بازار فرابورس چیست و چه تفاوتی با بازار بورس دارد؟
مدتی است که مردم به دلیل شرایط اقتصادی و در جهت حفظ ارزش سرمایه خود فعالیت‌های اقتصادی و شبه اقتصادی انجام می‌دهند که یکی از این روش‌ها، ورود به بازار سرمایه است.
بازار بورس و فرابورس هردو زیرمجموعه‌ای از بازار سرمایه هستند.
در واقع بازار بورس یکی از راههای جذاب و مکانی برای رشد و پیشرفت شرکت‌ها و سرمایه‌شان محسوب می‌شود.
در ادامه این مطلب تلاش می‌کنیم بیشتر به این دو بازار بورس و فرابورس بپردازیم.
بورس و فرابورس
شرکت‌ها برای اینکه بتوانند به بازار بورس ورود پیدا کنند نیاز دارند که تاییدیه‌های لازم را بگیرند و در واقع طبق مقرراتِ تعیین شده پیش روند.
اما برخی شرکت‌ها نمی‌توانند این تاییدیه‌ها را به دست آورند از این رو برای آسان‌تر شدن ورود شرکت‌ها به این بازار، سازو کاری مشخص شد که در نهایت منجر شد بازار فرابورس در کنار بازار بورس به وجود آید.
بازار بورس چیست؟
بورس در اصل به بازاری گفته می‌شود که در آن قیمت‌گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار انجام می‌شود.
در بازار بورس دارایی‌های مختلفی اعم از دارایی مالی و دارایی واقعی مورد معامله قرار می‌گیرند که هرکدام از آنها عنوان‌های خاص خودشان را دارند.
به بورسی که در آن دارایی‌های مالی یا همان دارایی‌های کاغذی خرید و فروش می‌شود، بورس اوراق بهادار می‌گویند.
بورس اوراق بهادار یک بازار رسمی سرمایه است که در آن خرید و بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟ فروش سهام شرکت‌ها، اوراق قرضه دولتی یا موسسات معتبر خصوصی تحت قوانین خاصی انجام می‌شود.
تعیین قیمت هر سهم در این بازار براساس عرضه و تقاضا مشخص می‌شود. در واقع یک سرمایه‌گذار می‌تواند با هر مقدار سرمایه‌ای وارد بورس شود و در سهم شرکت‌های موجود سرمایه‌گذاری کند.
به بورسی که در آن دارایی‌های واقعی یا کالای فیزیکی معامله می‌شود، بورس کالا گفته می‌شود.
به بورسی که در آن پول رایج کشور خرید و فروش می‌شود، بورس ارز می‌گویند که در حال حاضر در کشور ما این بورس راه‌اندازی نشده است.
بازار فرابورس چیست؟
بازار فرابورس سال 1387 تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار فعالیت خود را آغاز کرد.
این بازار ساختاری قانونی و مشابه بورس دارد اما با بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟ این تفاوت که شرایط پذیرش و معامله در آن ساده‌تر است تا از این طریق کمکی به تامین مالی اقتصاد کشور شود.
یکی از مهم‌ترین وظایف این بازار هدایت بخشی از بازار سرمایه است که یا شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند یا علاقه‌مندند تا ورود سریع‌تری به بازار داشته باشند.
ورود به این بازار نیازمند شرایط و الزامات کمتری نسبت به بازار بورس است و علاوه بر آن، انواع متنوعی از اوراق بهادار در بازار فرابورس قابل معامله هستند.
شرایط ساده‌تر و تنوع در قوانین پذیرش شرکت‌ها در بازار فرابورس این امکان را فراهم کرده تا بنگاه‌های اقتصادی بتوانند با کسب حداقل شرایط در سریع‌ترین زمان به این بازار وارد شده و از تمامی مزایای شرکت‌های پذیرفته شده، بهره‌مند شوند.
انواع بازار فرابورس
بازار فرابورس دارای 5 بازار با عنوان‌های: بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه است.
بازار سهام فرابورس ایران بازارهای اول، دوم و پایه را شامل می‌شود.
سهام شرکت‌هایی که شرایط لازم را دارند در بازارهای اول و دوم معامله می‌شوند و سهام شرکت‌هایی که فاقد شرایط هستند، در بازار پایه معامله می‌شوند.
در بازار اول شرکت‌های سهامی عام که موفق به احراز شرایط لازم شده‌اند، مجاز به انجام معاملات سهام خود هستند.
در بازار دوم شرایط منعطف‌تر از بازار اول است.
در نهایت بازار فرابورس برای ایجاد قابلیت نقل و انتقال سهام شرکت‌هایی ایجاد شده که در بورس یا سایر بازارهای فرابورس، (بازار اول و بازار دوم) پذیرش نشدند.
انجام معامله در هر دو بازار بورس و فرابورس از طریق کارگزاری انجام می‌شود که دارای مجوز قانونی از سازمان بورس اوراق بهادار است.
تفاوت بورس و فرابورس در چیست؟
قبل‌تر در تعریف این دو بازار به تفاوت‌های آنها اشاره کردیم اما نکته دیگری که حائز اهمیت است اینجاست که عملکرد این دو بازار به هم مرتبط است.
یعنی اگر شرکتی در بازار بورس عملکرد مناسبی نداشته باشد به فرابورس منتقل می شود و همچنین اگر در فرابورس عملکرد مناسبی داشته باشد، به بازار بورس منتقل می‌شود.
ضمنا اگر شرکتی در بازار فرابورس عملکرد درستی نداشته باشد، از بازار اخراج می‌شود.
مزایای پذیرش شرکت‌ها در بازار فرابورس چیست؟
شرکت‌ها این امکان را دارند تا از طریق فروش سهام خود از مزایای تامین مالی ارزان قیمت از طریق بازار سرمایه بهره‌مند شوند.
همچنین امکان تامین مالی از محل جذب سرمایه‌گذاران جدید و افزایش سرمایه را دارا هستند.
درج شرکت‌های سهامی عام در فرابورس ایران نسبت به بورس شرایط کمتری نیاز دارد و همین موضوع باعث شده تا دوره زمانی پذیرش شرکت‌ها به بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟ کمتر از یکماه کاهش پیدا کند.
شرکت‌های پذیرفته شده در بازار فرابورس امکان برخورداری از معافیت مالیاتی تا 10درصد درآمد خود را پس از پذیرش و عرضه سهام جدید و واگذاری آن به مردم را دارا هستند.
منابع مالی حاصل از افزایش سرمایه ارزان قیمت بوده و ریسک فعالیت شرکت را افزایش نمی‌دهد.
مالیات نقل و انتقال شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرابورس 10درصد ارزش معامله است.
این نرخ از مالیات 4درصدی ارزش اسمی شرکت‌های خارج از بورس یا فرابورس به مراتب کمتر بوده و مطلوبیت بیشتری را برای سهامداران و سرمایه‌گذاران به وجود آورده است.
سهامداران شرکت‌های پذیرفته شده در بازار فرابورس می‌توانند از طریق وثیقه‌گذاری سهام شرکت خود، برای گرفتن تسهیلات اقدام کنند.
شبکه بانکی سهام شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس را به عنوان دارایی قابل قبول به عنوان وثیقه برای دریافت تسهیلات بانکی به رسمیت می‌شناسد.
اگر شرکتی بخواهد به هر دلیلی از فرابورس خارج شود، با گذراندن پروسه مشخصی امکان خروج از این بازار و حتی تبدیل شرکت به شرکت سهامی خاص به راحتی کاری شدنی خواهد بود.
سهامی که در بازارهای فرابورس کشور داد و ستد می‌شوند به دلیل نبود حجم مبنا با خرید و فروش‌های روان‌تر و نقدینگی بالاتری روبه‌رو هستند و توزیع و تقاضا برای این سهام به سرعت استاندارد شده و معمولا صف خرید و فروش آنها برای مدت طولانی ادامه ندارد.
با توجه به انعکاس اطلاعات مالی شرکت‌های پذیرفته شده در سایت رسمی سازمان بورس و فرابورس و همچنین با توجه به دسترسی عموم مردم به اطلاعات قابل اتکا و استاندارد شده، مخاطبان شرکت افزایش پیدا کرده و افراد حقیقی یا حقوقی بیشتری به سرمایه‌گذاری در شرکت علاقه‌مند می‌شوند.
اگر هنوز اپلیکیشن خودتان را آپدیت نکرده اید از دو لینک زیر نسخه های جدید را از گوگل پلی و بازار دریافت کنید و از بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟ دو امکان جذاب و جدیدمون استفاده کنید 🙂
تفاوت بورس و فرابورس چیست؟
بازارهای مالی تشکیلات پیچیده ای هستند که ساختار اقتصادی و سازمانی خاص خود را دارند و نقش مهمی در قیمت گذاری بازار ایفا می‌کنند. به طور گسترده، به هر بازاری که در آن معاملات اوراق بهادار صورت می‌گیرد، از جمله بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار فارکس و بازار مشتقات، بازارهای مالی گفته می‌شود. بازارهای مالی برای عملکرد صحیح اقتصاد سرمایه داری بسیار حیاتی هستند. امروزه بسیاری از بازارهای مالی در سراسر جهان (مانند بازارهای سهام) معاملات خود را از طریق بورس انجام می‌دهند. به بیان ساده، بورس محلی است که در آن بین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان یا خریداران و فروشندگان، معامله‌ای صورت می‌گیرد. برای روشن شدن این موضوع ابتدا به تفکیک به هر ۲ بازار می پردازیم و سپس تفاوت بورس و فرابورس را خواهیم گفت.
بازار بورس
در بازار بورس، دارایی‌های مختلفی اعم از دارایـی مالی و دارایی واقعی مورد معامله قرار می‌گیرند. به بورسی که در آن دارایی‌های مالی یا اصطلاحاً دارایی‌های کاغذی (اسنادی مانند سهام و اوراق مشارکت) خرید و فروش می‌شود، بورس اوراق بهادار و به بورسی که در آن دارایی‌های واقعی یا کالاهای فیزیکی مورد معامله قرار می‌گیرند، بورس کالا گفته می‌شود. نوع دیگری از بورس هم به نام بورس ارز وجود دارد که در آنجا، پول رایـج کشورها خرید و فروش می‌شوند (اما هنوز در کشور ما این بورس راه‌اندازی نشده است). بورس اوراق بهادار، یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت‌ها، اوراق قرضه دولتی و یا مؤسسات معتبر خصوصی تحت ضوابط، قوانین و مقررات خاصی انجام می‌شود. خرید و فروش اوراق بهادار در ایران نیز به‌طور رسمی و دائمی در محلی معین به نام بورس اوراق بهادار تهران انجام می‌شود. تعیین قیمت هر سهم در این بازار بر مبنای عرضه و تقاضای آن است، یک سرمایه‌گذار می‌تواند با هر مقدار سرمایه‌ای وارد بورس شود و در سهم شرکت‌های موجود سرمایه‌گذاری کند.
بازار فرابورس
بازار فرابورس ایران نیز در آبان سال ۱۳۸۷ فعالیت خود را تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار آغاز کرد که این بازار دارای ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس است، اما شرایط پذیرش و معامله در آن ساده‌تر است تا اهرمی کمک‌کننده به تامین مالی اقتصاد کشور باشد. از مهم‌ترین وظایف این بازار، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته و یا تمایل به ورود سریع‌تر به بازار را دارند. علاوه بر اینکه انواع متنوعی از اوراق بهادار در بازار فرابورس قابل بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟ معامله هستند، ورود به آن نیز نیازمند شرایط و الزامات کمتری است. سازوکارهایی ساده‌تر و تنوع در شرایط پذیرش شرکت‌ها در فرابورس ایران، امکانی را فراهم کرده تا بنگاه‌های اقتصادی بتوانند با کسب حداقل شرایط و در سریع‌ترین زمان ممکن، به این بازار مالی وارد شده و از تمامی مزایای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار مبادلات اوراق بهادار بهره‌مند شوند. فرابورس دارای پنج بازار است با نام‌های بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه.
بــازار سهام فرابورس ایران شامل بازارهای اول، دوم و پایه است. سهام شرکت‌هایی که شرایط لازم را داشته باشند در بازار اول و دو مبادله می‌شوند و شرکت‌هایی که این شرایط را نداشته باشند می‌توانند در بازار پایه معامله شوند. در بازار اول، شرکت‌های سهامی عام که طبق دستورالعمل پذیرش موفق بــه احراز شرایط لازم شده باشند، مجاز بــه انجام معاملات سهام خود خواهند بـود. در بازار دوم، همانند بازار اول معاملات سهام شرکت‌های سهامی عام انجام می‌شود؛ اما شرایط پذیرش در این بازار، منعطف‌تر از بازار اول است. بازار پایه فرابورس نیز، به‌منظور ایجاد قابلیت نقل و انتقال سهام شرکت‌های سهامی عام که در بورس یا سایر بازارهای فرابورس پذیرش نشده‌اند، ایجاد شده است. در این بازار اکثر شرکت‌های سهامی می‌توانند حضور داشته باشند.
در هر دو بازار بورس و فرابورس، انجام معامله از طریق کارگزاری‌هایی انجام می‌شود که دارای مجوز قانونی از سازمان بورس اوراق بهادار هستند. این کارگزارها درواقع واسط میان خریدار و فروشنده هستند.
اما تفاوت بورس و فرابورس در چیست؟
تقسیم بندی بازار:
بازار بورس به‌طور کلی به دو بازار اول و دوم تقسیم می‌شود. عملکرد این دو بازار به هم مرتبط است. به این صورت که اگر شرکتی در بازار اول عملکرد قابل قبولی نداشته باشد به بازار دوم منتقل خواهد شد و در مقابل اگر شرکتی در بازار دوم به خوبی عمل کند به بازار اول منتقل خواهد شد. ضمن اینکه اگر شرکتی در بازار دوم چندان رضایت بخش عمل نکند از بازار اخراج می‌شود. بازار فرابورس ایران نیز همانطور که در ابتدا توضیح داده شد، دارای ۵ بازار، اول، دوم، سوم، ابزارهای نوین مالی و پایه است. بنابراین اولین تفاوت بورس و فرابورس در تقسیم بندی و تعداد این دو بازار است.
فرآیند پذیرش در بازار بورس و فرابورس:
شرایط پذیرش سهام در بازار بورس کمی دشوار است، بازار فرابورس با شرایط ساده‌تر تشکیل شده تا شرکت‌های کوچک هم بتوانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند.
بورس اوراق بهادار مزایایی از قبیل شفافیت قیمت‌ها و کاهش ریسک را به همراه دارد اما در بازار فرابورس به این علت که شرایط معاملات با نظر طرفین قرارداد تعیین می‌گردد، این مزایا به صورت کامل وجود ندارد.
دیگر تفاوت بورس و فرابورس، ساعات معامله‌ی این دو بازار است. بازار بورس از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۲٫۳۰ (به غیر از تعطیلات رسمی) فعالیت می‌کند، اما ساعات کار فرابورس از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار است.
مزایای پذیرش شرکت‌ها در فرابورس:
سهولت پذیرش:
پذیرش و درج شرکت‌های سهامی عام در فرابورس ایران نسبت به بورس شرایط کمتری نیاز دارد و این باعث شده تا دوره زمانی پذیرش شرکت‌ها به کمتر از یک ماه کاهش پیدا کند.
تامین مالی:
شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس این امکان را دارند تا از طریق فروش سهام خــود از مزایای تامین مالی ارزان قیمت از طریق بازار سرمایه بهره ببرند. علاوه بر این امکان تامین مالی از محل جذب سرمایه گذاران جدید و افزایش سرمایه را نیز دارا هستند.
شرکت‌های پذیرفته شده در بازار فرابورس ایران از مزایای مالیاتی قابل توجهی برخوردار هستند. به این صورت که شرکت‌هایی که اقدام به عرضه سهام در فرابورس می‌کنند (به غیر از شرکت‌های حاضر در بازار پایه) امکان برخورداری از معافیت مالیاتی تا ۱۰ درصد درآمد خود را دارا هستند.
وثیقه گذاری سهام:
سهامداران شرکت‌های پذیرش شده در بازار فرابورس می‌توانند از طریق وثیقه گذاری سهام شرکت خود، برای اخذ تسهیلات اقدام کنند. چراکه شبکه بانکی، سهام شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس ایران را به‌عنوان دارایی قابل قبول جهت وثیقه گذاری برای دریافت تسهیلات بانکی بــه رسمیت می‌شناسد.
امکان انتشار اوراق بهادار در بازار ابزارهای نوین مالی:
شرکت‌های پذیرش شده در فرابورس می‌توانند با ارائه مدارک لازم به سازمان بورس و اوراق بهادار منابع مالی طرح‌های موردنظر را (حداکثر تا ۶۰ درصد سرمایه گذاری در طرح پروژه موضوع اوراق مشارکت) از طریق انتشار اوراق تامین کنند.
امکان خروج از فرابورس:
اگر شرکتی تصمیم بگیرد به هر دلیلی از فرابورس خارج شود، در دستورالعمل پذیرش برای این موضوع راه‌حلی در نظر گرفته شده است که با گذراندن فرآیند مشخصی امکان خروج از این بازار و حتی تبدیل شرکت به شرکت سهامی خاص به‌سادگی امکان پذیر خواهد بود. ضمن اینکه شرکت‌های حاضر در فرابورس ایران می‌توانند بسیار راحت‌تر به بازارهای دیگر انتقال پیدا کنند.
معرفی بازار بورس و فرابورس
بازارهای مالی برای انجام معاملات مختلف از جمله بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار فارکس و بازار مشتقات شکل گرفته اند و تمامی بازارهای مالی در سراسر جهان معاملات خود را از طریق بورس انجام می دهند.
در واقع، بورس اینگونه تعریف می شود، مکانی که در آن معاملات مختلفی بین تولیدکنندگان، مصرف کنندگان، خریداران و فروشندگان انجام می شود. در ادامه می خواهیم به معرفی بازار بورس و بازار فرابورس پرداخته و در مورد تفاوت بین این دو بازار صحبت کنیم.
بازار بورس
در این بازار تمامی دارایی های مالی و دارایی های واقعی مورد معامله قرار می گیرد و بازار بورس به دو دسته، بورس اوراق بهادار و بورس کالا تقسیم بندی می شود. البته دسته بندی دیگری به نام بورس ارز نیز وجود دارد که به خرید و فروش پول رایج کشورها می پردازد. ( در کشور ما موجود نمی باشد)
بورس اوراق بهادار: بازاری که در آن دارایی های مالی یا کاغذی مثل سهام شرکت ها، اوراق قرضه دولتی و یا موسسات معتبر خصوصی تحت ضوابط و قوانین و مقررات خاصی خرید و فروش می شود. یک سرمایه گذار می تواند با هر مقدار سرمایه ای که مد نظر دارد، وارد بورس شده و در میزانی از سهم شرکت های موجود، سرمایه گذاری نماید.
در کشور ما، خرید و فروش اوراق بهادار در مکان مشخصی به نام بورس اوراق بهادار تهران و به طور رسمی و دائمی نیز انجام می شود که میزان عرضه و تقاضای موجود، تعیین کننده ی قیمت هر سهم موجود در خواهد بود.
بورس کالا: بازاری که درآن انواع کالاهای حقیقی و فیزیکی داد و ستد می شود. روند فعالیت در بورس کالا بدین صورت است که تعداد زیادی از تولیدکنندگان، کالای خود را در آن ارائه می نمایند و کالای مربوطه پس از بررسی قیمت گذاری توسط کارشناسان بورس کالا، به خریداران عرضه می شود.
بازار فرابورس
این بازار ساختار و جایگاه قانونی مشابه بازار بورس را دارد با این تفاوت که شرایط پذیرش و معامله در آن ساده تر صورت می گیرد تا به عنوان اهرمی کمک کننده برای تامین مالی اقتصاد کشور باشد. بازار فرابورس ایران در سال ۱۳۸۷ و تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار فعالیت خود را آغاز نمود.
وظایف عمده بازار فرابورس شامل، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته و تمایل به ورود سریع تر و آسان تر به بازار را دارند. قابل ذکر است که در بازار فرابورس انواع متنوعی از اوراق بهادار قابل معامله بوده و نیازمند شرایط و الزامات کمتری می باشد.
از مزایای بازار فرابورس می توان به سازوکارهای ساده تر و انعطاف در شرایط پذیرش شرکت های مختلف اشاره نمود، به طوری که چنین شرایط بهینه ای در فرابورس ایران، امکانی را فراهم کرده تا بنگاه‌های اقتصادی بتوانند با کسب حداقل شرایط و در سریع ترین زمان ممکن، به این بازار مالی وارد شده و از تمامی مزایای شرکت های پذیرفته شده در بازار مبادلات اوراق بهادار بهره مند شوند.
فرابورس دارای پنج بازار، با نام های بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه می باشد که بازار سهام فرابورس ایران، شامل سه بازار اول، دوم و پایه است.
در بازار اول، شرکت‌های سهامی عام که مطابق با قوانین، موفق بــه احراز شرایط لازم شده اند مجاز بــه انجام معاملات سهام هستند . در بازار دوم، مانند بازار اول معاملات سهام شرکت های سهامی عام انجام می شود، اما شرایط پذیرش در این بازار، منعطف تر از بازار اول است. در بازار پایه، تمامی شرکت های سهامی نیز می توانند حضور داشته باشند، بدین صورت که سهام آن دسته از شرکت هایی که شرایط لازم را نداشته باشند، در بازار پایه معامله می شود.
اینک می خواهیم به بررسی تفاوت بین بازار بورس و فرابورس بپردازیم:
اولین تفاوت آن، در تقسیم بندی بازار و تعداد آن است. همانطور که کمی قبل بیان داشتیم، بازار بورس ایران، به دو بازار اول و دوم تقسیم بندی می شود و عملکرد هر دوی آنها نیز به هم مرتبط است، یعنی اگر شرکتی در بازار اول عملکرد قابل قبولی نداشته باشد به بازار دوم منتقل خواهد شد و برعکس حالت اول، اگر شرکتی در بازار دوم به خوبی عمل کند به بازار اول منتقل خواهد شد و همچنین اگر شرکتی در بازار دوم نتواند به خوبی عمل کند، از بازار خارج می شود. ولی بازار فرابورس ایران نیز دارای پنج بازار، اول، دوم، سوم، ابزارهای نوین مالی و پایه می باشد.
فرآیند پذیرش در بازار بورس و فرابورس نیز متفاوت می باشد، به طوری که شرایط پذیرش سهام در بازار بورس کمی دشوارتر از بازار فرابورس است، زیرا ماهیت اصلی تشکیل فرابورس در این بوده که با ساده سازی شرایط ورود و فعالیت، شرکت‌های کوچک نیز بتوانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند.
مورد دیگر از تفاوت، شفاف سازی و عامل ریسک می باشد، بازار بورس به دلیل شفافیت کامل قیمت ها با کاهش ریسک بیشتری همراه است ولی در بازار فرابورس نیز شرایط معاملات با نظر طرفین قرارداد تعیین می گردد و به همین دلیل در مقایسه با بازار بورس از شفافیت کمتری برخوردار می باشد.
ساعات معامله ی این دو بازار نیز با یکدیگر تفاوت دارد، بازار بورس تنها در روزهای شنبه تا چهارشنبه و از ساعت ۹ صبح الی۱۲٫۳۰ فعالیت دارد ولی ساعات کار فرابورس، انعطاف پذیری بیشتری دارد.
بورس بهتر است یا فرابورس؟ / تفاوت این دو بازار چیست؟
بورس با فرابورس تفاوت زیادی دارد در این گزارش به تفاوت های این دو بازار میپردازیم.
به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری ایسکانیوز؛ بازارهای مالی تشکیلات پیچیده‌ای هستند که ساختار اقتصادی و سازمانی خاص خود را دارند و نقش مهمی در قیمت‌گذاری بازار ایفا می‌کنند. به‌طور گسترده، به هر بازاری که در آن معاملات اوراق بهادار صورت می‌گیرد، از جمله بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار فارکس و بازار مشتقات، بازارهای مالی گفته می‌شود. بازارهای مالی برای عملکرد صحیح اقتصاد سرمایه‌داری بسیار حیاتی هستند. امروزه بسیاری از بازارهای مالی در سراسر جهان (مانند بازارهای سهام) معاملات خود را از طریق بورس انجام می‌دهند.
بورس چیست؟
بورس بازاری است که در آن دارایی‌ها معامله می‌شوند. این بازار به سه دسته بورس کالا، ارز و اوراق بهادار تقسیم می‌شود. در بورس کالا، همان‌گونه که از نامش مشخص است، کالاهای معینی خرید و فروش می‌شود. در این بورس، معمولاً مواد اولیه معامله می‌شوند و هر کالایی بورس خودش را دارد؛ مثلاً بورس نفت. در بورس ارز، پول‌های خارجی خرید و فروش می‌شوند که البته این بورس در ایران فعال نیست. در بورس اوراق بهادار، دارایی‌های مالی مانند سهام شرکت‌ها، اوراق مشارکت و.. معامله می‌شود. در بورس اوراق بهادار یا به اختصار، بورس، بستری ایجاد شده تا خریداران و فروشندگان بتوانند معاملات را انجام دهند. در این بازار قوانینی وجود دارد که منافع سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران را حفظ می‌کند. به عبارت بهتر، بورس سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران را در کنار هم قرار می‌دهد تا هر دو با توانایی‌ها و دارایی‌هایی خود موجب منفعت دو طرف شوند.
فرابورس چیست؟
در بازار بورس قوانین و ساختارهایی وجود دارد که سبب می‌شود هر شرکتی توانایی ورود به آن را نداشته باشد. فرابورس نیز مانند بورس اوراق بهادار، بازاری برای داد و ستد اوراق بهادار یا سهام است و شرایط و قوانین معاملاتی ساده‌تری برای پذیرش شرکت‌ها و معامله سهام دارد. وظیفه فرابورس، سازمان‌دهی آن بخش از شرکت‌های علاقه‌مند به فعالیت در بازار سرمایه است که هنوز شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را کسب نکرده‌اند.
برای درک بهتر تفاوت بورس و فرابورس باید قبل از هر چیز به سازوکار بازارهای مالی توجه کنیم؛ به طور کلی به هر بازاری که در آن دارایی (به شکل اوراق) معامله شود، بورس گفته می‌شود. اما در ایران سازمانی داریم به نام «سازمان بورس و اوراق بهادار». وقتی از «بورس» حرف می‌زنیم باید حواس‌مان باشد که از بورس به طور کلی (به مفهوم بازاری که در آن اوراق معامله می‌شود؛ مانند بورس نیویورک، بورس شانگهای، بورس ژاپن، بورس کالا و …) یا اینکه منظورمان همین «سازمان بورس و اوراق بهادار» ایران است.
تفاوت بازار بورس و فرابورس چه مواردی هستند؟
1) اولین تفاوت بین بازار بورس و فرابورس، وضعیت ساختاری تقسیم‌بندی بازارهای زیرمجموعه در آن است، به عبارت ساده‌تر هر یک از بازارهای بورس و فرابورس دارای تقسیم‌بندی ساختاری در خود هستند. بازار بورس در تقسیم‌بندی خود به دو دسته بازار اول و بازار دوم تقسیم می‌شود.
اما تفاوت این دو دسته بازار اول و دوم در بورس چیست؟
شرکت‌هایی که عملکرد مناسب و سوددهی مناسبی داشته باشند در بازار اول بورس فعالیت می‌نمایند و در صورتی که عملکرد آنها دچار مشکل شود و به حد نصاب‌های حضور در بازار اول نرسند به بازار دوم بورس منتقل می‌شوند. عکس این موضوع نیز صادق است، شرکت‌هایی که عملکرد مناسبی نداشته‌اند و به بازار دوم منتقل شده‌اند در صورت بازگشت به عملکرد ثابت می‌توانند به بازار اول بازگردند.
2) دومین تفاوت بازار بورس و فرابورس در میزان دامنه‌نوسان روزانه معاملات در گذشته بوده‌است به شکلی که دامنه‌نوسان در بازار بورس یک درصد و در بازار فرابورس ۵ درصد بود اما در زمان حال و پس از تغییر قوانین در بازار اصلی بورس دامنه‌نوسان آن هم به ۵ درصد روزانه افزایش یافت.
3) سومین تفاوت بازار بورس و فرابورس در مالیات شرکت‌هاست، شرکت‌هایی که در بورس فعالیت می‌کنند ده درصد مالیات می‌پردازند اما شرکت‌های فعال در بازار فرابورس از پرداخت مالیات ۱۰ درصدی معاف هستند. این تفاوت برای پرداخت مالیات هم برای شرکت‌های فعال در فرابورس مناسب و مفید است و هم برای سرمایه‌گذاران این بازار بسیار مناسب و پرفایده است.
4) چهارمین تفاوت بازار بورس و فرابورس در تنوع زیرمجموعه‌های آنها و طبعا تنوع این بازارها برای سلایق متفاوت سرمایه‌گذاران است. در این حالت سرمایه‌گذاران بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟ می‌توانند با ایجاد سبدی از سهم‌های مختلف بازار بورس و فرابورس هم ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهند و هم سرمایه‌گذاری متنوع تری در شرکت‌های مختلف داشته باشند.
5) مورد بعدی در خصوص این تفاوت‌ها که بسیار مهم و چشمگیر است، دریافت تسهیلات بانکی شرکت‌هاست. شرکت‌هایی که در فرابورس فعالیت دارند می‌توانند از این طریق برای دریافت تسهیلات از بانک‌ها اقدام نمایند. با توجه به وضعیت شرکت‌های فعال در بازار فرابورس، دریافت تسهیلات از بانک‌ها می‌تواند در شرایط شرکت‌ها تاثیر بسیار مناسبی داشته باشد و باعث پیشرفت آنها شود.
6) از دیگر تفاوت‌های بازار بورس و فرابورس برای سرمایه‌گذاران میزان ارزش شرکت‌های فعال در آن‌هاست، شرکت‌هایی که در بازار بورس فعالیت می‌کنند شرکت‌هایی بزرگ‌تر، سوده‌تر و برای سرمایه افراد مناسب‌تر هستند. اما شرکت‌های فعال در فرابورس بعضا شرکت‌های کوچک و تازه‌کار بوده و به اندازه حضور در بازار بورس سودده نیستند و سرمایه‌گذاری در فرابورس ریسک بیشتری نسبت به فعالیت در بازار بورس دارد.
7) تفاوت بنیادی و مهم دیگر این دو بازار در روند پذیرش شرکت‌هاست، همانطور که پیشتر نیز اشاره شد روند پذیرش شرکت‌ها در بازار بورس بسیار دشوارتر از فرابورس است، شرایطی مانند حداقل تعداد سهامداران، سرمایه ثبت شده، سهام شناور و سابقه فعالیت شرکت فاکتورهای اصلی جهت ورود شرکت‌ها به بازار بورس و یا فرابورس است.
بورس بهتر است یا فرابورس؟
تا اینجا دانستیم که بازارهای مالی گوناگونی وجود دارد که می‌شود در این بازارها انواع اوراق بهادار را خرید و فروخت. همچنین گفتیم که بورس و فرابورس در واقع دو بازار مالی مستقل از یکدیگرند که شرایط پذیرش شرکت‌ها در هر کدام از این بازارها متفاوت است.
به‌طور کلی پذیرش سهام شرکت‌ها در بورس سخت‌گیرانه‌تر از بورس است. در واقع در معنای عام، در فرابورس (که می‌توان آن را به‌نوعی «خارج از بورس» هم نامید) سهام شرکت‌هایی معامله می‌شود که روند انتشار اطلاعات‌شان منظم نیست یا سودآوری پایداری ندارند (البته ممکن است این وضعیت درمورد بعضی از شرکت‌های فرابورسی تغییر کند و این شرکت‌ها مجوز حضور در بورس را به دست بیاورند).
جمع‌بندی
در تفاوت بورس و فرابورس باید گفت؛ بورس جایی است که در بستر آن انواع اوراق بهادار و کالا معامله می‌شود. در ایران سازمان بورس و اوراق بهادار عهده‌دار نظارت بر فعالیت‌های بورس‌هاست. فرابورس هم شرکت مستقلی است که مهم‌ترین وظیفه‌اش این است که برای شرکت‌هایی که امکان حضور در بورس را ندارند، این فرصت را فراهم کند که به بازار سرمایه دسترسی داشته باشند. روی هم رفته شرکت‌های بورسی در مقایسه با شرکت‌های فرابورسی (به‌ویژه شرکت‌های حاضر در بازار پایه) شفافیت مالی و سودآوری بهتری دارند و خرید سهامشان سرمایه‌گذار را در معرض ریسک پایین‌تری قرار می‌دهد.
تفاوت بورس و فرابورس چیست؟
بازارهای مالی تشکیلات پیچیده ای هستند که ساختار اقتصادی و سازمانی خاص خود را دارند و نقش مهمی در قیمت گذاری بازار ایفا می‌کنند. به طور گسترده، به هر بازاری که در آن معاملات اوراق بهادار صورت می‌گیرد، از جمله بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار فارکس و بازار مشتقات، بازارهای مالی گفته می‌شود. بازارهای مالی برای عملکرد صحیح اقتصاد سرمایه داری بسیار حیاتی هستند. امروزه بسیاری از بازارهای مالی در سراسر جهان (مانند بازارهای سهام) معاملات خود را از طریق بورس انجام می‌دهند.
به بیان ساده، بورس محلی است که در آن بین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان یا خریداران و فروشندگان، معامله‌ای صورت می‌گیرد. برای روشن شدن این موضوع ابتدا به تفکیک به هر ۲ بازار می پردازیم و سپس تفاوت بورس و فرابورس را خواهیم گفت.
بورس چیست؟
اگر بخواهیم به زبان ساده‌تر بیان کنیم؛ بورس بازاری برای خرید و فروش سهام شرکت‌ها و سایر اوراق بهادار است. البته باید در نظر داشت که در بازار سرمایه دو بخش اصلی وجود دارد بازار سهام و بازار بدهی.
با توجه به آنکه سابقه بورس سهام در کشورمان بسیار بیشتر از بازار بدهی است، عموما در پاسخ به سوال بورس چیست ، ذهن‌ها به سمت بازار سهام معطوف می‌شود.
بازار سهام چیست؟
بازار سهام که عموم مردم آن را معادل بورس می‌دانند محلی است که شرکت‌های مختلف سهام خود را در آن عرضه می‌کنند. همانطور که گفته شد، این سهام پس از عرضه اولیه، در بازار ثانویه توسط معامله‌گران بورس معامله می‌شود.
به بیان دیگر، هر شرکتی بر اساس نحوه عملکرد و دارایی‌های خود دارای ارزش متفاوتی است و بر این مبنا ارزشگذاری می‌شود. سرمایه‌گذاران نیز بر اساس این ارزشگذاری اقدام به خرید و فروش سهام شرکت‌ها در بورس می‌کنند.
بازار بدهی چیست؟
بازار بدهی بخشی است که در آن اوراق قرضه مورد معامله قرار می‌گیرند. در واقع این بازار به نوعی مکمل بانک برای تامین مالی است. در این بازار نیازمندان به تامین مالی، شامل شرکت‌های بخش خصوصی، شهرداری‌ها و دولت اقدام به عرضه اوراق می‌کنند.
این اوراق عموما دارای سود مشخصی بوده و نسبت به سهام ریسک پایین‌تری دارند. پشتوانه اوراق منتشرشده می‌تواند متفاوت باشد و بر مبنای آن سرمایه‌گذاران مختلف اقدام به خرید اوراق مزبور می‌کنند.
شرکت‌ها یا دولت با فروش اوراق و پرداخت سود به ازای آنها تامین مالی می‌کند؛ بر خلاف بانک‌ها، به جای آنکه ناشر اوراق تامین مالی را از یک منبع (بانک) انجام دهد این عمل با جمع‌آوری سرمایه جمع کثیری از افراد (خریداران اوراق) انجام می‌شود.
بازار فرابورس چیست؟
بازار فرابورس ایران نیز در آبان سال ۱۳۸۷ فعالیت خود را تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار آغاز کرد که این بازار دارای ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس است، اما شرایط پذیرش و معامله در آن ساده‌تر است تا اهرمی کمک‌کننده به تامین مالی اقتصاد کشور باشد.
از مهم‌ترین وظایف این بازار، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته و یا تمایل به ورود سریع‌تر به بازار را دارند.
علاوه بر اینکه انواع متنوعی از اوراق بهادار در بازار فرابورس قابل معامله هستند، ورود به آن نیز نیازمند شرایط و الزامات کمتری است.
سازوکارهایی ساده‌تر و تنوع در شرایط پذیرش شرکت‌ها در فرابورس ایران، امکانی را فراهم کرده تا بنگاه‌های اقتصادی بتوانند با کسب حداقل شرایط و در سریع‌ترین زمان ممکن، به این بازار مالی وارد شده و از تمامی مزایای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار مبادلات اوراق بهادار بهره‌مند شوند.
فرابورس دارای پنج بازار است با نام‌های بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه.
بــازار سهام فرابورس ایران شامل بازارهای اول، دوم و پایه است. سهام شرکت‌هایی که شرایط لازم را داشته باشند در بازار اول و دو مبادله می‌شوند و شرکت‌هایی که این شرایط را نداشته باشند می‌توانند در بازار پایه معامله شوند.
در بازار اول، شرکت‌های سهامی عام که طبق دستورالعمل پذیرش موفق بــه احراز شرایط لازم شده باشند، مجاز بــه انجام معاملات سهام خود خواهند بـود.
در بازار دوم، همانند بازار اول معاملات سهام شرکت‌های سهامی عام انجام می‌شود؛ اما شرایط پذیرش در این بازار، منعطف‌تر از بازار اول است. بازار پایه فرابورس نیز، به‌منظور ایجاد قابلیت نقل و انتقال سهام شرکت‌های سهامی عام که در بورس یا سایر بازارهای فرابورس پذیرش نشده‌اند، ایجاد شده است. در این بازار اکثر شرکت‌های سهامی می‌توانند حضور داشته باشند.
در هر دو بازار بورس و فرابورس، انجام معامله از طریق کارگزاری‌هایی انجام می‌شود که دارای مجوز قانونی از سازمان بورس اوراق بهادار هستند. این کارگزارها درواقع واسط میان خریدار و فروشنده هستند.
8 تفاوت بین بورس و فرابورس
1. اولین تفاوت بورس و فرابورس این است که بازار فرابورس مكان فيزيكی خاصی ندارد كه معامله گران مانند بورس گرد هم آيند.
2. از دیگر تفاوت های میان بورس و فرابورس این است که قوانين وضع شده در فرابورس انعطاف پذیر و معمولاً ناشی از توافق طرفين مي باشد ولی در بورس استانداردها و قوانین خاصی وجود دارد.
3. سومین تفاوت بورس و فرابورس این است که حد نوسان مجاز روزانه بازار فرابورس یک درصد بیشتر از بورس تهران است. یعنی حد نوسان روزانه مجاز برای شرکت‌های بازار بورس، 4 درصد و برای شرکت‌های بازار فرابورس 5 درصد است.
4. چهارمین تفاوت بورس و فرابورس در این است که در بازارهاي فرابورسی با توجه به اينكه شرايط معاملات با نظر طرفين تعيين مي گردد مزايايي از قبيل كاهش ريسک و شفافيت قيمت ها وجود ندارد.
5. و تفاوت دیگر بورس و فرابورس این است که ساعات كار فرابورس نسبت به بورس از انعطاف پذيری بيشتری برخوردار است. در فرابورس سطح فعلی امکانات الکترونیکی، انجام معاملات 24 ساعته را امکان پذیر کرده که، در مقایسه با یک بورس، مزیت عمده ای محسوب شده.
6. ششمین فرق میان بورس و فرابورس این است که فرابورس دارای پنج بازار : اول، دوم، سوم (عرضه)، ابزارهای نوین مالی و پایه است. ولی بورس دارای دو بازار: اول و دوم است.
7. یکی از تفاوت های بازار بوری در مقابل بازار فرابورس، شفافیت قیمت‌ها و کاهش ریسک آن می باشد اما در بازار فرابورس به این علت که شرایط معاملات با نظر طرفین قرارداد تعیین می‌گردد، این مزایا به صورت کامل وجود ندارد.
8. و آخرین تفاوت بین بورس و فرابورس این است که تفاوت در فرآیند پذیرش در بازار بورس و فرابورس وجود دارد.
در واقع ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه همواره نشان‌دهنده رشد شرکت و معرفی آنها در سطح کشور می‌باشد. شرکت‌هایی که سهامشان در بازارهای مالی مورد داد و ستد قرار می‌گیرد از درجه اعتبار بالاتری برخوردار هستند. بنابراین ورود به بازار اوراق بهادار از جمله اهداف شرکت‌ها محسوب می‌شود. اما این واقعیت که دستیابی سریع و آسان به بازار اوراق بهادار برای تعداد عمده‌ای از شرکت‌های سهامی فعال در کشور میسر نبوده و این شرکت‌ها از مزایای بازار سرمایه محروم بوده‌اند قبل از ایجاد فرابورس مشهود بوده است. در نتیجه فرابورس ایران با ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس ولی با شرایط پذیرش و معامله ساده تر ایجاد گردید تا حوزه شمول بازار سرمایه کشور را گسترش دهد. مهم‌ترین وظیفه فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه می‌باشد که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته یا تمایل به ورود سریع‌تر به بازار را دارند. فرق بورس و فرابورس به زبان ساده در واقع این است که رویه‌های پذیرش شرکت‌ها و تنوع شرایط پذیرش به گونه ایست که شرکت‌ها با احراز حداقل شرایط و در سریع ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را داشته و از کلیه مزایای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند.
مزایای پذیرش شرکت‌ها در فرابورس:
پذیرش و درج شرکت‌های سهامی عام در فرابورس ایران نسبت به بورس شرایط کمتری نیاز دارد و این باعث شده تا دوره زمانی پذیرش شرکت‌ها به کمتر از یک ماه کاهش پیدا کند.
شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس این امکان را دارند تا از طریق فروش سهام خــود از مزایای تامین مالی ارزان قیمت از طریق بازار سرمایه بهره ببرند. علاوه بر این امکان تامین مالی از محل جذب سرمایه گذاران جدید و افزایش سرمایه را نیز دارا هستند.
شرکت‌های پذیرفته شده در بازار فرابورس ایران از مزایای مالیاتی قابل توجهی برخوردار هستند. به این صورت که شرکت‌هایی که اقدام به عرضه سهام در فرابورس می‌کنند (به غیر از شرکت‌های حاضر در بازار پایه) امکان برخورداری از معافیت مالیاتی تا ۱۰ درصد درآمد خود را دارا هستند.
سهامداران شرکت‌های پذیرش شده در بازار فرابورس می‌توانند از طریق وثیقه گذاری سهام شرکت خود، برای اخذ تسهیلات اقدام کنند. چراکه شبکه بانکی، سهام شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس ایران را به‌عنوان دارایی قابل قبول جهت وثیقه گذاری برای دریافت تسهیلات بانکی بــه رسمیت می‌شناسد.
- امکان انتشار اوراق بهادار در بازار ابزارهای نوین مالی:
شرکت‌های پذیرش شده در فرابورس می‌توانند با ارائه مدارک لازم به سازمان بورس و اوراق بهادار منابع مالی طرح‌های موردنظر را (حداکثر تا ۶۰ درصد سرمایه گذاری در طرح پروژه موضوع اوراق مشارکت) از طریق انتشار اوراق تامین کنند.
اگر شرکتی تصمیم بگیرد به هر دلیلی از فرابورس خارج شود، در دستورالعمل پذیرش برای این موضوع راه‌حلی در نظر گرفته شده است که با گذراندن فرآیند مشخصی امکان خروج از این بازار و حتی تبدیل شرکت به شرکت سهامی خاص به‌سادگی امکان پذیر خواهد بود. ضمن اینکه شرکت‌های حاضر در فرابورس ایران می‌توانند بسیار راحت‌تر به بازارهای دیگر انتقال پیدا کنند.
سهام مورد مبادله در بازارهای فرابورس ایران به دلیل نبود حجم مبنا با معاملات روان‌تر و نقد شوندگی بالاتری رو به رو هستند و عرضه و تقاضا برای این سهام به سرعت متعادل شده و معمولا صف خرید و فروش آنها برای مدت زیادی ادامه نمی‌یابد.
در نظر داشته باشید که سهام شرکت‌های فرابورسی و بورسی با یک کد معاملاتی قابل خرید و فروش هستند. شما می‌توانید برای شروع انجام معامله، این کد را از کارگزاری های رسمی دریافت کنید.
مرکز آموزشی و کارآفرینی خوارزمی اصفهان در آشنایی هرچه بیشتر با اینگونه موضوعات مرتبط با بازار سرمایه در کنار شما خواهد بود و با تدارک دوره های مختلف در زمینه های گوناگون راهگشای کسب و کار شما عزیزان است.
دیدگاه شما