موسسات شاخص‌سازی همچون استاندارد‌اند پورز برای سنجش عملکرد این قراردادها، شاخص‌هایی طراحی کرده و منتشر می‌کنند. این شاخص‌ها عملکرد قراردادهای آتی سهم با نزدیک‌ترین سررسید را به نمایش می‌گذارند. شاخص‌های یادشده با روش‌های بدون اهرم، اهرمی و معکوس و همچنین درآمد مازاد و درآمد کل محاسبه و منتشر می‌شوند. شاخص‌های قراردادهای آتی سهم بازدهی مربوط به قراردادهای با نزدیک‌ترین سررسید را نشان می‌دهند و با نزدیک شدن به سررسید این قراردادها به جایگزینی قراردادهای با سررسید بعدی می‌پردازند. این روش در فرآیند محاسبه شاخص‌های یادشده، غلتاندن قراردادهای آتی نامیده می‌شود. موسسه استاندارد‌اند پورز غلتاندن قراردادها را هر سه ماه یک بار و پنج روز کاری مانده به سررسید شدن قرارداد آتی انجام می‌دهد. شاخص قرارداد آتی با روش درآمد مازاد و درآمد کل محاسبه می‌شود. در روش درآمد مازاد تنها بازدهی ناشی از تغییرات قیمت قرارداد آتی مورد توجه قرار می‌گیرد و در روش درآمد کل بازدهی ناشی از سود وجه تضمین نیز در محاسبات لحاظ می‌شود.

شاخص اهرمی در قراردادهای آتی سهم
شاخص قرارداد آتی سهم به‌صورت اهرمی و معکوس نیز محاسبه می‌شود. شاخص اهرمی قرارداد آتی نشان‌دهنده بازدهی سرمایه‌گذاری است که به‌صورت اهرمی اقدام به خرید قرارداد آتی سهم کرده است. شاخص معکوس قرارداد نیز بازدهی سرمایه‌گذاری را نشان می‌دهد که اقدام به فروش قرارداد آتی کرده است. قراردادهای معکوس می‌توانند اهرمی هم باشند و در این صورت بازدهی سرمایه‌گذاری که به‌صورت اهرمی در موقعیت فروش قرارداد آتی قرار گرفته است را نشان می‌دهد.

کارکرد شاخص‌های کنترل ریسک
موسسات شاخص‌ساز برای ردگیری شاخص‌های مشخص با کنترل مقادیر نوسانات از پیش تعیین‌شده، اقدام به طراحی و راه‌اندازی شاخص‌های کنترل ریسک کرده‌اند.

شاخص‌های کنترل ریسک از عامل اهرمی برخوردارند که متناسب با نوسانات تحقق‌یافته تاریخی تغییر می‌کند. اگر نوسان تحقق‌یافته از سطح نوسان هدف بیشتر شود، عامل اهرمی کمتر از یک تعیین می‌شود و اگر نوسان تحقق‌یافته از این سطح کمتر باشد، عامل اهرمی می‌تواند به مقداری بیش از یک افزایش یابد. البته شاخص‌های کنترل ریسک سقف مشخصی برای عامل اهرمی دارند که این سقف به‌طور معمول برابر با «یک» است. به بیان دیگر اگر میزان نوسان تحقق‌یافته تاریخی شاخص از میزان تعیین‌شده بیشتر شود، با کاهش عامل اهرمی به کمتر از یک، بخشی از پرتفوی به اوراق بهادار با درآمد ثابت اختصاص خواهد یافت. در صورتی که نوسان شاخص از میزان تعیین‌شده کمتر شود، عامل اهرمی به یک یا بیشتر از یک افزایش می‌‌یابد و در این حالت یا تمام دارایی را پرتفوی شاخص تشکیل می‌دهد یا با دریافت وام، بیشتر از منابع موجود نیز در پرتفوی شاخص سرمایه‌گذاری خواهد شد. در این میان بازدهی شاخص کنترل ریسک از دو بخش تامین می‌شود؛ بازدهی به‌دست آمده از پرتفوی شاخص و افزوده شدن سود دریافت‌شده ناشی از سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت یا کاستن هزینه ناشی از دریافت وام در صورت وجود عامل اهرم بالاتر از یک. در این شاخص‌ها اگر عامل اهرم بیش از یک باشد، شاخص حالت اهرمی خواهد گرفت و اگر این عامل کمتر از یک باشد، شاخص در حالت نااهرمی قرار خواهد داشت. عامل اهرمی به‌صورت دوره‌ای (روزانه، هفتگی، ماهانه)، براساس جدول زمانی معین یا هر زمان نوسان از مقدار مشخصی بیشتر یا کمتر شد، بازنگری می‌شود.

دستیابی به سودی بهینه با کنترل ریسک
در مجموع باید عنوان کرد شاخص‌های اهرمی، معکوس، کنترل ریسک و قراردادهای آتی، بخشی از نماگرهای نوین و روش‌های جدید سرمایه‌گذاری را به نمایش می‌گذارند. سرمایه‌گذاران می‌توانند با تمرکز بر شاخص‌هایی همچون شاخص کنترل ریسک به توازن بهینه میان ترکیب سهام و اوراق بهادار با درآمد ثابت دست یابند. شاخص‌های اهرمی بازدهی سرمایه‌گذاران با مقادیر متفاوتی از اهرم را به نمایش می‌گذارند و شاخص‌های قراردادهای آتی میزان بازدهی سرمایه‌گذاران در این قراردادها را نشان می‌دهد.

ابزار بهینه‌سازی ریسک و سود در بورس تهران

بازار سرمایه ایران در روند روبه‌رشد و توسعه‌ خود به ابزارها، نهادها و نماگرهای جدید نیازمند است. ابزارهایی که بتواند نه تنها کنترل ریسک‌ سرمایه‌گذاری را به همراه داشته، بلکه سودی بهینه را نیز به دنبال داشته باشد.

به گزارش پایگاه خبری سرمایه گذاری آنلاین،درواقع افزایش شمار و گوناگونی ابزارها و بازارها، سرمایه‌گذاران را نیازمند شاخص‌ها و روش‌های جدید برای محاسبه این نماگرها می‌کند. این درحالی است که شاخص‌های موجود در بازار سرمایه ایران هم از لحاظ تعداد و هم از حیث روش محاسبه از تنوع چندانی برخوردار نیستند.

همگام با توسعه بازارهای مالی در دنیا و ورود ابزارهای مشتقه، نیاز به به‌کارگیری انواع جدیدی از ابزارها و روش‌های سرمایه‌گذاری مشاهده می‌شود. این تحولات سنجه‌های نوینی برای ارزیابی و سازوکارهای جدیدی برای سرمایه‌گذاری و بهره‌مندی از ابزارهای مالی نوین طلب می‌کند. در این راستا شاخص‌های اهرمی، معکوس، کنترل ریسک و قراردادهای آتی، بخشی از نماگرهای نوین و روش‌های جدید سرمایه‌گذاری را به نمایش گذاشته‌اند که متاسفانه جای خالی آنها در بازار سرمایه ایران به خوبی نمایان است.

در این میان واحد تحقیق و توسعه شرکت بورس در پژوهشی به قلم آرمین صادقی‌عدل به بررسی شاخص‌های‌‌ مزبور (اهرمی، معکوس، قرارداد آتی و کنترل ریسک) پرداخته و در نهایت پیشنهادهایی برای توسعه بورس اوراق بهادار تهران ارائه داده است. در این گزارش به این موضوع تاکید شده که شاخص‌های اهرمی بازدهی سرمایه‌گذاران مقادیر متفاوتی از اهرم را به نمایش می‌گذارند و شاخص‌های قراردادهای آتی میزان بازدهی سرمایه‌گذاران در این قراردادها را نشان می‌دهد. این شاخص‌ها می‌توانند مبنای تشکیل صندوق‌های شاخصی نوینی ابزارهای مشتقه و اهرم مالی در بازار سرمایه ایران باشند و گوناگونی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در کشور را بیفزایند.

کارکرد 2گانه شاخص‌ها
شاخص‌ها جزئی جدانشدنی از بازارهای سرمایه در کل دنیا هستند. بورسی وجود ندارد که به چند شاخص آراسته نشده باشد. شاخص‌ها از بدو تولدشان در سال 1988 میلادی که توسط چارلز هنری داو و با خلق شاخص میانگین صنعتی داوجونز رخ داد، کارکردی دو گانه داشته‌اند. نخستین کارکرد شاخص‌های بازار سرمایه که برای ما ایرانیان نیز شناخته‌شده‌تر و البته پذیرفتنی‌تر است، کارکرد آنها به‌عنوان یک نماگر بازار است. شاخص‌ها به‌عنوان نماگر، نشان‌دهنده رخدادهای بازار هستند و فراز و فرود قیمت‌ها (بازدهی) را به اطلاع سرمایه‌گذاران می‌رسانند. با این کارکرد شاخص‌ها، اوراق بهادار را براساس بخش، صنعت، اندازه، نوع و. تقسیم می‌کنند و روند هریک را با دقت سنجیده و به علاقه‌مندان بازار اعلام می‌کنند.

کارکرد دوم شاخص‌ها که مهم‌تر، جدی‌تر و برای ما ایرانیان ناآشناتر است، استفاده از آنها به‌عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری است. این رویکرد جایگاه شاخص‌ها را بالاتر می‌برد و البته حساسیت نسبت به آنها را دو چندان می‌کند. در این جایگاه شاخص نه‌تنها یک نشانگر بلکه یک مشاور است که سرمایه‌گذاران را نسبت به رویکردهای متفاوت سرمایه‌گذاری آگاه می‌کند و پرتفوی مناسب برای سرمایه‌گذاری در رویکرد مطلوب آنان را در اختیارشان قرار می‌دهد. با چنین رویکردی است که انبوهی از صندوق‌های شاخصی در بازارهای سرمایه پیشرفته خودنمایی می‌کنند و تعداد شاخص‌های موسسات شاخص‌ساز روزبه‌روز افزایش می‌یابد. با اتکا به این کارکرد است که موسسه بزرگی همچون استاندارد ‌اندپورز چندین هزار شاخص را طراحی کرده و محاسبه می‌کند. شاخص‌هایی که ابزار سرمایه‌گذاری هستند و استراتژی‌های متفاوتی از خرید و فروش اوراق بهادار را پیش روی سرمایه‌گذاران قرار می‌دهند.

شاخص‌های بورس ایران
بازار سرمایه ایران نیز دیرزمانی است که عملکرد خود را با شاخص‌هایش به نمایش می‌گذارد. شاخص‌‌های هموزن که با دو روش قیمتی و درآمد کل محاسبه می‌شوند، جدیدترین شاخص‌هایی هستند که در سال 1393 قدم به بازار سرمایه ایران گذاشته‌اند. همچنین صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله شاخصی نیز به منظور ردگیری شاخص کل ارزش وزنی و شاخص 30 شرکت بزرگ بورس اوراق بهادار تهران و قابلیت سرمایه‌گذاری در شاخص راه‌اندازی شده‌اند. محاسبه شاخص‌ها با روش میانگین وزنی که براساس الگوی لاسپیرز پایه‌گذاری شده، رایج‌ترین شیوه‌ محاسبه شاخص است. این روش در میان بورس‌ها و موسسات شاخص‌ساز با شیوه تقریبا مشابهی انجام می‌شود. به‌طور کلی شاخص‌های ارزش‌وزنی از تقسیم ارزش بازار در هر لحظه بر ارزش بازار در تاریخ مبدأ و ضرب در عدد مبنا به‌دست می‌آیند. در این روش محاسبه شاخص که می‌تواند ابتدایی‌ترین روش محاسبه آن نیز لقب گیرد، تغییرات شاخص برابر با تغییرات ارزش بازار خواهد بود؛ جز در شرایطی که اقدامات شرکتی، همچون افزایش سرمایه و پرداخت سود نقدی یا ورود و خروج شرکت به بازار رخ دهد. در چنین شرایطی پایه شاخص به‌گونه‌ای تعدیل می‌شود که اقدامات یادشده تاثیری بر مقدار شاخص نداشته باشند.

شاخص‌های اهرمی چیست؟
شاخص‌های اهرمی به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که بازدهی سرمایه‌گذارانی که افزون بر منابع مالی خود با دریافت وام اقدام به سرمایه‌گذاری کرده باشند را به نمایش بگذارند. در این حالت فرض بر آن است که سرمایه‌گذار در پرتفوی مشخصی سرمایه‌گذاری کرده و به این منظور علاوه بر منابع مالی خود از وام دریافتی نیز استفاده کرده است.

پرتفوی سرمایه‌گذار در شاخص‌های اهرمی سهام شامل پرتفوی شاخصی معین است. در این روش سرمایه‌گذار با دریافت وام اقدام به سرمایه‌گذاری در شاخصی معین می‌کند. این کار از طریق خرید واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های شاخصی یا تشکیل پرتفویی همچون پرتفوی شاخص امکان‌پذیر است. به این ترتیب برای محاسبه شاخص اهرمی سهام ابتدا باید بازدهی شاخص موضوع سرمایه‌گذاری محاسبه شود و سپس به میزان اهرم به‌کار رفته افزایش یابد. در شاخص‌های اهرمی بازدهی سرمایه‌گذار از دو بخش تشکیل شده است؛ در بخش اول بازدهی ناشی از تغییرات کل دارایی تحت تملک (با استفاده از منابع خود سرمایه‌گذار و وام) و در بخش دوم هزینه‌های ناشی از دریافت وام قرار دارد. از سوی دیگر شاخص‌های اهرمی به‌طور روزانه بازبینی می‌شوند. این امر تاثیر بسیار مهمی بر عملکرد شاخص دارد و توجه به آن برای سرمایه‌گذاران بسیار جدی و ضروری است. از این رو صندوق‌های قابل معامله‌ای هم که شاخص اهرمی را ردگیری می‌کنند، باید هر روز پرتفوی خود را بازبینی کنند. سرمایه‌گذاران در این صندوق‌ها هم باید از ماهیت سرمایه‌گذاری در این ابزارهای سرمایه‌گذاری آگاه باشند. از این رو صندوق‌های قابل معامله اهرمی معمولا به‌عنوان ابزار سرمایه‌گذاری کوتاه مدت (حتی یک روزه) موردتوجه و استفاده قرار می‌گیرند.

نگاهی به عملکرد شاخص‌های معکوس
شاخص‌های معکوس بازدهی سرمایه‌گذاری را به نمایش می‌گذارند که اقدام به فروش استقراضی شاخص‌ کرده باشد. سرمایه‌گذاری که اقدام به فروش استقراضی کرده، بازدهی عکس بازدهی دارایی پایه به‌دست می‌آورد. همچنین فروشنده استقراضی باید سود مشخصی به دارنده دارایی پایه بپردازد. از طرف دیگر در بورس‌های پیشرفته بهره حساب تضمین و همچنین بهره منابع حاصل از فروش دارایی پایه به فروشنده استقراضی تعلق می‌گیرد. بنابراین برای محاسبه شاخص‌های معکوس، ابتدا بازدهی شاخص پایه، عکس می‌شود و سپس نرخ سود قرض‌دهی منابع حاصل از فروش سهام موجود در پرتفوی شاخص و همچنین وجوه تضمین به محاسبات اضافه می‌شود. البته در این محاسبات نرخ قرض‌گیری سهام در فرآیند فروش استقراضی در نظر گرفته نمی‌شود که می‌تواند به‌دلیل تفاوت این نرخ میان سهام و شاخص‌های مختلف و البته تغییرات سریع آن در طول زمان باشد. شاخص‌های معکوس نیز همچون شاخص‌های اهرمی به‌طور روزانه بازبینی می‌شوند. بنابراین در این گونه شاخص‌ها هم دستیابی به بازدهی معکوس شاخص در بازه‌های زمانی روزانه موردنظر است که با بازدهی معکوس شاخص در دوره‌های زمانی هفتگی، ماهانه یا سالانه متفاوت است.

تنوع شاخص‌ قراردادهای آتی سهم
قراردادهای آتی که طیف متنوعی از دارایی‌های پایه را پوشش می‌دهند، ابزاری جذاب و البته هیجان‌انگیز برای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه هستند. موسسات شاخص‌سازی همچون استاندارد‌اند پورز برای سنجش عملکرد این قراردادها، شاخص‌هایی طراحی کرده و منتشر می‌کنند. این شاخص‌ها عملکرد قراردادهای آتی سهم با نزدیک‌ترین سررسید را به نمایش می‌گذارند. شاخص‌های یادشده با روش‌های بدون اهرم، اهرمی و معکوس و همچنین درآمد مازاد و درآمد کل محاسبه و منتشر می‌شوند. شاخص‌های قراردادهای آتی سهم بازدهی مربوط به قراردادهای با نزدیک‌ترین سررسید را نشان می‌دهند و با نزدیک شدن به سررسید این قراردادها به جایگزینی قراردادهای با سررسید بعدی می‌پردازند. این روش در فرآیند محاسبه شاخص‌های یادشده، غلتاندن قراردادهای آتی نامیده می‌شود. موسسه استاندارد‌اند پورز غلتاندن قراردادها را هر سه ماه یک بار و پنج روز کاری مانده به سررسید شدن قرارداد آتی انجام می‌دهد. شاخص قرارداد آتی با روش درآمد مازاد و درآمد کل محاسبه می‌شود. در روش درآمد مازاد تنها بازدهی ناشی از تغییرات قیمت قرارداد آتی مورد توجه قرار می‌گیرد و در روش درآمد کل بازدهی ناشی از سود وجه تضمین نیز در محاسبات لحاظ می‌شود.

شاخص اهرمی در قراردادهای آتی سهم
شاخص قرارداد آتی سهم به‌صورت اهرمی و معکوس نیز محاسبه می‌شود. شاخص اهرمی قرارداد آتی نشان‌دهنده بازدهی سرمایه‌گذاری است که به‌صورت اهرمی اقدام به خرید قرارداد آتی سهم کرده است. شاخص معکوس قرارداد نیز بازدهی سرمایه‌گذاری را نشان می‌دهد که اقدام به فروش قرارداد آتی کرده است. قراردادهای معکوس می‌توانند اهرمی هم باشند و در این صورت بازدهی سرمایه‌گذاری که به‌صورت اهرمی در موقعیت فروش قرارداد آتی قرار گرفته است را نشان می‌دهد.

کارکرد شاخص‌های کنترل ریسک
موسسات شاخص‌ساز برای ردگیری شاخص‌های مشخص با کنترل مقادیر نوسانات از پیش تعیین‌شده، اقدام به طراحی و راه‌اندازی شاخص‌های کنترل ریسک کرده‌اند.

شاخص‌های کنترل ریسک از عامل اهرمی برخوردارند که متناسب با نوسانات تحقق‌یافته تاریخی تغییر می‌کند. اگر نوسان تحقق‌یافته از سطح نوسان هدف بیشتر شود، عامل اهرمی کمتر از یک تعیین می‌شود و اگر نوسان تحقق‌یافته از این سطح کمتر باشد، عامل اهرمی می‌تواند به مقداری بیش از یک افزایش یابد. البته شاخص‌های کنترل ریسک سقف مشخصی برای عامل اهرمی دارند که این سقف به‌طور معمول برابر با «یک» است. به بیان دیگر اگر میزان نوسان تحقق‌یافته تاریخی شاخص از میزان تعیین‌شده بیشتر شود، با کاهش عامل اهرمی به کمتر از یک، بخشی از پرتفوی به اوراق بهادار با درآمد ثابت اختصاص خواهد یافت. در صورتی که نوسان شاخص از میزان تعیین‌شده کمتر شود، عامل اهرمی به یک یا بیشتر از یک افزایش می‌‌یابد و در این حالت یا تمام دارایی را پرتفوی شاخص تشکیل می‌دهد یا با دریافت وام، بیشتر از منابع موجود نیز در پرتفوی شاخص سرمایه‌گذاری خواهد شد. در این میان بازدهی شاخص کنترل ریسک از دو بخش تامین می‌شود؛ بازدهی به‌دست آمده از پرتفوی شاخص و افزوده شدن سود دریافت‌شده ناشی از سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت یا کاستن هزینه ناشی از دریافت وام در صورت وجود عامل اهرم بالاتر از یک. در این شاخص‌ها اگر عامل اهرم بیش از یک باشد، شاخص حالت اهرمی خواهد گرفت و اگر این عامل کمتر از یک باشد، شاخص در حالت نااهرمی قرار خواهد داشت. عامل اهرمی به‌صورت دوره‌ای (روزانه، هفتگی، ماهانه)، براساس جدول زمانی معین یا هر زمان نوسان از مقدار مشخصی بیشتر یا کمتر شد، بازنگری می‌شود.

دستیابی به سودی بهینه با کنترل ریسک
در مجموع باید عنوان کرد شاخص‌های اهرمی، معکوس، کنترل ریسک و قراردادهای آتی، بخشی از نماگرهای نوین و روش‌های جدید سرمایه‌گذاری را به نمایش می‌گذارند. سرمایه‌گذاران می‌توانند با تمرکز بر شاخص‌هایی همچون شاخص کنترل ریسک به توازن بهینه میان ترکیب سهام و اوراق بهادار با درآمد ثابت دست یابند. شاخص‌های اهرمی بازدهی سرمایه‌گذاران با مقادیر متفاوتی از اهرم را به نمایش می‌گذارند و شاخص‌های قراردادهای آتی میزان بازدهی سرمایه‌گذاران در این قراردادها را نشان می‌دهد.